Quan hệ giữa Úc và Trung Quốc băng giá trong nhiều năm, nhưng tình hình xấu đi nhanh chóng sau khi Thủ tướng Úc Scott Morrison hồi tháng 4 kêu gọi mở một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của đại dịch coronavirus.
Chính phủ Trung Quốc gọi đề xuất của ông Morrison là “thao túng chính trị”. Từ tháng 5 trở đi, các mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Úc sang Trung Quốc bao gồm rượu vang, lúa mạch và thịt bò đã phải đối mặt với những trở ngại từ Trung Quốc- bao gồm thuế suất cao, các cuộc điều tra chống trợ giá và sự chậm trễ kéo dài trong việc thông quan.
Hồi tháng 9, hai phóng viên cuối cùng của các hãng thông tấn Úc tại Trung Quốc đã phải hồi hương sau khi họ bị chính quyền địa phương thẩm vấn ráo riết về một vụ việc liên quan đến Cheng Lei (Thành Lôi), một nhà báo Úc làm việc cho truyền thông Trung Quốc.
Trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông Úc được công bố hôm Chủ nhật vừa rồi, Bộ trưởng Thương mại Úc Simon Birmingham nói “quả bóng đang ở trong chân tòa án của Trung Quốc” trong việc giải quyết căng thẳng thương mại, đồng thời ông cũng hy vọng việc ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) trong tuần qua sẽ giúp giải quyết tranh chấp giữa hai chính phủ.
RCEP, được ký vào Chủ nhật, là hiệp định thương mại lớn quy tụ 14 quốc gia châu Á - Thái Bình Dương, bao gồm Trung Quốc và Úc.
Nhưng phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói rõ rằng không có thỏa thuận “ngừng chiến” trong cuộc họp báo hàng ngày ở Bắc Kinh hôm thứ Ba. Ông Triệu nói rằng chính phủ Trung Quốc không chịu trách nhiệm về sự đổ vỡ trong quan hệ song phương.
“(Họ) đã thực hiện một loạt động thái sai trái liên quan đến Trung Quốc, mà nguyên nhân sâu xa là quan hệ Trung Quốc-Úc xấu đi trầm trọng và mắc kẹt trong tình hình khó khăn hiện nay... trách nhiệm gây ra tình trạng này không phải là ở phía Trung Quốc”, ông nói, theo tường thuật của CNN.
Ông Triệu mô tả ba lĩnh vực mà Úc đã làm mất mặt Trung Quốc - một trong số đó là quyết định của Thủ tướng Morrison kêu gọi điều tra quốc tế. "(Điều này) đã tác động nghiêm trọng tới việc hợp tác quốc tế ngăn chặn và kiểm soát đại dịch”, ông nói thêm.
Ông Triệu cũng chỉ trích Úc vì nhiều lần bình luận về nhân quyền ở Tân Cương và Hong Kong, cũng như hành vi của quân đội Trung Quốc đối với Đài Loan. Ông Triệu nói: “Những việc làm này đã can thiệp sâu vào công việc nội bộ của Trung Quốc và làm tổn thương nghiêm trọng đến tình cảm của người dân Trung Quốc".
Bình luận của ông Triệu được đưa ra sau khi Úc và Nhật Bản đồng ý "về nguyên tắc" một hiệp ước quốc phòng mang tính bước ngoặt giữa hai nước, trong cuộc gặp ở Tokyo giữa Thủ tướng Morrison và Thủ tướng Nhật Suga Yoshihide.
Phát biểu với ABC hôm thứ Tư, ông Birmingham nói Canberra muốn có một “mối quan hệ đôi bên cùng có lợi” với Trung Quốc- điều mà ông nói rằng ông đã “củng cố nhiều lần”.