Giới quan sát cho rằng, nếu Trung Quốc hành động theo yêu cầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 3/10 tiến hành cuộc điều tra đối thủ chính trị Joe Biden và gia đình ông, thì nước này sẽ phá vỡ một trong những quy tắc "bất di bất dịch": không can thiệp vào tình hình chính trị nội bộ của quốc gia khác.
Theo một số chuyên gia Trung Quốc, Bắc Kinh cũng sẽ đạt được rất ít lợi ích bằng cách giúp ông Trump hạ bệ một đối thủ chính trị, ngay cả khi nước này đang rơi vào cuộc chiến thương mại khốc liệt với Mỹ và muốn sớm chấm dứt.
Trung Quốc không dễ gì đặt cược
Tổng thống Trump đang trở thành tâm điểm của cuộc điều tra luận tội tại Quốc hội Mỹ với cáo buộc ông đã đề nghị Tổng thống Ukraine điều tra tham nhũng đối với cựu Phó Tổng thống Joe Biden và con trai ông Hunter Biden. Vụ việc tiến xa hơn khi hôm 3/10, ông công khai yêu cầu Trung Quốc bắt đầu tiến hành cuộc điều tra đối thủ chính trị của mình vào năm 2020.
Từ lâu, Bắc Kinh đã có chính sách không can thiệp vào tình hình chính trị của các quốc gia khác. "Bắc Kinh không muốn bị liên quan hay được cho là can dự vào các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ", ông Jeffrey Bader, cựu trợ lý đặc biệt của Tổng thống Barack Obama về an ninh quốc gia nhận định.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng khẳng định lại lập trường này tại cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tuần trước. "Trung Quốc sẽ không bao giờ can thiệp vào vấn đề nội bộ Mỹ. Chúng tôi tin tưởng rằng người Mỹ có khả năng giải quyết các vấn đề của riêng họ", ông Vương Nghị nói.
Ông Victor Shih, Phó Giáo sư về chiến lược và chính sách toàn cầu tại trường Đại học California, San Diego cho rằng "các quan chức Trung Quốc có thể gợi ý một sự trao đổi, đó là cung cấp thông tin để đổi lấy sự nhượng bộ". Tuy nhiên, nhiều khả năng Trung Quốc sẽ giữ lại những thông tin tiêu cực có thể có với đối thủ của ông Trump để "không làm gia tăng cơ hội tái đắc cử của nhà lãnh đạo Mỹ này". Bởi nhìn chung, Tổng thống Trump đã khiến vấn đề thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên nghiêm trọng hơn so với bất kỳ Tổng thống Mỹ nào, kể từ thời Tổng thống Nixon.
"Người Trung Quốc có thể đồng ý với yêu cầu Tổng thống Trump và đạt được một thỏa thuận tốt hơn về thương mại. Tôi vẫn nghi ngờ liệu có hay không việc họ sẽ can thiệp trực tiếp vào nền chính trị Mỹ. Họ biết rõ những rủi ro, trong đó bao gồm cả việc đặt cược vào nhầm người", bà Bonnie Glaser, chuyên gia về Trung Quốc ở Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) bày tỏ quan điểm.
Những người chỉ trích ông Trump nói rằng Tổng thống đang cố gắng chuyển hướng sự chú ý khỏi cuộc điều tra luận tội mà các nhà lập pháp đảng Dân chủ đang theo đuổi. "Bây giờ, với một chính quyền nhiều xáo trộn. Tổng thống Trump đang tuyệt vọng giữ chặt lấy các thuyết âm mưu đã bị vạch trần và bác bỏ những thông tin do những tổ chức tin tức độc lập, đáng tin cậy đưa ra", tuyên bố từ chiến dịch tranh cử của ông Joe Biden hôm qua (3/10) cho biết.
Cơ sở nào để ông Trump kêu gọi Trung Quốc điều tra?
Tổng thống Trump cáo buộc Hunter Biden đã mời chào đối tác Trung Quốc đầu tư 1,5 tỷ USD vào quỹ mà ông này tham gia, ngay sau chuyến thăm của người cha – Phó Tổng thống Joe Biden tới Bắc Kinh vào năm 2013.
Trong khi đó, gia đình Biden bị cáo buộc đã tạo điều kiện thuận lợi cho Tập đoàn công nghiệp hàng không Trung Quốc mua Henniges Automotive, công ty Mỹ chuyên phát triển các linh kiện kỹ thuật cao dùng cho cả mục đích dân sự lẫn quân sự.
Tờ New Yorker cho biết, Joe Biden là thành viên không hưởng lương trong hội đồng quản trị của quỹ BHR Partners. Đây là chi nhánh đầu tư xuyên biên giới của một công ty cổ phần tư nhân Trung Quốc được hỗ trở bởi một số tổ chức tài chính lớn nhất Trung Quốc, trong đó có Ngân hàng Trung Quốc. Tờ Nhật báo Phố Wall dẫn thông tin từ người phát ngôn của Ngân hàng Trung Quốc cho biết, tại thời điểm đó, quỹ này đang huy động vốn 1,5 tỷ USD để đầu tư bên ngoài Trung Quốc. Theo thông tin New Yorker đăng tải hồi tháng 7 vừa qua, ông Biden và các đối tác của ông cho biết, họ vẫn chưa nhận được khoản chi trả nào từ BHR.
Bài của Tổng thống Trump?
Dự kiến các quan chức Mỹ và Trung Quốc sẽ nhóm họp tại Washington vào tuần tới để đàm phán về một "thỏa thuận đình chiến" trong cuộc chiến thương mại, dẫn đến các đòn áp thuế lẫn nhau gây thiệt hại hàng tỷ USD và đe dọa tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Một số ý kiến cho rằng, yêu cầu của ông Trump có thể được hiểu là nỗ lực nhằm tạo ra sự liên kết giữa đàm phán thương mại và tình hình chính trị trong nước. "Việc liên kết chính trị nội bộ với những lo ngại chính đáng về các hoạt động thương mại không công bằng của Trung Quốc không phải là cách để thực hiện một thỏa thuận lớn", một nguồn thạo tin cho biết.
Cần phải nhắc lại rằng, trong khi cuộc chiến thương mại leo thang, các quan chức Trung Quốc hiếm khi đưa ra phản ứng trước những lời chỉ trích của Tổng thống Trump. "Chiến lược của Trung Quốc đối phó với ông Trump không phải thông qua cuộc chiến ngôn từ, mà họ theo đuổi các lợi ích của mình một cách rất kiên quyết. Đó là lý do tại sao đàm phán thương mại đang diễn ra", Evan Medeiros, cựu quan chức của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ cho biết.
Giới chuyên gia Trung Quốc đánh giá, việc Tổng thống Trump yêu cầu Trung Quốc điều tra hai cha con Joe Biden cũng có thể là một điều đáng xem xét. Theo một cựu quan chức Mỹ, nếu ông Trump thực sự quan tâm đến việc nhờ Trung Quốc hỗ trợ điều tra đối thủ Joe Biden và con trai ông thì Tổng thống có thể thuyết phục họ bằng cách cam kết hợp tác với nỗ lực của Bắc Kinh trong tiến trình dẫn độ tội phạm tham nhũng về nước./.