Japan Times ngày 28/5 đưa tin: Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã tuyên bố sẽ tăng cường mức độ "sẵn sàng chiến đấu" sau khi Hải quân Mỹ điều 2 tàu chiến tới thực hiện hoạt động "tự do hàng hải" trên biển Đông.
Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết, ngay khi 2 tàu chiến Mỹ đi vào vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa trên tuyến đường thủy chiến lược, cơ quan này đã yêu cầu các tàu chiến Mỹ rời đi.
Theo thông cáo đăng trên trang web của Bộ Quốc phòng Trung Quốc, quân đội Trung Quốc đã điều các tàu chiến, máy bay tới nhận dạng các tàu chiến Mỹ và "yêu cầu họ đi".
Đây là lần đầu tiên Washington điều hai tàu chiến đồng thời thực hiện hoạt động tự do hàng hải trong khu vực này.
Bắc Kinh đã xây dựng trái phép nhiều tiền đồn trong khu vực biển tranh chấp nhằm tăng cường khả năng kiểm soát trên biển Đông.
Ảnh chụp vệ tinh cho thấy, Trung Quốc đã tiến hành nhiều hoạt động trái phép, bao gồm cả việc đưa tên lửa đất đối không và tên lửa chống hạm tới đảo Phú Lâm (thuộc chủ quyền Việt Nam). Hồi đầu tháng, lực lượng không quân Trung Quốc cũng lần đầu đáp các máy bay ném bom hạng nặng xuống khu vực này.
Washington đã chỉ trích các động thái của Bắc Kinh, tỏ rõ lo ngại rằng các tiền đồn mà Trung Quốc xây dựng trái phép có thể được sử dụng nhằm hạn chế khả năng di chuyển tự do trên các tuyến đường thủy - bao gồm cả các tuyến vận tải trọng yếu đối với thương mại thế giới.
Mặc dù hoạt động tự do hàng hải của Mỹ đã được lên kế hoạch từ trước đó nhiều tháng và các hoạt động tương tự đã trở thành thông lệ nhưng nó được tiến hành vào thời điểm đặc biệt nhạy cảm khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung vẫn chưa kết thúc và Mỹ đang tìm kiếm sự giúp đỡ của Trung Quốc trong nỗ lực khống chế tham vọng hạt nhân của Triều Tiên.
Hơn nữa, hoạt động này diễn ra chỉ vài ngày sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ quyết định rút lời mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận hải quân lớn do Mỹ chủ trì.
Nhiều nhà phân tích cho rằng động thái này sẽ không gây nhiều ảnh hưởng tới Trung Quốc và phần lớn chỉ mang tính biểu tượng. Tuy nhiên, ông Collin Koh, chuyên gia thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore cho rằng hoạt động tự do hàng hải Mỹ vừa thực hiện có vẻ khác.
"Tôi có cảm giác Bộ Quốc phòng Mỹ muốn tăng mức độ rủi ro cho ngang bằng với những gì mà quân đội Trung Quốc đang làm", ông Koh nói.
"Gắn bó với 'hiện trạng' bằng cách điều một tàu chiến thực hiện hoạt động tự do hàng hải có thể không còn được coi là một tình huống khả thi được nữa bởi hướng đi trước đó không mang lại hiệu quả trong nỗ lực khống chế hành vi của Trung Quốc".
"Điều hai tàu chiến có thể là một phần trong những động thái chính sách gần đây nhằm trả đũa trước các hoạt động của Trung Quốc trên biển Đông".