Xin chào bác sĩ. Hiện nay việc sử dụng men hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ là rất phổ biến, tuy nhiên nhiều người thường nhầm lẫn giữa men vi sinh và men tiêu hóa. Mong bác sĩ giải thích rõ?
Đúng là hiện nay cha mẹ thường bổ sung các loại men cho con một cách tràn lan mà không hiểu rõ bản chất, thậm chí không phân biệt được men vi sinh và men tiêu hóa.
Men vi sinh còn gọi là probiotic, chứa những vi khuẩn có lợi cho đường ruột. Trong đường ruột có một hệ vi sinh ở trạng thái cân bằng, tức bao gồm cả lợi khuẩn và hại khuẩn. Các lợi khuẩn có vai trò giúp lên men thức ăn, sản xuất acid lactic, acid hóa đường ruột và ngăn ngừa sự phát triển của các vi khuẩn có hại, hạn chế nhiễm trùng và loạn khuẩn ruột, giúp tiêu hóa và hấp thu thức ăn tốt hơn. Trẻ nhỏ hệ vi sinh đường ruột thường chưa ổn định nên việc bổ sung men vi sinh giúp đường ruột khoẻ mạnh là cần thiết
TS BS Phan Bích Nga, Giám đốc Trung tâm khám và Tư vấn Dinh dưỡng trẻ em, Viện Dinh dưỡng Quốc gia
Men tiêu hóa là men (enzym) do cơ thể tiết ra để tiêu hoá thức ăn (cắt thức ăn thành những phần tử nhỏ để hấp thu vào máu). Men tiêu hóa được bác sĩ chỉ định khi nghi ngờ hoặc có bằng chứng thiếu men tiêu hóa, hoặc muốn tăng cường khả năng tiêu hóa thức ăn của trẻ trong một khoảng thời gian nhất định.
Trong những trường hợp phổ biến như trẻ biếng ăn, chậm lớn, rối loạn tiêu hóa, đi ngoài phân sống, dùng kháng sinh… thì mẹ phải bổ sung men vi sinh chứ không phải men tiêu hóa.
Vì sao khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa lại cần bổ sung men vi sinh, thưa bác sĩ?
Nếu hệ tiêu hoá của trẻ khoẻ mạnh thì tỉ lệ lợi khuẩn chiếm trên 85%, hại khuẩn chỉ 15%. Tuy nhiên hệ vi sinh đường ruột ở trẻ nhỏ thường chưa ổn định, trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa do loạn khuẩn đường ruột. Lúc này, việc bổ sung các lợi khuẩn hay men vi sinh vừa có tác dụng cải thiện sự cân bằng hệ vi sinh đường ruột, vừa nâng cao sức đề kháng để ngăn ngừa vi khuẩn có hại, giúp trẻ tiêu hóa khoẻ và hấp thụ thức ăn tốt hơn.
Tuy nhiên, men vi sinh phải dùng đúng và đủ thì mới có hiệu quả, nếu không sẽ chỉ tốn thời gian, công sức vô ích mà trẻ vẫn còi cọc, biếng ăn.
Xin bác sĩ giải thích rõ hơn về khái niệm "đúng và đủ" khi dùng men vi sinh?
Cách dùng đúng và liều lượng đủ là điều cần quan tâm khi chúng ta sử dụng bất kì loại thực phẩm bổ sung nào nếu muốn đem lại hiệu quả.
"Đúng" ở đây gồm 2 khía cạnh: chọn đúng và dùng đúng cách.
a. Các tiêu chí lựa chọn đúng men vi sinh chất lượng cho trẻ là:
Nhà sản xuất uy tín: Nên chọn men vi sinh từ nhà sản xuất uy tín thay vì sản phẩm trôi nổi, thiếu nguồn gốc xuất xứ.
Chứa đa dạng các chủng lợi khuẩn: Kết hợp đa đạng các chủng lợi khuẩn sinh sống từ ruột non đến ruột già sẽ giúp tái lập cân bằng hệ vi sinh nhanh hơn. Các chủng vi sinh được khuyên dùng là Lactobacillus, Bacillus subtilis, Bacillus clausii và Saccharomyces boulardii…
Có thêm 1 số vitamin, khoáng chất: Men vi sinh được bổ sung vitamin nhóm B, kẽm, acid folic… sẽ tăng cường hiệu quả điều trị biếng ăn chỉ trong một sản phẩm.
Có mùi vị hấp dẫn: Các mùi vị thơm ngon, ngọt, ngậy như sữa, hoa quả… sẽ khiến trẻ dễ dàng tiếp nhận và hấp thu hơn.
b. Sử dụng đúng cách:
- Sau khi trẻ dùng kháng sinh kéo dài (điều trị các bệnh truyền nhiễm, hô hấp), mẹ nên bổ sung men vi sinh để lập lại cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giúp trẻ có hệ tiêu hóa khỏe mạnh và ăn ngon miệng hơn.
- Cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, pha men vi sinh với nước nguội để đảm bảo hiệu quả tốt nhất. Nếu mẹ pha men vi sinh vào nước, cháo hay sữa nóng thì nhiệt độ cao sẽ làm giảm hoạt lực của các vi khuẩn có lợi.
- Không pha men vi sinh buổi sáng rồi để chiều mới uống, vì vi sinh sẽ chết và không còn tác dụng.
- Nếu bác sĩ kê đơn cả kháng sinh và men vi sinh, nên cho trẻ uống men vi sinh trước khi uống kháng sinh ít nhất 2 tiếng.
Hóa ra để chọn đúng và dùng đúng men vi sinh cũng không hề đơn giản! Vậy còn yếu tố "đủ" là thế nào thưa bác sĩ?
Chỉ loại men vi sinh chứa hàm lượng lợi khuẩn đạt từ 10^7 CFU/gr trở lên mới phát huy được tác dụng khi đưa vào cơ thể. Vì vậy, nếu loại men vi sinh trẻ đang dùng có hàm lượng lợi khuẩn nhỏ hơn thì tác dụng sẽ rất thấp.
Ngoài ra, mẹ cũng cần quan tâm đến tỉ lệ lợi khuẩn sống sót trong ruột. Khi sử dụng theo đường uống, một lượng lớn lợi khuẩn sẽ bị tiêu diệt bởi dịch vị dạ dày nên không đảm bảo hàm lượng tối thiểu, làm giảm tác dụng của men vi sinh.
Khoa học hiện đại đã phát hiện lợi khuẩn dạng bào tử là những vi khuẩn trong giai đoạn bào tử, đang biến đổi để thích nghi và sống sót qua điều kiện bất lợi. Cấu trúc nhiều lớp của bào tử được ví như "chiếc áo giáp" của các chiến binh không chỉ bảo vệ phần lõi mà còn hỗ trợ cho nhau để bảo vệ bào tử khỏi tia cực tím UV, tác dụng của nhiệt độ cao (80 - 85 độ C ở hầu hết các loài), các dung môi hữu cơ, các enzyme.
Vì lợi khuẩn ở dạng bào tử chịu được nhiệt, ánh sáng và pH acid của dạ dày tốt hơn nên bảo toàn được số lượng vi khuẩn có lợi không bị phá hủy. Khi bào tử vào đến ruột mới phát triển thành dạng vi khuẩn thường, nhờ vậy đạt hiệu quả tốt hơn đối với trẻ có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện.
Lợi khuẩn dạng bào tử nấm men giúp bảo toàn hàm lượng vi khuẩn có lợi, tăng hiệu quả của men vi sinh
Hơn nữa, bào tử lợi khuẩn này có thể phát triển ngay cả khi có mặt các kháng sinh như ampicillin, cephalosporin…, giúp lập lại cân bằng hệ vi sinh đường ruột trong trường hợp trẻ đang sử dụng kháng sinh. Bào tử lợi khuẩn cũng là nguồn sản xuất các enzyme giúp trẻ tiêu hoá tốt hơn và tăng cường hấp thu dinh dưỡng, đảm bảo an toàn và không gây tác dụng phụ.
Nghĩa là sử dụng men vi sinh chứa bào tử lợi khuẩn sẽ đảm bảo yếu tố "đủ hàm lượng" hơn lợi khuẩn thường đúng không ạ. Vậy cha mẹ có thể bổ sung bào tử lợi khuẩn cho con từ những nguồn nào ạ?
Thực phẩm hàng ngày chủ yếu chứa lợi khuẩn dạng sống, lợi khuẩn dạng bào tử rất khó để tồn tại trong các loại thực phẩm này. Hiện nay, lợi khuẩn dạng bào tử chủ yếu được bổ sung qua các chế phẩm men vi sinh hoặc thực phẩm bảo vệ sức khoẻ.
Để đảm bảo yếu tố "đủ liều lượng", không nên sử dụng trong thời gian quá ngắn (vài ngày đến một tuần rồi thôi) vì men vi sinh không kịp phát huy tác dụng. Nên sử dụng men vi sinh chứa bào tử lợi khuẩn cho trẻ tối thiểu từ 2 – 3 tuần, tuân thủ hướng dẫn sử dụng và chỉ định của bác sĩ (nếu có).
Đặc biệt, nếu trẻ mắc các bệnh lý rối loạn tiêu hóa mạn tính, cần kiên trì bổ sung men vi sinh trong nhiều tháng để duy trì hiệu quả lâu dài.
Xin cảm ơn bác sĩ!
