Hôm thứ Ba (20/8), chính quyền Tổng thống Donald Trump đã chính thức thông báo cho Quốc hội Mỹ về kế hoạch phê chuẩn hợp đồng trị giá 8 tỷ USD cung cấp 66 phi cơ chiến đấu F-16 cho Đài Loan bất chấp những phản đối từ Bắc Kinh.
Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, hợp đồng trên không thay đổi lập trường lâu dài của Washington đối với chính sách "một Trung Quốc".
Nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn quan sát mẫu máy bay F-16 tại một cuộc triển lãm quân sự ở Đài Bắc ngày 15/8 vừa qua (ảnh: EPA-EFE)
Bắc Kinh coi việc bán vũ khí cho Đài Bắc là vi phạm chính sách, đồng thời nhìn nhận Đài Loan là một tỉnh thuộc Trung Quốc và sẵn sàng sử dụng vũ lực để khẳng định điều đó nếu cần.
Tuần trước, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh yêu cầu Mỹ không bán máy bay và dừng mọi liên hệ quân sự với Đài Loan, nếu không "Trung Quốc chắc chắn sẽ có phản ứng mạnh mẽ và Mỹ sẽ phải chịu mọi hậu quả".
Trước đó, hôm thứ Sáu (16/8), một thông báo "không chính thức" đã được đưa ra, trong đó có cả đánh giá rằng, thương vụ máy bay sẽ "không thay đổi cân bằng quân sự cơ bản trong khu vực" – một nhận định mà Bắc Kinh cũng cực lực phản đối.
Thỏa thuận bao gồm các máy bay F-16C/D, còn được gọi là Viper – một phiên bản có nâng cấp của nhưng phi cơ F-16 mà Đài Loan đang sở hữu.
Máy bay Viper có thể chở theo các tên lửa không đối không tầm ngắn và tầm trung và được kỳ vọng giúp Đài Loan đối phó với các cuộc không kích từ các phi cơ thế hệ bốn của Trung Quốc như Su-35 và J-10.
Thỏa thuận cũng cho phép Tổng thống Trump được quyền "tự hào" vì đã tạo thêm việc làm cho tập đoàn sản xuất Lockheed Martin cùng các nhà thầu liên quan, trước thềm bầu cử Tổng thống 2020.
Theo phát ngôn viên của chính quyền Đài Loan Alex Huang, các máy bay mới sẽ tăng cường khả năng phòng thủ trên không cho Đài Loan.
"Đài Loan sẽ tiếp tục đấu tranh để gìn giữ hòa bình và ổn định cho hai bờ eo biển và khu vực, cũng như bảo vệ tự do và dân chủ của Đài Loan một cách có trách nhiệm", ông Huang nói.
Giới chuyên gia pháp lý và quân sự đánh giá, mặc dù thỏa thuận có thể sẽ vẫn bị đổ vỡ trong quá trình xem xét kéo dài tới 30 ngày của Quốc hội; tuy nhiên, với sự ủng hộ của Nhà Tráng và Quốc hội Mỹ, điều đó gần như sẽ không xảy ra.
Bên cạnh phi cơ chiến đấu, hợp đồng còn bao gồm các động cơ, máy phát, máy vi tính và súng 20mm – cùng với nhiều thiết bị phóng đa mục đích, thiết bị dẫn đường cho bom, radio, thiết bị giải mã, kính nhìn trong đêm và hệ thống "Nhận diện Bạn hay Thù cấp cao"…