Ngồi trên bàn tại một văn phòng đặt tại Đại học Tsinghua, Bắc Kinh, Trung Quốc là một con chip đang xử lý dữ liệu thu về từ một cái camera đặt gần đó, cái camera đang ghi chép lại khuôn mặt của từng người đi qua nó, đưa về một hệ thống dữ liệu khổng lồ.
Vài giây sau, con chip có tên Thinker này đang thực hiện tác vụ được đưa cho nó bằng một giọng tiếng Trung.
Được thiết kế để hỗ trợ mạng neural, con chip là một hệ thống điện "khổng lồ" gồm 8 viên pin tiểu AA. Đáng ngạc nhiên hơn nữa, là tám viên pin này có thể cung cấp năng lượng cho Thinker trong vòng 1 năm trời.
Con chip Thinker có thể điều chỉnh khả năng tính toán và bộ nhớ của mình để thỏa mãn yêu cầu của phần mềm.
Đây là một thuộc tính quan trọng bởi lẽ rất nhiều ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI hiện hành – đa số là nhận dạng vật thể trong ảnh hay hiểu giọng nói của người ra lệnh – đều cần tới nhiều mạng neural khác nhau cũng với những lớp thông tin, xử lý khác nhau.
Tháng Mười Hai năm 2017, một bản báo cáo khoa học mô tả thiết kế của Thinker được đăng tải trên Tạp chí Mạch điện Thể rắn – cuốn tạp chí hàng đầu về thiết kế phần cứng máy tính. Với cộng đồng nghiên cứu và phát triển chip tại Trung Quốc, đây là một thành tựu cực kỳ có giá trị.
Con chip này là ví dụ cho thấy một xu hướng quan trọng đang quét qua mọi khía cạnh của các ngành công nghệ Trung Quốc. Những hãng sản xuất thiết bị bán dẫn nhìn thấy một cơ hội khẳng định mình, một cơ hội chế tạo ra phần cứng sử dụng được AI.
Chip máy tính chính là chìa khóa mở ra cánh cửa thành công của AI, vì thế Trung Quốc phải tự phát triển một ngành công nghiệp phần cứng xứng đáng với tiềm năng của AI, để khiến toàn ngành trở thành một thế lực công nghệ của thế giới.
"So sánh với những lần Trung Quốc phản ứng với những cuộc cách mạng công nghệ thông tin trước đây, ta có thể thấy tốc độ Trung Quốc đang chạy theo xu hướng trí tuệ nhân tạo là nhanh nhất thế giới", ông Shouyi Yin, phó giám đốc Viện Vi điện tử của Đại học Tsinghua phát biểu.
Dù Trung Quốc đang là nơi sản xuất tấm pin năng lượng Mặt Trời và smartphone hàng đầu, ngành công nghiệp bán dẫn của họ vẫn đi sau Mỹ nhiều lắm.
Khoảng thời gian giữa tháng Giêng và tháng Chín năm 2017, Trung Quốc bỏ ra 182,8 tỷ USD để nhập khẩu mạch điện – tăng 13,5% so với năm ngoái.
Những công ty công nghệ lớn của Mỹ - như Intel hay Google cùng các công ty, các startup nhỏ khác đều đang tiến hành phát triển chip cho ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Trung Quốc phải có mặt trong cuộc đua này, vì thế chính phủ họ đã đưa ra bản kế hoạch 3 năm, nhằm đạt mục tiêu sản xuất hàng loạt chip xử lý mạng neural vào năm 2020.
Chip hiện tại vẫn có thể chạy được các phần mềm AI nhưng những thiết kế chip này vừa tốn kém mà lại không thể tích hợp với các thiết bị điện tử nhỏ. Đó là lý do tại sao đội ngũ nghiên cứu Trung Quốc phát triển Thinker.
Con chip Thinker này có thể được gắn vào nhiều thiết bị khác nhau như điện smartphone, đồng hồ thông minh, robot xử lý việc nhà hay gắn vào những trạm đo đạc đặt tại vị trí hiểm trở. Dự kiến, những sản phẩm đầu tiên chạy chip Thinker sẽ được ra mắt vào tháng Ba này.
Đội ngũ tại Tsinghua không phải là những người duy nhất nghĩ vậy. Đây đó tại Trung Quốc, những dự án tương tự vẫn xuất hiện. Cuối tháng Một, đội ngũ nghiên cứu tại Viện Khoa học Máy tính của Học viện Khoa học Trung Quốc sản xuất một loạt chip dùng cho robot có tên Dadu.
Con chip này có hai nhân, một để vận hành mạng neural và một để điều khiển chuyển động của robot.
Lịch sử phát triển ngành sản xuất chip của Trung Quốc có thăng và cũng có trầm. Tuy nhiên, ta có thể thấy rõ một điều rằng tốc độ phát triển của ngành này tại Trung Quốc là cực kỳ nhanh chóng.
Trong chính sách của chính phủ Trung Quốc năm 2015, họ nói rõ rằng ngành thiết kế và chế tạo chip là một ngành mũi nhọn cần phải có đột phá.
"Trong tương lai, các công ty chỉ chuyên sản xuất chip sẽ ít dần đi", đó là lời khẳng định của Fengxiang Ma, giám đốc thiết kế mạch ASIC tại Horizon Robotics, startup đến từ Bắc Kinh tập trung chuyên môn vào áp dụng AI lên công nghệ tự lại và camera quét hình ảnh.
Tháng Mười Hai năm ngoái, họ cho ra mắt hai con chip, một con có thể nhận dạng người đi đường (để gắn xe ô tô) và một con để phân tích thói quen mua sắm của người đi siêu thị.
Hiện tại, các nhà nghiên cứu chip Trung Quốc có rất nhiều việc phải làm: làm sao để họ thương mại hóa được thiết kế chip của mình, làm sao để tăng quy mô sản xuất, làm sao để vận hành trong một thị trường máy tính đang bị thay đổi bởi trí tuệ nhân tạo.
Một khi giải quyết được những vấn đề này, họ sẽ vươn lên mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Tham khảo MIT Technology Review