Sự phát triển của trẻ không thể thiếu "bạn đồng hành" canxi
Hàm lượng canxi trong cơ thể tuy chỉ chiếm một phần nhỏ từ 1,5 - 2% nhưng lại là vi chất quan trọng để trẻ phát triển toàn diện.
Cấu tạo của xương, răng hầu hết là canxi, nên loại khoáng chất này có vai trò tạo nên bộ khung xương của cơ thể. Trẻ thiếu canxi sẽ bị còi xương, xương nhỏ, biến dạng, lùn, chậm lớn, răng lộn xộn, răng yếu, dễ bị sâu răng.
Một vai trò khác không kém phần quan trọng của canxi là dẫn truyền tế bào thần kinh, tham gia vào quá trình đông máu, chức năng co cơ. Lượng canxi không đủ sẽ ức chế hoạt động dẫn truyền thần kinh khiến trẻ quấy khóc về đêm, giật mình khi ngủ hoặc rối loạn chức năng vận động.
Thiếu canxi khiến trẻ còi xương, chậm phát triển chiều cao, hay quấy khóc…
Thành phần của sữa mẹ và nhu cầu canxi của trẻ
Sữa mẹ là một chất lỏng "năng động" thay đổi thành phần trong quá trình tiết sữa, trong và giữa các lần bú, giữa các bà mẹ nhưng về cơ bản đều có chất đạm, chất bột đường, khoáng chất, vitamin và các yếu tố vi lượng phù hợp cho nhu cầu của trẻ theo từng giai đoạn phát triển.
Sữa non được tiết ra đầu tiên, tuy số lượng ít nhưng lại một nguồn cung cấp phong phú các yếu tố bảo vệ miễn dịch (như IgA, lactoferrin, tế bào bạch cầu) và các yếu tố phát triển (yếu tố tăng trưởng biểu bì), chất đạm cao gấp 10 lần sữa mẹ bình thường, cùng với đó là các vitamin, khoáng chất, enzyme, axit amin...
Theo nghiên cứu, thành phần của mỗi 100ml sữa mẹ gồm có: 65 calo; 6,7g carbohydrate (chủ yếu là đường sữa); 3,8g chất béo; 1,3g protein. Chất béo trong sữa có thể dao động từ 2g/100mL đến 5g/100mL.
Sữa mẹ có chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Mỗi lít sữa mẹ trưởng thành cũng chứa nồng độ:
Cholesterol từ 100 đến 150 mg/L; Canxi từ 254 đến 306 mg/L; Natri từ 140 đến 220 mg/L; Phốt pho từ 188 đến 262 mg/L; Vitamin C từ 50 đến 60 mg/L (giả sử người mẹ tiêu thụ hơn 100mg vitamin C mỗi ngày); Magiê khoảng 35 mg/L và một lượng nhỏ hơn là kẽm, axit pantothenic, axit nicotinic, i-ốt, vitamin A và đồng; Sắt có thể dao động từ 0,2 đến 0,9 mg/L. Bên cạnh đó, sữa mẹ cũng chứa một lượng vitamin và khoáng chất khác (bao gồm vitamin E, K, D và vitamin B), một loạt các hormone, yếu tố tăng trưởng và các chất chống nhiễm trùng.
Hàm lượng canxi cần cung cấp sẽ khác nhau theo từng độ tuổi của trẻ. Theo WHO, nhu cầu canxi của trẻ như sau: Trẻ dưới 6 tháng tuổi: 300 mg/ngày; Trẻ 7 - 12 tháng tuổi: 400 mg/ngày; Trẻ 1 - 3 tuổi: 500 mg/ngày; Trẻ 3 - 6 tuổi: 600 mg/ngày.
Các bậc phụ huynh cần chú trọng dinh dưỡng cho trẻ ngay từ những tháng đầu đời và kịp thời bổ sung canxi cho trẻ thông qua sữa mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu. Đối với trẻ 18 - 24 tháng tuổi, cần thêm chế độ ăn dặm để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cần thiết.
Trẻ cần được bú sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời.
Trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn vẫn cần bổ sung canxi
Đối với trẻ sơ sinh, trong sữa mẹ có chứa 254 – 306mg/L canxi nên trung bình mỗi ngày trẻ sơ sinh cần bú khoảng 600 – 900ml trong khoảng từ 8 - 12 lần bú là đã đáp ứng đủ lượng canxi bé cần. Ở giai đoạn sơ sinh, trẻ chỉ nên bổ sung canxi thông qua nguồn dinh dưỡng của sữa mẹ. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào lượng sữa mỗi ngày trẻ bú được.
Đối với trường hợp trẻ sơ sinh thiếu tháng có cân nặng dưới 2kg, trẻ sẽ có nguy cơ cao bị còi xương, chậm lớn nên cần bổ sung nhiều canxi hơn so với trẻ sơ sinh đủ tháng. Ngoài sữa mẹ, trẻ sơ sinh thiếu tháng cần bổ sung thêm các sản phẩm canxi có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa nhi và chuyên khoa dinh dưỡng. Canxi sẽ được bổ sung hợp lý tùy theo từng độ tuổi, nhu cầu của từng trẻ. Các bậc phụ huynh không nên tự ý dùng các sản phẩm thuốc nhằm bổ sung canxi cho trẻ, việc sử dụng thuốc cần có hướng dẫn của bác sĩ.
Chế độ dinh dưỡng của người mẹ đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng tới chất lượng sữa mẹ cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Do đó, các mẹ đang cho con bú cần cải thiện khẩu phần ăn uống bằng những thực phẩm giàu canxi để bổ sung canxi cho trẻ đang bú mẹ như:
Sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua), lòng đỏ trứng, nước cam…; Các loại ngũ cốc và hạt: Hạt đậu, gạo, hạt óc chó, hạt mè, hạnh nhân, hạt điều…; Rau lá xanh thẫm: Rau chân vịt, rau cải xoăn, rau cải thìa, cải bó xôi…; Thuỷ hải sản: Tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến…
Đối với mẹ cho con bú cần bổ sung thực phẩm chứa canxi vào thực đơn hàng ngày.
Các bà mẹ cho con bú có một lượng canxi dự trữ trong xương. Nếu chế độ ăn kiêng khem, cơ thể sẽ loại bỏ canxi từ xương để cung cấp cho trẻ bú mẹ khiến mẹ bị thiếu hụt canxi sau khi sinh. Vì vậy, ngoài việc ăn thực phẩm chứa canxi, mẹ hãy sử dụng thêm các loại thuốc bổ sung canxi theo sự hướng dẫn của bác sĩ để bù lại lượng canxi bị thiếu. Trường hợp mẹ ít sữa, mất sữa cần có giải pháp gọi sữa về nhanh chóng hoặc bổ sung kịp thời bằng sữa ngoài phù hợp nhất với trẻ.
