Ngày 15-2-2017, Trại giam số 3 (Tổng cục VIII-Bộ Công an), Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm (PC52) phối hợp với một số phòng chức năng Công an tỉnh Nghệ An và Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào khám phá thành công Chuyên án, dẫn giải đối tượng truy nã đặc biệt nguy hiểm Lỳ Bá Chày (42 tuổi, trú tại xã Mường Lống, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) sau 19 năm trốn khỏi nơi giam giữ, lẩn trốn tại vùng phỉ Lào về Cơ quan cảnh sát điều tra Công an Nghệ An để hoàn tất hồ sơ, xử lí theo quy định của pháp luật.
Trốn trại, gia nhập thổ phỉ
Theo hồ sơ, vào năm 20 tuổi, Lỳ Bá Chày là một thanh niên hư hỏng, không chịu chí thú làm ăn nên sớm sa ngã. Ngày 7-6-1995, Lỳ Bá Chày lấy cớ vào rừng bắt rùa, đã vào nhà ông Hờ Chồng Chớ lấy cắp tài sản.
Tại đây, lợi dụng gia chủ đi vắng, y đã cuỗm nhiều tài sản quí giá bao gồm vàng thỏi, bạc nén, vòng đeo tay, đeo cổ và 7 bát thuốc phiện trị giá hàng chục triệu đồng rồi đem vào rừng cất giấu.
Đại tá Phan Đình Thành, Giám thị Trại giam số 3 tặng hoa, khen thưởng lãnh đạo phòng PC52, PB11 tham gia chuyên án.
Tuy nhiên, hành vi này đã bị phát giác khi y mang những đồ vật này đi tiêu thụ nên đã bị bắt.
Tại phiên tòa xét xử không lâu sau đó, đối tượng đã bị kết án 1 năm tù giam về tội trộm cắp tài sản và 12 năm tội tàng trữ trái phép chất ma túy, tổng hình phạt cho hai tội danh là 13 năm tù, thụ án tại Trại giam số 3.
Trong thời gian ở Trại giam, thời gian đầu Chày tỏ ra hối lỗi, chấp hành nghiêm nội quy, quy định của trại giam nên sau một thời gian thụ án, y đã được bố trí ra lao động sản xuất bên ngoài khuôn viên đơn vị.
Lợi dụng sự sơ hở của cán bộ quản giáo trong một lần dẫn phạm nhân đi lao động, vào khoảng 8 giờ 30 phút ngày 16-5-1998, Lỳ Bá Chày đã cắt rừng bỏ trốn khỏi Phân trại số 2.
Ngay sau khi phát hiện ra sự việc, Ban giám thị Trại giam số 3 đã tổ chức truy bắt theo dấu vết nóng; song thời điểm lúc bấy giờ, địa hình còn phức tạp, hiểm trở, giao thông đi lại cực kỳ khó khăn, đối tượng lại là người Mông nên đã xuyên rừng hàng tháng trời để vượt hàng trăm cây số từ huyện Tân Kỳ, nơi đơn vị Trại giam số 3 đóng chân về huyện Kỳ Sơn giáp ranh với nước bạn Lào.
Do Chày là người bản địa, trước đó đã nhiều lần qua lại biên giới giữa hai nước Việt Nam và Lào để giao du với kẻ xấu nên biết đến tổ chức thổ phỉ của Lào.
Do đó, sau khi trốn trại giam trở về, Chày đã vượt biên trái phép, tìm đến tướng phỉ lúc bấy giờ là Xa Phia xin gia nhập tổ chức này để tránh sự truy bắt của cơ quan chức năng Việt Nam và được chấp nhận.
Để tồn tại, Chày được giao nhiệm vụ hoạt động ở sát biên giới Việt - Lào, nhiệm vụ chính là đưa vũ khí, đạn dược từ Lào thâm nhập vào địa bàn huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) để đổi lấy gạo, muối, lương thực thực phẩm phục vụ cuộc sống trong rừng của đồng bọn.
Sa lưới sau 19 năm
Trong thời gian này, Trại giam số 3 tiếp tục phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ của Công an Nghệ An và Công an huyện Kỳ Sơn, mở nhiều đợt truy bắt nhưng không có kết quả.
Thậm chí, đầu năm 2000, Lỳ Bá Chày đã 2 lần bị phát hiện ở chợ biên giới nhưng cả hai lần y đều chạy thoát.
Trong đó, có một lần bị truy đuổi gắt gao, trên đường bỏ chạy cùng đồng bọn, Chày đã liều lĩnh ném lựu đạn vào lực lượng chức năng để "mở đường máu".
Khi phát hiện lựu đạn không nổ, tên này chạy ngược trở lại, lấy lựu đạn rút chốt ném tiếp lần thứ hai rồi chạy vào rừng trốn thoát.
Từ sau lần đó, dù đã tổ chức thêm hàng chục lần lên huyện biên giới Kỳ Sơn "ăn sương nằm gió" để truy lùng nhưng bóng dáng của Chày vẫn bặt vô âm tín.
Đau đáu trước tên tội phạm cực kỳ nguy hiểm này vẫn đang lẩn trốn đâu đó ngoài vòng pháp luật, đặc biệt là khi biết Chày tham gia tổ chức thổ phỉ, trở thành tay sai đắc lực của tổ chức này.
Ngày 3-8-2009, Cục V26 (nay là Tổng cục VIII - Bộ Công an), xác lập Chuyên án để truy bắt.
Sau một thời gian dài dày công xác minh, với sự vào cuộc tích cực của trinh sát Phòng PC52, Phòng PB11 và Công an huyện Kỳ Sơn, Ban chuyên án đã xác minh được nơi lẩn trốn của Lỳ Bá Chày tại Lào.
Lúc này, tổ chức thổ phỉ của Xa Phia đã được Nhà nước Lào kêu gọi tập kết, thông qua nguồn tin từ ngoại biên báo về cũng cho biết, Lỳ Bá Chày không còn tham gia tổ chức này nữa mà hiện đổi tên thành Xịa May Lỳ, trốn tại bản Thông My Xay, huyện Viêng Thoong, tỉnh Bô Ly Khăm Xay, nước CHDCND Lào.
Đây là bản của người Mông sinh sống, vào năm 2001, hoạt động theo phỉ để chống lại chính quyền Lào. Với bản chất lưu manh, sợ đối diện với pháp luật nên Chày đã chọn địa bàn phức tạp về ANTT này để lẩn trốn, thay đổi nhân dạng, họ tên.
Được sự nhất trí của lãnh đạo Bộ Công an, ngày 8-6-2016, Phòng PC52 Công an Nghệ An có kế hoạch số 486 xác minh, truy bắt Lỳ Bá Chày.
Tháng 10-2016, Ban chuyên án gồm 5 đồng chí, do Đại tá Trần Văn Minh, Trưởng phòng Cảnh sát truy nã tội phạm Công an Nghệ An và Đại tá Trần Văn Trường, Phó giám thị Trại giam số 3 dẫn đầu sang Lào truy bắt kẻ trốn trại.
Tại đây, với sự giúp đỡ nhiệt tình của Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay, đoàn công tác đã xác định được đối tượng.
Trung tá Nguyễn Sỹ Chương, Đội trưởng Đội trinh sát Trại giam số 3 cho biết: Trên đất bạn Lào, đoàn công tác đã gặp muôn vàn khó khăn.
Bản Thông My Xay là địa bàn "vùng lõm", cách xa trung tâm thị trấn Viêng Thoong gần 200km, chủ yếu là đồng bào Mông sinh sống.
Để chắc chắn không bắt nhầm người, đoàn công tác phải bí mật vào tận nơi để nhận diện đối tượng.
Ngoài ra, thông qua sự hỗ trợ phiên dịch của Phòng PB11, tổ công tác phải tranh thủ thêm thông tin về cuộc sống, quy luật sinh hoạt của Chày để lên phương án bắt giữ.
Sau hơn một tháng lăn lộn trên "đất nước Triệu Voi", Ban chuyên án đã có đủ cơ sở để khẳng định, Xịa May Lỳ chính là Lỳ Bá Chày, kẻ đã trốn khỏi nơi giam giữ khỏi Trại giam số 3 gần 20 năm trước đây.
Tuy nhiên, sau khi hội ý lần cuối cùng với Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay, tổ công tác đã quyết định bàn giao hồ sơ lại cho Công an tỉnh bạn để chờ thời cơ thuận lợi sẽ bắt giữ bởi nếu tiến hành bắt ngay tại bản Thông My Xay sẽ không đảm bảo an toàn.
Đến ngày 14-2-2017, khi đối tượng Chày vừa ra thị trấn Viêng Thoong, Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay đã tiến hành bắt giữ an toàn.
Một ngày sau đó, vào ngày 15-2-2017, các đơn vị liên quan phối hợp cùng với Đồn Biên phòng cửa khẩu Cầu Treo, tỉnh Hà Tĩnh, Công an tỉnh Bô Ly Khăm Xay, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tổ chức di lí thành công và bàn giao đối tượng Lỳ Bá Chày từ Lào về Công an tỉnh Nghệ An đảm bảo an toàn. Hiện, đối tượng đã được bàn giao cho Trại giam số 3 để xử lí theo quy định của pháp luật.
Mới đây, tại Hội nghị tổng kết thực hiện quy chế phối hợp số 48/QCPH về đảm bảo ANTT giữa Công an Nghệ An với Trại giam số 3 và Trại giam số 6, Đại tá Phan Đình Thành - Giám thị Trại giam số 3 đã tặng hoa, biểu dương và khen thưởng các đơn vị đã tham gia phối hợp truy bắt đối tượng Lỳ Bá Chày.