Mở hộp Pandora
Vào sáng ngày 9/11 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo trên Twitter cho biết, Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper đã bị sa thải và ông Christopher Miller, Giám đốc Trung tâm Chống khủng bố Quốc gia, sẽ đảm nhận vai trò quyền Bộ trưởng Quốc phòng, quyết định này "có hiệu lực ngay lập tức".
Nhận định về động thái này, hãng tin CNN ví von rằng, hộp Pandora đã được mở ra và ý nghĩa của việc ông Esper bị sa thải rất đáng được chú ý vì nó đánh dấu bước đầu tiên trong khoảng 70 ngày "hỗn loạn nhất", "không gò bó nhất" trong lịch sử chính trị Mỹ hiện đại.
Hãng tin Reuters đưa tin, các thành viên đảng Dân chủ đã bị sốc trước động thái của ông Trump và nói rằng động thái của ông gửi một thông điệp nguy hiểm tới các đối thủ của ông ở Mỹ.
Ông Christopher Miller thay thế ông Mark Esper giữ chức quyền Bộ trưởng quốc phòng Mỹ. Ảnh: Fox news
Trong một cuộc phỏng vấn với Thời báo Hoàn cầu vào sáng nay 10/11, Giáo sư Lý Hải Đông, Học Ngoại giao Trung Quốc, nhận định rất hiếm khi một Tổng thống sa thải Bộ trưởng Quốc phòng trước khi hết nhiệm kỳ. Bằng cách này, Tổng thống Trump chứng minh với thế giới bên ngoài rằng ông vẫn là tổng thống có thực quyền ngay cả sau khi được cho là "thất cử". Theo Giáo sư Lý, do ông Esper có nhiều quan điểm trái chiều với Tổng thống Trump nên đã dẫn đến kết quả tất yếu là ông bị sa thải.
Tin đồn về sự không hài lòng của Tổng thống Trump với ông Esper đã tồn tại trong một thời gian dài. Ngày 9/6, Bloomberg (Mỹ) đưa tin, ông Trump muốn sử dụng lực lượng quân sự để trấn áp các cuộc biểu tình ở các thành phố của Mỹ nhưng ông Esper đã phản đối điều này, và mối quan hệ giữa hai người trở nên xấu đi.
Chuyên gia Lý Hải Đông nói: "Thông tin Tổng thống Trump sẽ sa thải ông Esper xuất hiện cách thời gian diễn ra cuộc bầu cử hai tuần, giờ đây đã trở thành hiện thực. Điều này phần lớn phản ánh việc Tổng thống Trump cho rằng một phần thất bại trong cuộc bầu cử vừa qua là do ông Esper bởi ông này đã không sử dụng sức mạnh quân sự liên bang để trấn áp các cuộc bạo động theo đề xuất của ông Trump, khiến Tổng thống Mỹ bị mất phiếu ở một số khu vực bầu cử".
Tổng thống Trump và ông Esper có cách hiểu khác nhau về các nguyên tắc sử dụng sức mạnh quân sự theo Hiến pháp. Esper tin rằng ông tuân thủ nghiêm ngặt tinh thần của Hiến pháp Mỹ và các luật liên quan, trong khi Tổng thống Trump cho rằng, tuyên bố của ông có thẩm quyền hơn.
Làn sóng từ chức
Giáo sư Lý Hải Đông cho biết thêm: "Sự việc này đã xảy ra trong khoảng 72 ngày cuối cùng trong nhiệm kỳ của Tổng thống đương nhiệm. Nó sẽ khơi dậy mối quan tâm từ thế giới bên ngoài. Nó sẽ khiến các nhà quan sát lo lắng về việc liệu ôngTrump có muốn sử dụng quân đội để đảm bảo ông ấy tiếp tục ở lại Nhà Trắng hay ông muốn lật ngược kết quả cuộc bầu cử mà ông cáo buộc là không công bằng. Cho nên không thể loại trừ khả năng trong 70 ngày còn lại, ông Trump sẽ dùng phương thức cứng rắn, cương quyết để từ chối rời Nhà Trắng".
Ngoài ra, giới truyền thông cho rằng "làn sóng sa thải" trong nội bộ chính phủ Tổng thống Trump có thể chỉ mới bắt đầu. Theo kênh truyền hình CNN, ông Esper lo ngại Tổng thống Trump sẽ sa thải Giám đốc FBI Christopher Wray và Giám đốc CIA Gina Haspel, cũng như các thành viên nội các khác.
Lý Hải Đông nói: "Một mặt, Trump sẽ sa thải một số thành viên, nhưng có khả năng cao hơn là sẽ có một làn sóng từ chức".
Một chuyên gia quân sự giấu tên nói với Thời báo Hoàn cầu ngày 10/11 rằng, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ là người đứng đầu trong Lầu Năm Góc. Nếu Tổng thống thay thế Bộ trưởng Quốc phòng, điều đó có nghĩa là chính sách cơ bản của Lầu Năm Góc sẽ bị thay thế.
Ông này dự đoán: "Hiện nay, khả năng phát sinh chuyện gì đó giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn còn thấp. Tuy nhiên, nếu cứ theo những giả thiết cực đoan thì không thể loại trừ việc Tổng thống Trump sẽ làm ầm ĩ với Trung Quốc, để lại cho ông Biden một cục diện hỗn loạn và đạt được mục đích một mũi tên trúng hai đích".
Ông nhấn mạnh, tình hình ở biển Đông và eo biển Đài Loan cũng là vấn đề cần được theo dõi sát sao vào thời điểm này.