Theo nhà báo quốc phòng David Axe, Nga đang gây nhiễu các hệ thống GPS ở Trung Đông. Chiến dịch tác chiến điện tử này có thể ảnh hưởng tới việc tập kết các lực lượng Mỹ trong khu vực nhằm chuẩn bị cho những đợt tấn công tiềm năng nhằm vào Iran.
Hiện tượng bất thường
"Kể từ mùa xuân năm ngoái, các phi công làm nhiệm vụ ở Trung Đông, đặc biệt là quanh Syria, đã phản ánh rằng hệ thống GPS của họ hiển thị sai địa điểm hoặc ngưng hoạt động hoàn toàn" – Tờ Times of Israel đưa tin vào cuối tháng 6/2019.
Theo dữ liệu do một nhà nghiên cứu tại Mỹ thu thập được thì hoạt động dẫn hướng vệ tinh cho các máy bay bay qua không phận Israel trong những tuần gần đây đã bị gián đoạn bởi tín hiệu phát ra từ bên trong một căn cứ không quân của Nga ở Syria.
Trao đổi với tờ Times of Israel, Giáo sư Todd Humphreys tại Đại học Texas cho biết, tác nhân gây gián đoạn bộ tiếp nhận của hệ thống định vị toàn cầu này dường như không nhắm cụ thể vào Israel, mà là một nỗ lực chung của Moscow nhằm bảo vệ binh lính của họ trước các cuộc tấn công từ máy bay không người lái và khẳng định ưu thế tuyệt đối của mình trong lĩnh vực tác chiến điện tử.
Một chiếc F-22 hạ cánh xuống căn cứ Al Udeid (Qatar) hôm 27/6. Ảnh: CENTCOM.
Trong khi đó, tờ Breaking Defense cho hay, các nguồn tin Israel "ngày càng tin rằng" hiện tượng tín hiệu GPS của các chuyến bay dân sự bị gián đoạn trong vòng 3 tuần gần đây là "tác dụng phụ" của việc Nga gây nhiễu tại Syria:
"Moscow đang tìm cách gây trở ngại cho các máy bay của phương Tây, trong đó có các loại tiêm kích tàng hình tiên tiến như F-22 và F-35, cũng như các loại máy bay không người lái tự chế của khủng bố".
Từ tháng 4/2019, Không quân Mỹ đã triển khai các tiêm kích tàng hình F-22 và F-35 tới Qatar và UAE nhằm chuẩn bị cho một cuộc xung đột có thể xảy ra với Tehran sau khi Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân nhằm hạn chế chương trình hạt nhân Iran.
Hiện có rất nhiều đồn đoán về những gì xảy ra gần đây, trong khi chính phủ Israel không đưa ra bất cứ tuyên bố chính thức nào và vẫn đang điều tra các nguồn tin khác. "Nhưng nếu Nga thực sự chỉ ‘vô tình’ làm gián đoạn hệ thống GPS của một quốc gia bạn bè, thì tại sao họ không dừng lại" – Nhà báo Axe đặt câu hỏi.
Phi đội F-22 trên bầu trời căn cứ Al Udeid. Ảnh: CENTCOM.
Hành động có chủ đích
Theo nhà báo này, câu trả lời có thể nằm ở những hạn chế về mức độ chính xác của Nga trong lĩnh vực tác chiến điện tử.
Liên đoàn các phi công hàng không quốc tế và Hiệp hội hàng không Israel cuối tháng 6/2019 đã thông báo rằng, nhiều chuyến bay bị mất tín hiệu vệ tinh GPS trong lúc bay vào/bay ra khỏi sân bay quốc tế Ben Gurion tại Israel. Chưa có nguy hiểm nào đối với hành khách được ghi nhận nhưng những chiếc máy bay bị gián đoạn tín hiệu đã phải khởi động các hệ thống hỗ trợ.
"Điều gây ngạc nhiên là các hệ thống GPS dưới mặt đất không hề bị ảnh hưởng", Breaking Defense lưu ý, "Như thế rõ ràng mục tiêu gây nhiễu là các hệ thống GPS hàng không – một dấu hiệu cho thấy đây không đơn thuần là sự cố kỹ thuật, mà là tác động của một loại vũ khí tác chiến điện tử nào đó.
Và người Nga đã đầu tư rất lớn vào các hệ thống đánh lừa công suất cao, có thể phát đi các tín hiệu GPS giả mạnh hơn 500 lần so với tín hiệu thật, khiến các phi công dân sự đi lạc".
Hệ thống tác chiến điện tử của Nga gây ra nhiều lo ngại với phương Tây
Nga cũng đã gây nhiễu tín hiệu GPS ở châu Âu.
"Hiện tượng gây nhiễu GPS được phát hiện lần đầu tiên trong cuộc tập trận quy mô lớn Trident Juncture của Na Uy cuối tháng 10/2018" – Defense News cho hay.
"Cơ quan tình báo quốc phòng Na Uy cho biết họ đã theo dõi nguồn phát tín hiệu gây nhiễu, và nó dẫn tới một căn cứ quân sự của Nga ở đảo Kola gần đó. Tình báo quân sự Phần Lan cho biết quá trình điều tra và đánh giá của họ cũng thu được kết quả tương tự".
Cuối năm 2018, cả Phần Lan và Na Uy đều đã phản ánh lại với Nga về tình trạng gây gián đoạn trên.
"Các chỉ huy hàng không dân sự/quân sự tại Phần Lan và Na Uy đã cảnh báo rằng, việc gây nhiễu GPS sẽ gây ra rủi ro nghiêm trọng cho các máy bay dân sự và thương mại bay trên vùng không phận bị ảnh hưởng ở High North" – Defense News viết.
"Nga đã đề nghị chúng tôi đưa ra bằng chứng. Và chúng tôi đã đưa cho họ thấy" – Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy Frank Bakke-Jensen nói với tờ Arctic Today. Những bằng chứng này bao gồm các phương thức đo lường cho thấy tín hiệu GPS đã bị gây nhiễu.
"Phía Nga nói ‘Cảm ơn các vị, chúng tôi sẽ phản hồi lại sau khi các chuyên gia của chúng tôi đã xem xét việc đó’", ông Bakke-Jensen cho hay, "Chúng tôi đánh giá đây là một điều tích cực khi nhận được phản hồi như vậy từ Nga".
Theo ông Bakke-Jensen, việc gây nhiễu này là có chủ đích. "Họ [người Nga] đang diễn tập rất gần với vùng biên giới và họ biết điều này sẽ ảnh hưởng tới những khu vực ở phía bên kia".
Hiện quân đội Mỹ đang có kế hoạch thử nghiệm hệ thống GPS có khả năng kháng nhiễu ở châu Âu nhằm đối phó với năng lực tác chiến điện tử của Nga.
Trung đoàn kỵ binh số 2 của Mỹ tại Đức có lẽ sẽ nhận được các hệ thống GPS kháng nhiễu này vào cuối năm 2019.
Năng lực tác chiến điện tử của Nga