Từ thành phố cổ trở thành thủ phủ blockchain

Nằm bên hồ nước êm đềm Zugersee và được bao bọc bởi ngọn núi tươi xanh Zugerberg, thành phố yên ả Zug hiện lên trong mắt du khách như một chốn để tìm về sự yên bình. Nhưng ít ai biết rằng, Zug được xem là thủ phủ của tiền ảo, trung tâm của Thung lũng tiền mã hóa (Crypto Valley).

Thụy Sĩ là đất nước hiếm hoi ở châu Âu giữ vị thế trung lập trong suốt hai cuộc thế chiến và gần như không bị tàn phá bởi sự khốc liệt của chiến tranh. Thành phố Zug, thủ phủ của bang Zug, là một địa danh như vậy.

Nơi đây vẫn còn giữ được những nét cổ kính hoang sơ với nhà nguyện Liebfrauen được xây dựng vào thế kỷ 13, nhà thờ St. Oswald, tháp đồng hồ và các chòi canh cùng tòa thị chính được xây dựng từ cuối thế kỷ 15. Nhưng cổ kính nhất phải kể đến lâu đài Zug cùng các ngôi làng bao xung quanh Zuige và Ziuge được xây dựng từ thế kỷ thứ 9.

Bà mẹ một con người Anh, Marie Johansson làm việc cho một ngân hàng ở Zurich từ năm 2008, trước khi biết đến thiên đường thuế Zug. Cô mau chóng chuyển đến Zug vào năm 2011 để tìm kiếm cơ hội tích cóp của cải trước khi về già.

Dẫu vậy, cô không hề ý thức được rằng nơi mình chuyển đến sống sau này sẽ trở thành thủ phủ của Thung lũng tiền mã hóa (Crypto Valley), một vùng đất kéo dài từ bang Zug sang tới tận quốc gia láng giềng nhỏ bé phía Tây, Liechtenstein.

Nhưng thành phố Zug với dân số chưa tới 30.000 người, nằm cách Zurich 25km về phía nam lại khiến Marie bối rối bởi nét hiện đại pha lẫn cổ kính, nơi mọi người nói một thứ ngôn ngữ khác biệt, đó là ngôn ngữ lập trình blockchain và ứng dụng nổi bật nhất của nó những năm gần đây, tiền mã hóa, tiền ảo hay tiền điện tử.

Với một nước Cộng hòa có 4 ngôn ngữ chính thức là tiếng Đức, tiếng Pháp, tiếng Ý và tiếng Romansh, Thụy Sĩ là một liên bang của 26 bang mà không có thủ đô chính thức. Marie không gặp khó khăn trong giao tiếp khi sống ở các thành phố du lịch nổi tiếng như Bern hay Zurich, bất chấp vật giá đắt đỏ cùng thuế thu nhập cá nhân cao ngất ngưởng, nhờ vốn liếng tiếng Đức B2 không đến nỗi tồi.

Giờ đây, Marie là một trong số gần 5.000 nhân sự làm việc trong lĩnh vực này ở Zug. Cô bị thu hút bởi các hoạt động sôi nổi từ leo núi, đạp xe, nhảy dù hay trượt tuyết mỗi khi rảnh rỗi, và bị cuốn vào những ý tưởng blockchain hóa mọi thứ mỗi khi bận rộn.

Và trở thành thung lũng tiền mã hóa ngày nay

Báo cáo mới nhất của Hiệp hội Thung lũng tiền mã hóa cho thấy Top 50 doanh nghiệp lớn nhất nơi đây đã tạo ra giá trị 254,9 tỷ USD cùng 11 kỳ lân giá trị hơn 1 tỷ USD với những cái tên nổi bật như Ethereum (157.2 tỷ USD), Cardano (40,6 tỷ USD) hay Polkadot (29,3 tỷ USD)...

Nhờ đó, Thụy Sĩ vươn lên đứng thứ tư trong các nước gọi vốn về tiền ảo nhiều nhất, chỉ sau Mỹ, Anh và Nga, theo ICO Watchlist. Riêng thu nhập bình quân đầu người khu vực (GRP) ở Zug cũng vươn lên đứng thứ hai toàn Thụy Sĩ, chỉ sau bang Basel-City và vượt qua cả những bang giàu có như Geneva hay Zurich.

Những người như Marie được hưởng lợi rất nhiều từ các hoạt động này, không chỉ bởi khoản thu nhập mơ ước 120.000 CHF (127.384 USD) mỗi năm, mà còn vì thuế thu nhập cá nhân ở Zug là rất khiêm tốn so với Zurich, 4% so với 11%.

Cái gật đầu lịch sử

Để có được mọi thứ như ngày hôm nay, Zug cũng đã phải bắt đầu từ con số 0 tròn trĩnh vào 8 năm trước, khi khái niệm tiền mã hóa mới chớm nở đã bị lung lay dữ dội.

Nhưng ít ai biết rằng, đằng sau sự phát triển thần kỳ của Zug là cả một câu chuyện hết sức thú vị. Trước khi mở cửa cho blockchain, Zug là thủ phủ bang nghèo nhất Thụy Sĩ. Một ngày như bao ngày khác, lãnh đạo thành phố uống café buổi sáng, thị trưởng thành phố được trợ lý giới thiệu về công nghệ blockchain đang nổi ở Mỹ và gật gù đồng ý.

Vị trợ lý đưa thông tin lên trang mạng của thành phố, thông báo về quyết định của thị trưởng. Rất mau chóng các chuyên gia hàng đầu thế giới đã đổ về Zug để startup về tiền ảo, buộc chính quyền thành phố phải ‘tặc lưỡi’ hỗ trợ. Phần còn lại đã trở thành lịch sử khi chỉ sau hơn 2 năm chuyển mình, Zug đã trở thành trung tâm blockchain số 1 thế giới, trái tim của Thung lũng tiền mã hóa.

Câu chuyện dám chấp nhận cái mới của Zug từng nhiều lần được Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ tại các diễn đàn, cho thấy bất cứ nước nào muốn trở thành trung tâm công nghệ cũng phải chấp nhận thử nghiệm cái mới. Để có thể chấp nhận thử nghiệm những công nghệ, dịch vụ mới thì Sandbox (regulatory sandbox, tức khung thể chế thử nghiệm có kiểm soát) cần phải được Chính phủ cho triển khai.

Ngày nay, Zug là nơi đặt trụ sở điều hành của tổ chức điều hành Ethereum, đồng tiền ảo có vốn hóa lớn thứ hai thế giới chỉ sau Bitcoin.

Thành phố bé nhỏ với diện tích chỉ 21km2 này hiện thu hút tới 433 doanh nghiệp trong lĩnh vực blockchain, chiếm 45% toàn khu vực và cũng là nhà của Hiệp hội Thung lũng tiền mã hóa (Crypto Valley Association).

Zug hiện là thành phố thu hút số lượng các doanh nghiệp tiền mã hóa/blockchain lớn nhất Thụy Sĩ

Tất nhiên, để đạt được những kết quả ấn tượng như ngày hôm nay, Zug còn hấp dẫn các công ty nhờ thuế doanh nghiệp rất thấp (14%), cùng các thủ tục hành chính cải cách liên tục góp phần đẩy nhanh sự phát triển của tiền mã hóa nói riêng và blockchain nói chung.

“Là nhà của Thung lũng tiền mã hóa, điều quan trọng với chúng tôi là thúc đẩy hơn nữa và đơn giản hóa thủ tục hành chính trong việc sử dụng tiền ảo ở cuộc sống thường nhật của người dân”, giám đốc tài chính của thành phố Zug ông Heinz Tannler phát biểu sau sự kiện bang Zug chấp nhận dùng Bitcoin hoặc Ethereum để đóng thuế với khoản tiền tối đa lên tới 100.000 CHF (106.153 USD).

Trước đó, năm 2016, thành phố Zug đã cho phép người dân dùng tiền ảo để chi trả các khoản phí dịch vụ công.

Nhưng không chỉ có các vấn đề về thuế, các thủ tục nơi đây cũng được chính quyền thành phố Zug đẩy nhanh tiến độ, Heinrich Zetlmayer chuyên gia của Valley Ventures tiết lộ. Ông cho biết mỗi ngày nhận được hơn 15 yêu cầu từ các startup muốn được hướng dẫn, các nhà đầu tư muốn tìm hiểu và các đại sứ đặc mệnh toàn quyền muốn thảo luận về tiền điện tử.

Đây cũng là nơi diễn ra nhiều hội nghị quan trọng về tiền mã hóa

Zug phát triển nhờ tiền mã hóa, nhưng đúng hơn là nhờ công nghệ blockchain. Ngày nay, người ta có thể tìm thấy các ứng dụng của nó trong đời sống thường ngày. Chẳng hạn, một nền tảng có tên gọi Car Dossier giúp quản lý vòng đời của xe, từ lịch sử bảo trì bảo dưỡng đến các vụ tai nạn mà không thể có gian lận nhờ sự phi tập trung hóa, lưu trữ theo khối của blockchain.

Nhưng trung tâm của sự đổi mới sáng tạo chính là ngành tài chính, bảo hiểm, đất đai, ô tô và cả dược phẩm. Thậm chí, chính quyền thành phố Zug còn đang lên kế hoạch thử nghiệm bỏ phiếu dựa trên công nghệ blockchain.

“Trong 5-10 năm tới sẽ không còn ai nói về Thung lũng tiền mã hóa Zug nữa, mà là quốc gia tiền mã hóa Thụy Sĩ”, cựu Bộ trưởng Kinh tế Johann Schneider-Ammann nói về tham vọng của chính quyền liên bang hồi năm 2018.

Tại Việt Nam, cơ chế khung thí điểm Sandbox đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2019. Dịch vụ Mobile Money thí điểm theo cơ chế này đã được Thủ tướng phê duyệt triển khai vào tháng trước.

Điều đó cho thấy, công nghệ mới mà nước lớn không áp dụng, nước nhỏ sử dụng lại có thể thay đổi vị thế (trên không gian số), đúng như những gì Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã từng nhận định.