Sau thất bại tại Stalingrad, để giành lại quyền chủ động chiến lược, Đức quyết định phát động một chiến dịch tấn công với quy mô lớn gần Kursk.
Vì vậy, quân Đức lập một kế hoạch chiến đấu mang mật danh "Lô cốt", tập trung 2 tập đoàn quân và 1 tập đoàn quân thiết giáp, tổng số quân lên đến 900.000 người, 10.000 khẩu đại bác các loại, hơn 2.000 máy bay và 2.700 chiếc xe tăng.
Trong đó có cả các loại xe tăng tiên tiến nhất, trên xe trang bị đại bác nòng lớn, sức tấn công rất mạnh, bọc thiết giáp dày đến 100mm, khả năng phòng thủ cao.
So với xe tăng T-34 của Liên Xô, xe tăng của Đức chiếm ưu thế rõ rệt. Đứng trước binh lực hùng mạnh của quân Đức, Liên Xô quyết tâm tổ chức phòng thủ, làm tiêu hao và tiêu diệt tập đoàn quân Đức, từ đó tạo điều kiện chuyển sang phản công. Quân Liên Xô do Zhukov làm tổng chỉ huy đã tập hợp 1,336 triệu quân, 19.000 khẩu đại bác, 2.444 xe tăng và 2.171 máy bay.
Hai giờ sáng ngày 5-7, trận hội chiến Kurks bắt đầu với đợt tấn công bằng đại bác quy mô lớn của quân Liên Xô. Do đó, Đức thay đổi hình thức tấn công bất ngờ bằng hình thức tấn công mạnh, trước tiên dùng sư đoàn thiết giáp "va chạm" với tuyến phòng ngự quân Liên Xô.
6h00, hai quân đoàn của Đức lần lượt tấn công, các đoàn xe tăng tấn công từ các ngả tạo nên thế tấn công như vũ bão.
Đứng đầu là những chiếc xe tăng khổng lồ có đại bác Ferdinan, một số lượng lớn bộ binh đi sau. Quân Liên Xô kiên thủ ở tuyến phòng ngự thứ nhất đã chiến đấu ác liệt với quân Đức, dựa vào xe tăng và pháo chống tăng cùng các thùng nhiên liệu đốt để đối đầu với quân Đức.
Sau hai ngày chiến đấu ác liệt, quân Đức ở hai mặt trận Nam và Bắc đều đã phá được tuyến phòng ngự đầu tiên của quân Liên Xô. Tuy nhiên, trong những trận chiến vài ngày sau đó, mặc dù quân Đức liên tục tấn công mạnh, nhưng vẫn không thể hình thành thế bao vây đối với quân Lien Xô.
Ngày 12, Tư lệnh mặt trận miền Nam của Đức là Manstaine phát động cuộc tấn công bằng xe tăng quy mô lớn nhất trong Thế chiến thứ hai. Hôm đó, quân Đức điều động 650 chiếc xe tăng, còn quân Liên Xô huy động 850 chiếc, hai bên tiến hành một "trận giáp lá cà" bằng xe tăng tại chiến trường rộng 15km2.
Quân Đức tấn công Liên Xô với mật độ 150 chiếc xe tăng/1km2. Nhưng chiến tuyến của quân Đức vừa dài vừa hẹp, số lượng lớn xe tăng chen chúc nhau, khó có thể phát huy được ưu thế. Quân Liên Xô nắm lấy cơ hội này, lợi dụng tính linh hoạt của xe tăng T-34 tiêu diệt được xe tăng của Đức bằng chiến thuật cận chiến.
Chiến lược liều lĩnh này đã khiến quân Đức trở tay không kịp, trận địa hỗn loạn. Lực lượng thiết giáp của quân Đức bị tấn công mạnh, cuối cùng bỏ lại gần 400 xe tăng trên chiến trường đầy xác chết.
Trận hội chiến này đã đảo ngược hoàn toàn cục diện chiến tranh trên chiến trường miền Nam. Lúc này, tình thế của quân Đức tại Ý ngày càng xấu đi, Hitle cho rút một bộ phận binh lực.
Quân Liên Xô thừa cơ tiến hành phản cống tại hai tuyến Nam - Bắc, tổ chức hai chiến dịch tấn công, lần lượt giải phóng được Orel và Belgorode. Ngày 23-8 thu lại được Kharkov. Đến đây, trận chiến Kurks đã kết thúc.
Trong trận chiến này, quân Đức thương vong gần 500.000 người, hơn 1.500 chiếc xe tăng, hơn 3.500 máy bay chiến đấu và hơn 3.000 khẩu đại bác. Thất bại nặng nề này đã khiến quân Đức hoàn toàn chuyển vào thế phòng ngự chiến lược tại chiến trường Xô-Đức.
(Trích từ cuốn "100 cuộc chiến lẫy lừng trong lịch sử thế giới" - NXB Thời Đại)