Để có lương hưu cao, người lao động thu nhập tốt có thể tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung tự nguyện. Ảnh: Như Ý
Đóng nhiều hưởng cao
Trong số hơn 3,4 triệu người đang nhận lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội (BHXH) hằng tháng với mức bình quân 5 triệu đồng/người/tháng, chỉ có chưa tới 500 người nhận mức lương hưu từ 20 triệu đồng/tháng trở lên, một người nhận lương hưu cao nhất gần 125 triệu đồng/tháng (ông P.P.N.T., ở TPHCM).
BHXH Việt Nam cho biết, tất cả các trường hợp nhận lương hưu từ 20 triệu đồng/tháng kể trên đều từng làm lãnh đạo trong các công ty tư nhân, công ty liên danh, doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam. Họ có thời gian đóng BHXH theo mức lương thực hưởng cho giai đoạn nhiều năm trước mốc 2007, và sau đó theo mức lương tối đa (bằng 20 lần mức lương cơ sở, hiện khoảng 29 triệu đồng/tháng). Cụ thể như trường hợp của ông T. đang nhận lương hưu cao nhất cả nước, ông có thời gian dài giữ vị trí chủ tịch hội đồng quản trị, tổng giám đốc, trong 15 năm đầu tham gia, ông được đóng theo mức lương thực nhận, có nhiều thời gian lên tới 200 triệu đồng/tháng. Từ năm 2007 tới khi nghỉ hưu năm 2015, ông tham gia BHXH ở mức lương tối đa được tính đóng.
Chuyên gia lao động Phạm Minh Huân (nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, trước năm 2007, khi chưa có trần lương tính đóng BHXH, lãnh đạo các doanh nghiệp ngoài nhà nước, đặc biệt là công ty liên danh với nước ngoài có mức đóng BHXH rất cao. Tuy nhiên, nhóm được đóng BHXH trên cơ sở lương cao không nhiều, chủ yếu người giữ vị trí chủ chốt, lãnh đạo của doanh nghiệp, trong khi đa số người lao động của doanh nghiệp cũng chỉ đóng theo lương cơ bản. Thực tế này dẫn tới sự so sánh, tạo cảm giác mất công bằng ở cả đóng và hưởng chế độ, và làm tăng chi phí lao động của doanh nghiệp. Trong khi quỹ BHXH bản chất là an sinh cơ bản, nhà nước bảo hộ ở mức cơ bản. Do đó, Luật BHXH năm 2006 quy định mức trần lương tính đóng BHXH cơ bản. “Còn người lao động có thu nhập cao, muốn đóng cao để sau này nhận lương hưu cao hơn có thể tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung cũng được quy định trong Luật BHXH. Phần tham gia hưu trí bổ sung này sẽ tiệm cận bảo hiểm thương mại, do các công ty quản lý quỹ triển khai, Nhà nước không can thiệp, không bảo hộ quỹ, không can thiệp vào mức đóng - hưởng. Nhà nước khuyến khích người lao động và doanh nghiệp tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung tự nguyện miễn giảm thuế”, ông Huân nói.
Năm lần tăng, lương hưu gần 125 triệu đồng/tháng
Cũng theo ông Phạm Minh Huân, khi tăng lương hưu, vì tính theo tỷ lệ chung, nên người lương hưu cao được tăng nhiều hơn đa số còn lại, chưa đảm bảo được tính chia sẻ của BHXH. Do đó, quy định về mức trần lương tính đóng BHXH cơ bản sẽ tạo ra mặt bằng chung với khoảng cách không quá lớn giữa những người nhận lương hưu; nếu tham gia mức tối đa trong thời gian dài vẫn đảm bảo có lương hưu cao. Điển hình như trường hợp ông T. kể trên, thời điểm nghỉ hưu (tháng 3/2015), lương hưu khởi điểm ông được nhận hơn 87 triệu đồng/tháng, sau 5 lần tăng, lương hưu của ông hiện gần 125 triệu đồng/tháng; nếu từ ngày 1/7 lương hưu tăng thêm 12%, lập tức lương người này tăng thêm 15 triệu đồng/tháng. Trong khi 2,3 triệu người đang nhận chế độ từ quỹ BHXH (không gồm người nhận lương hưu do ngân sách đảm bảo) với mức lương hưu bình quân chỉ 5,6 triệu đồng/tháng, tăng thêm 12%, mỗi người chỉ thêm khoảng 700 nghìn đồng/tháng.
Bảo hiểm hưu trí bổ sung tự nguyện được áp dụng từ năm 2018, mức đóng, phương thức đóng, tỷ lệ hưởng lương hưu sau này do người sử dụng lao động thoả thuận với người lao động và công ty quản lý quỹ. Tới nay, Bộ Tài chính đã cấp chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh quản lý quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện cho 4 công ty quản lý quỹ, gồm: Cty Quản lý quỹ Dragon Capital Việt Nam, Cty Quản lý quỹ đầu tư MB, Cty Quản lý quỹ SSI, Cty quản lý quỹ Vietcombank. Các công ty quỹ này đang vận hành 5 quỹ hưu trí bổ sung, tổng giá trị tài sản ròng hơn 84,6 tỷ đồng, với 890 người tham gia.
Số liệu của Bộ LĐ-TB&XH cho thấy, hiện cả nước có khoảng 3,4 triệu người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng. Trong đó có hơn 1 triệu người nhận lương hưu do ngân sách nhà nước đảm bảo, với mức lương bình quân 4,6 triệu đồng/người/tháng; hơn 2,3 triệu người nhận lương hưu do quỹ BHXH đảm bảo, với mức lương bình quân 5,6 triệu đồng/người/tháng. Dự kiến, từ ngày 1/7 tới, lương hưu và trợ cấp BHXH hằng tháng sẽ được điều chỉnh tăng bình quân 12%.