Theo các chuyên gia tại công ty phân tích thị trường Jefferies, thuốc lá có thể biến mất khỏi một số quốc gia trên thế giới trong vòng 10 đến 20 năm nữa. Điều này là kết quả của quá trình đấu tranh dai dẳng với các tập đoàn thuốc lá siêu khổng lồ thông qua việc truyền thông, giáo dục người dân về tác hại của thuốc lá, đánh thuế và xây dựng các quy định pháp luật chặt chẽ liên quan đến mặt hàng nhạy cảm này.
Nhiều chính phủ, và bất ngờ là cả các công ty thuốc lá hiện cũng đang theo đuổi mục tiêu xóa bỏ khói thuốc. "Với sự đồng bộ ngày càng cao của các cơ quan quản lý với tham vọng liên quan đến thuốc lá, mục tiêu không còn người hút thuốc sau một thế hệ nữa ở nhiều quốc gia có thể sẽ trở thành hiện thực", Owen Bennett, nhà phân tích thị trường đến từ Jefferies cho biết.
Thuốc lá sẽ biến mất trong vòng 1 thế hệ nữa
Citigroup, ngân hàng đầu tư toàn cầu có trụ sở tại Mỹ cũng lặp lại quan điểm cho rằng thuốc lá có thể sớm trở nên lỗi thời. Họ dự đoán đến năm 2050, thuốc lá có thể biến mất khỏi Hoa Kỳ, các khu vực của Châu Âu, Australia và phần lớn Châu Mỹ Latinh nếu xu hướng giảm tiêu thụ thuốc lá tiếp tục được duy trì như những thập kỷ gần đây.
"Hút thuốc đã giảm trong 5 thập kỷ qua vì cái mà chúng tôi gọi là Sự bóp nghẹt ESG: áp lực từ thái độ xã hội, quy định pháp luật và thuế", nhà phân tích Adam Spielman của Citigroup cho biết.
Nguồn tiền đầu tư hiện đang tập trung vào xu hướng ESG (Environmental, Social, and Corporate Governance), trong đó các công ty không chỉ quản trị tốt mà còn đi theo hướng bền vững, bảo vệ môi trường và có trách nhiệm với xã hội sẽ được ưu tiên.
Các tập đoàn thuốc lá được cho rằng không nằm trong xu hướng đầu tư ESG này. Chỉ số Thuốc lá Thế giới MSCI đã giảm kể từ đầu năm ngoái chứng tỏ ngành công nghiệp thuốc lá nhìn chung đang đi xuống.
Tuy nhiên, có một số công ty thuốc lá hiện đang tích cực chuyển đổi. Swedish Match, công ty thuốc lá lâu đời của Thụy Điển đã phát triển các sản phẩm thay thế như thuốc lá không khói. Philip Morris International chuyển sang thuốc lá gia nhiệt còn British American Tobacco chuyển sang sản xuất cần sa.
Điều này cũng dự báo một tương lai sau khi thuốc lá biến mất, các loại hình "hút thuốc" thay thế có thể xuất hiện và chiếm lĩnh thị trường như thuốc lá điện tử, thuốc lá hóa hơi, không khói, nicotine đường uống và miếng dán.
Thuốc lá điện tử sẽ là "đại dịch" mới
Một khảo sát năm 2016 tại Mỹ cho thấy khoảng 11% học sinh trung học đã từng sử dụng thuốc lá điện tử. Con số tăng chóng mặt lên 28% vào năm 2019. Các nhà nghiên cứu từ FDA và CDC ước tính có khoảng 1 triệu thanh thiếu niên ở Mỹ đang sử dụng thuốc lá điện tử hàng ngày.
Điều đó có nghĩa là cứ 17 học sinh trung học thì có 1 học sinh "làm bạn" với thuốc lá điện tử. Cứ mỗi lớp thì có 2 học sinh cùng nhau hút chúng.
Hiệp hội Các bác sĩ phẫu thuật Hoa Kỳ gọi xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử của giới trẻ bây giờ là một "đại dịch" sức khỏe cộng đồng.
Nhìn từ góc độ tài chính, Bennett từ Jefferies nhận định kinh doanh các sản phẩm thay thế thuốc lá sẽ khiến các công ty thuốc lá mạnh lên, thậm chí cổ phiếu của họ có thể tăng giá. Điều này cũng giải thích lý do tại sao một số công ty thuốc lá tích cực ủng hộ xu hướng xóa bỏ khói thuốc và thuốc lá truyền thống.
"Nếu xu hướng xóa bỏ thuốc lá xảy ra ro sự ra đời của các sản phẩm thay thế, khi các gã khổng lồ thuốc lá vẫn đang chiếm thị phần công bằng, thì tốc độ tăng trưởng của họ sẽ ở mức tốt, nếu không muốn nói sẽ còn tốt hơn trước đây", Bennett cho biết.
Các nhà khoa học lo ngại xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử có thể đảo ngược những thành tựu của nhiều thập niên vận động chống lại tác hại của thuốc lá truyền thống.
"Chúng ta đang gần như chấm dứt được nạn dịch thuốc lá trong thế hệ trước, thì bây giờ lại có một thế hệ trẻ sử dụng thuốc lá điện tử mà không biết đến tác hại lâu dài của các thiết bị này", Meghan Buran, phó giáo sư tại Trường Y tế Cộng đồng Đại học Colorado cho biết.
"Ngày nay, ai cũng có thể thấy lũ trẻ hút thuốc lá điện tử, trong công viên, tại các buổi hòa nhạc và thậm chí hành lang trường học. Một vài năm trước, việc hút bất cứ thứ gì nhả ra khói đều bị phản đối. Nhưng bây giờ, việc gọi sản phẩm của thuốc lá điện tử là hơi lại khiến nó được giới trẻ chấp nhận về mặt xã hội".
Các nghiên cứu gần đây cho thấy hơi thuốc lá điện tử tiềm ẩn các hợp chất độc hại, những hợp chất hữu cơ dễ bay hơi có thể gây ung thư giống như thuốc lá điếu truyền thống.
Ngoài ra, hơi thuốc lá điện tử cũng có thể phơi nhiễm các hóa chất và nicotine cho những người hít phải chúng một cách thụ động. Chưa hết, nghiên cứu tiếp tục tìm thấy bằng chứng rằng các hóa chất được thở ra từ đường hô hấp của người hút thuốc lá điện tử lắng đọng trên các bề mặt ở gần họ cũng có thể gây hại cho những người tiếp xúc sau với chúng.
Chính vì vậy, các nhà nghiên cứu cho biết bây giờ là lúc chúng ta cần có các biện pháp thắt chặt hơn các loại hình thuốc lá thay thế, giống với cách chúng ta đã làm với thuốc lá điếu. Nếu không, công sức hàng chục năm vận động xóa sổ thuốc lá sẽ lại đổ sông đổ bể với sự xuất hiện của các loại hình hút thuốc mới.