Khủng bố đánh lẫn nhau
Ngày 18/2 ba liên minh của lực lượng đối lập hoạt động tại Bắc Syria (bao gồm 4 tỉnh Latakia, Idlib, Hama và Aleppo) là Ahrar al-Sham Suqur ash Sham và Nour al-Din al-Zinki tuyên bố sát nhập trở thành Liên minh mới lấy tên Jabhat Tahrir Syria (viết tắt là JTS) - Mặt trận giải phóng Syria.
Như vậy là đối với Liên minh HTS (Hội đồng giải phóng vùng Levant) có liên hệ với al-Qaeda, JTS trở thành một lực lượng đối kháng đáng kể.
Các vùng khác (Đông Ghouta, Bắc Homs, Daraa) có sự hoạt động của lực lượng đối lập Ahrar al-Sham không có thay đổi về tổ chức và các nơi này mâu thuẫn giữa HTS và Ahrar al-Sham gần như không có.
Ngày 21/2: Chỉ sau 3 ngày kể từ khi thành lập liên minh tại Idlib, hai liên minh HTS và JTS bắt đầu nổ ra giao tranh tại thị trấn Darat Izza.
Khu vực thị trấn này trước đây đã có giao tranh giữa Nour al-Din al-Zenki và HTS từ năm 2017, tuy nhiên sau đó một thoả thuận ngừng bắn đã được hai bên ký kết.
Vào những giờ đầu của cuộc chiến, JTS tung gần như toàn bộ lực lượng trong khi HTS chỉ có thể huy động khoảng 150 lính trú đóng tại địa phương.
Thị trấn Darat Izza tại phía Bắc Idlib
Cũng phải nói thêm rằng ban lãnh đạo của liên minh JTS gồm phần lớn là những chỉ huy đối lập có kinh nghiệm, một số đã từng ở trong liên minh HTS trước khi Ahrar al-Sham và Nour al-Din al-Zenki ly khai khỏi liên minh này.
Ban lãnh đạo JTS
Tiếng súng nổ ra tại Darat Izza là tiếng pháo hiệu mở màn cho cuộc chiến không khoan nhượng giữa HTS và JTS.
Ngược lại lịch sử cuối năm 2016 khi lực lượng đối lập thất thủ thành phố Aleppo, gần như lực lượng của Ahrar al-Sham và Nour al-Din al-Zenki tan rã, hai nhóm này cùng với Jahbat al-Nursa (al-Qaeda Syria) thành lập HTS hòng cố duy trì khả năng phòng thủ trước tương lai những phần còn lại mà đối lập nắm giữ sẽ bị tràn ngập bởi các lực lượng chính phủ.
Tuy nhiên năm 2017 kết thúc với gần như không có tấn công lớn của lực lượng chính phủ khiến cho cả năm đó trở thành một cuộc chơi cờ giữa HTS và các phe phái còn lại.
Trong nội bộ thì Ahrar al-Sham, Nour al-Din al-Zenki bị mất tiếng nói khi các thành phần khủng bố al-Qaeda ngày càng kiểm soát liên minh HTS.
Cái gì đến cũng phải đến, hai nhóm đối lập này tách rời khỏi HTS và các cuộc xung đột tranh giành địa bàn diễn ra thường xuyên hơn, HTS trong năm 2017 đã kiểm soát phần lớn đô thị tại vùng đối lập Idlib, đẩy Ahrar al-Sham, Nour al-Din al-Zenki lên các vùng cao nguyên tỉnh Latakia hay phía Tây Aleppo.
Với việc liên tục bị HTS lấn lướt thì hai liên minh kể trên đã quyết định sát nhập và tổ chức một cuộc chiến không khoan nhượng.
Ngày 22/2: Suqur ash-Sham (JTS) đã chiếm hoàn toàn các vị trí giữa Saraqib và Marat al-Numan: thị trấn Khan Subul, Maar Dibsah. HTS tháo chạy sau khi thua trận phía Khan Shaykhun và Jarjanaz.
Ahrar al-Sham(JTS) đã chiếm một loạt vị trí của HTS tại Bắc Hama và Idlib là Wadi al-Deef, Baarbo and Harsh al-Qasabyeh, Harsh al-Taweleh, Harsh Abden
Tồn tại hai hình thái giao tranh tại hai mặt trận chính. Tây Aleppo,trong các đô thị nhỏ lực lượng Nour al-Din al-Zenki (JTS) bị HTS đánh vỗ mặt, tháo chạy.
Nhưng tại Nam Idlib - Hama, sau khi mất Ariha, HTS tại đây cũng rút chạy hàng loạt, hàng trăm tên gia nhập JTS khiến các vị trí phòng thủ bị phá vỡ.
Bản đồ các vị trí giao tranh lớn của 2 phe trong ngày 22/2
Ngày 23/2: Chiến sự lan rộng, JTS chiếm các vị trí Ma'arrat Dibsah, Khan al-Sibel & Babilla trên trục nối Saraqib và Ma'rat nu'man .
HTS cũng tháo chạy khỏi cao nguyên Qanâfed & Zawiyah (bao gồm các làng Rami, Sarja, Marayan & Ablin)
HTS phản kích chiếm các làng Kafr Shalaya & Urum Al-Ijaz vài giờ sau đó.
JTS sau khi chiếm được các vị trí quanh Ma'rat al nu'man & Kafrumah, gần như ngay lập tức tiến chiếm Al Hamidiyah và Has.
Giao tranh lớn giành quyền kiểm soát tại thành phố Kafranbel.
Ngày 24/2: Với việc trong hai ngày 22-23/2 HTS liên tục gánh chịu thất bại tại Nam Idlib, nhóm khủng bố Đảng Hồi Giáo Đông Turkestan (TIP) tuyên bố không tham gia vào những cuộc xung đột, chỉ phòng thủ với việc bị tấn công.
Tuy nhiên, trong thông cáo này TIP nhấn mạnh liên kết của TIP với HTS:
"HTS có vai trò quan trọng của cách mạng, TIP cảnh báo TIP sẽ không ngồi yên nếu các cuộc tấn công của JTS vào HTS mở rộng.
Và chỉ sau một ngày, ngày 25/2 TIP bắt đầu nổ súng vào JTS để chia lửa cho HTS.
Cựu lãnh đạo HTS (nhưng vẫn là cố vấn cao cấp - giáo sĩ Salafist) Abu Jabir al-Sheikh đã chính thức thể hiện quan điểm chống lại lập trường chiến đấu đến cùng của HTS và kêu gọi một lệnh ngừng bắn ngay lập tức giữa HTS và JTS.
Giáo sĩ này cũng kêu gọi một sự thống nhất bằng một liên minh để không biến phần còn lại của Idlib như tình trạng cát cứ tại Đông Ghouta.
Nhưng có lẽ những mâu thuẫn đã trở nên không thể xoá nhoà và không bao giờ có thể thiết lập một liên minh đối lập lớn như Islam Front (2013) hay Jaysh al-Fateh (2015) một lần nào nữa.
Ước tính cho tới ngày 24/2 đã có 250 chiến binh của cả hai phe tử trận, con số này rất khủng khiếp đối với lực lượng đối lập vì ngay cả trong những chiến dịch lớn như giải phóng Aleppo có không quân Nga hỗ trợ thì số lượng chiến binh tử trận chỉ dưới 200.
Ngày 25/2: Toàn bộ binh lực HTS từ các địa phương được ưu tiên di chuyển về thành phố thủ phủ tỉnh Idlib và Hazano.
Bản đồ các phe phái giao tranh tại Idlib ngày 25/2
Ngày 26/2: có lẽ là ngày quyết định thắng thua, HTS gần như sụp đổ tại Tây Aleppo mặc dù trong vài ngày trước đó lấn lướt JTS.
HTS tháo chạy khỏi ngoại vi Hazano bỏ lại xe cơ giới tự chế
JTS kiểm soát hoàn toàn nơi nổ ra chiến tranh là Darat Izza chấm dứt mưu đồ tiêu diệt Zenki ở đây.
Tàn sát đẫm máu
Có thể nhận định trong cuộc tranh đoạt này JTS (Ahrar al-Sham và Nour al-Din al-Zenki) đã khôn ngoan và gần như để mặc khi chỉ tổ chức phản kích một hướng riêng nhưng vội vã rút lui khi hứng thương vong lớn tại Nam Idlib.
Thương vong chủ yếu rơi vào các nhóm FSA địa phương) HTS tiêu hao tại Ithyria-Khannaser trước và trong chiến dịch Abu Duhour. Khiến hàng trăm lính HTS thiệt mạng trong giao tranh với các lực lượng chính phủ và IS.
Thống kê các trận đánh về phía đông của đường sắt nối Aleppo-Hama có 300 chiến binh HTS đã thiệt mạng và khoảng 800 bị thương đã làm tê liệt khả năng chiến đấu của HTS.
Trong khi đó, JTS tham gia với chỉ 340 lính nhưng lực lượng này có lẽ chỉ chụp ảnh gần đường ra mặt trận & lái xe quay trở lại.
Tính đến thời điểm hiện tại thêm 4 nhóm nhỏ ly khai khỏi HTS đầu quân cho JTS còn trước đó có 12 nhóm đã tách ra khỏi HTS và tham gia JTS.
Trung bình một nhóm khoảng từ 30-50 lính, như vậy có khoảng 1.000 binh lực từ HTS bỏ sang JTS.
Có lẽ đối với JTS cuộc chiến đã được định đoạt nên nhóm này đưa ra thông báo truy nã 4 chỉ huy cấp cao HTS gồm Abu Mariya al-Qahtani, Abu al-Fateh al-Farghaly, Abu Mohammed al-Jolani và Abu al-Yaqhzan al-Masri với các tội danh bị cáo buộc là khủng bố, hình sự, giết người hàng loạt.
Không quân Nga hủy diệt kho vũ khí của HTS