Nhà máy điện hạt nhân Bataan ở Philippines không hoạt động kể từ khi kế hoạch khai thác bị hủy bỏ vào năm 1986. Ảnh: Reuters
Thái Lan và Philippines đang xúc tiến kế hoạch khởi động các lò phản ứng hạt nhân vào thập kỷ tới, hướng tới xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trong khu vực.
Vào tháng 9, Thái Lan dự kiến sẽ công bố quy hoạch năng lượng quốc gia đến năm 2037, dự kiến sẽ bao gồm các lò phản ứng hạt nhân module nhỏ (SMR). Các quan chức cho biết chính phủ sẽ xem xét địa điểm cho các lò phản ứng có công suất 70 megawatt.
Thái Lan đã đặt vấn đề về việc triển khai điện hạt nhân từ những năm 2000, nhưng sự cố rò rỉ phóng xạ tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi năm 2011 của Nhật Bản đã khiến chuyện này bị gác lại. Ngày nay, sự phát triển của SMR đã khiến Bangkok quan tâm tới năng lượng hạt nhân trở lại.
SMR tạo ra ít năng lượng hơn lò phản ứng thông thường nhưng được coi là an toàn hơn. Mỹ, Anh và Trung Quốc nằm trong số các quốc gia chạy đua phát triển các lò phản ứng loại này. Washington cho biết vào tháng 11/2022 rằng họ sẽ cung cấp hỗ trợ công nghệ về SMR cho chính phủ Thái Lan.
Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin cho biết đã thảo luận với Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Gina Raimondo về khả năng triển khai năng lượng hạt nhân trong một cuộc gặp tại Bangkok vào ngày 14/3. Thủ tướng Srettha cho biết Thái Lan sẽ nghiên cứu tính an toàn của SMR và lấy ý kiến công chúng về vấn đề này.
Thái Lan đang thúc đẩy năng lượng hạt nhân khi các mỏ khí đốt tự nhiên của nước này ngày càng cạn kiệt và nhu cầu điện tăng lên. Cam kết trung hòa carbon vào năm 2050 của nước này đã thúc đẩy nhu cầu về nguồn năng lượng ổn định để thay thế khí đốt và than đá.
Trong khi đó, Philippines cũng có kế hoạch vận hành một trạm hạt nhân thương mại vào đầu những năm 2030. Manila và Washington đã ký một thỏa thuận về năng lượng hạt nhân dân sự vào tháng 11/2023, cho phép chuyển giao vật liệu, thiết bị và thông tin hạt nhân giữa hai nước.
SMR được coi là ứng cử viên hàng đầu cho Philippines nhằm triển khai năng lượng hạt nhân. Công ty NuScale Power của Mỹ có kế hoạch đầu tư tới 7,5 tỷ USD cho đến năm 2031 để xây dựng các lò phản ứng ở quốc gia Đông Nam Á này.
Philippines đã nỗ lực xây dựng nhà máy hạt nhân Bataan ở Luzon dưới thời cựu Tổng thống Ferdinand Marcos Sr. Kế hoạch mở nhà máy đã bị hủy bỏ do phong trào ủng hộ dân chủ năm 1986 của đất nước và thảm họa hạt nhân Chernobyl cùng năm.
Đối Tổng thống đương nhiệm Ferdinand Marcos Jr., việc xây dựng một nhà máy điện hạt nhân sẽ hiện thực hóa giấc mơ của cha mình.
Indonesia – quốc gia lớn nhất Đông Nam Á với hơn 270 triệu dân, có kế hoạch triển khai công suất điện hạt nhân từ 1.000-2.000 MW vào đầu những năm 2030. Than hiện chiếm khoảng 60% tổng nguồn điện tại nước này. Indonesia đặt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2060
Hai quốc gia này cũng đang triển khai năng lượng tái tạo nhưng phải đối mặt với những thách thức lớn, bao gồm vấn đề chi phí. Ông Dhanin Chearavanont – chủ tịch cấp cao của tập đoàn hàng đầu Thái Lan Charoen Pokphand Group, từng nói rằng năng lượng hạt nhân là cần thiết cho tăng trưởng kinh tế trong tương lai.
Tuy nhiên, cho đến nay Đông Nam Á chưa có nhà máy hạt nhân nào được vận hành thương mại.
Mối lo ngại về an toàn vẫn còn cao trong khu vực. Tháng 3/2023, một bình chứa chất phóng xạ Caesium-137 được phát hiện mất tích tại một nhà máy than ở Thái Lan. Chiếc bình được phát hiện vài ngày sau đó, nhưng vụ việc đã bộc lộ vấn đề giám sát lỏng lẻo.
Kei Koga, phó giáo sư tại Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore, cho biết: “Nếu Đông Nam Á tham gia vào cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc toàn cầu để xuất khẩu công nghệ hạt nhân, điều đó có thể dẫn đến sự chia rẽ trong khu vực”. Ông khuyến nghị xây dựng các tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn và ngăn chặn việc sử dụng công nghệ hạt nhân với mục đích kép.
