Bối cảnh lịch sử
Trận Tours là cuộc giao tranh đẫm máu giữa hơn 20.000 người Frank với hơn 80.000 quân do Abdul Rahman al-Ghafiqi lãnh đạo, diễn ra vào năm 732 ở gần ranh giới giữa thành phố Tours và Poitiers, cũng là ở gần biên giới giữa vương quốc Frank với Aquitaine thời bấy giờ
Sau khi La Mã bước những bước cuối trong tiến trình lịch sử của mình, đế chế Hồi giáo do nhà Umayyad lãnh đạo ngày càng lớn mạnh. Sự hưng thịnh đó kéo theo dã tâm của họ lớn dần. Đế chế này từng bước nhanh chóng thôn tính các quốc gia xung quanh, Bắc Phi, vùng Caucasus, Trung Đông hay kể cả La Mã và Ba Tư.
Những chiến binh Hồi giáo mạnh mẽ trên sa mạc Arab bắt đầu quay hướng sang chinh phục các nước Tây Âu, nơi phần nhiều theo đạo Thiên Chúa.
Nếu thực hiện thành công kế hoạch này, đó là là đế chế nắm giữ tiềm lực quân sự, kinh tế lớn nhất trên thế giới tại thời điểm bấy giờ. Và với hơn 8 vạn quân, Abdul - lãnh đạo của đế chế Hồi giáo tin rằng mình có thể làm nên lịch sử khi chỉ phải đối đầu với nhiều nhất là khoảng 30.000 quân đối thủ.
Hình minh họa
Năm 719 được giao trọng trách lớn, chỉ huy Al-Malik ibn Samh al-Khawlani của quân đội Umayyad tràn vào Septimania và giành nhiều thắng lợi tưng bừng trên bán đảo Tây-Bồ, rồi lần lượt chinh phục các thành phố lớn khác như Alet, Béziers, Agde, Lodève, Maguelonne và Nîmes...
Mạch toàn thắng chỉ dừng lại khi Al-Malik gặp thất bại bất ngờ trong trận Toulouse (năm 721). Nhưng cái chết của Al-Malik cũng như thất bại đau đớn này không thể ngăn nổi kế hoạch tiến công của quân Umayyad.
Trên thực tế, bên phía Umayyad khá chủ quan và không đặt nặng khả năng quân sự cũng như tìm hiểu sức mạnh thật của người Frank, họ vẫn nghĩ đây chỉ là 1 tộc người German bình thường. Thậm chí, trong suốt công cuộc hành quân, các tướng lĩnh Hồi giáo tự tin đến mức không thèm tiến hành bất cứ 1 kế hoạch trinh sát, tình báo hay thu thập thông tin gì về đối thủ.
Đặc biệt hơn, những người Frank còn được chỉ huy bởi 1 tướng lĩnh tài năng có tên Charles Martel, người hoàn toàn đủ khả năng để vực dậy cả 1 dân tộc từ đống tro tàn của Tây La Mã.
Diễn biến chính
Năm 732, lực lượng tiên phong của Umayyad đã áp sát sông Loire. Do không gặp quá nhiều sự kháng cự khi tiến công vào khu vực xứ Gaul nên quân của họ chia thành nhiều nhóm nhỏ tổ chức cướp phá, càn quét làng mạc trước, trong khi lực lượng nòng cốt tiến công chậm hơn ở phía sau.
Cùng lúc đó, Charles Martel nhanh chóng tập hợp quân đội và chuẩn bị kế hoạch để có thể đối phó với kẻ địch có số lượng vượt trội. Với ý định sử dụng đội hình Phalanx nên Charles chủ động chọn nơi có địa hình phù hợp làm chiến trường.
Không quá khó khăn để nhận ra vùng đất gần Tours là 1 nơi bằng phẳng, cây cối rậm rạp, phù hợp với yêu cầu trên. Charles đã bí mật hành quân và dàn trận trước ở đây để "tặng" cho quân Umayyad 1 điều bất ngờ lớn.
Với địa hình có quá nhiều cây cối, kỵ binh Hồi giáo không thể phát huy hết thế mạnh của mình. Những đội quân tiên phong của Umayyad chỉ giao chiến 1 vài trận nhỏ trong những ngày đầu để chờ lực lượng chính đến và sẵn sàng cho 1 trận đánh lớn.
Kiên nhẫn chờ đợi, bố trí quân lính thành đội hình Phalanx lớn, lại có được ưu thế về địa hình, quân Frank tự tin rất lớn vào khả năng chiến thắng của mình, đặt niềm tin vào vị chủ tướng tài năng dù cho kẻ thù có đông hơn gấp bội.
Tương tự như bên phía kia, Abdul cũng rất tự tin vào khả năng chỉ huy, sức mạnh kỵ binh và số lượng quân áp đảo của mình. Nhưng thực tế lại không được như vậy rất nhiều cuộc tấn công đã nổ ra, nhưng bộ binh bên phía Frank đã rất kiên cường để chống lại những kỵ binh thiện chiến Hồi giáo.
Nhà sử gia người Moors - Ả Rập, từng có chép:
"Và trong sự dữ dội của cuộc chiến, những người lính phương Bắc có vẻ giống như một biển cả không thể lay chuyển, họ đứng một cách vững chãi, người này đứng sát vào người kia, tạo thành một bức tường thành bằng đá.
Và vung những thanh kiếm lớn của họ rồi chém xuống người Ả Rập. Lập nên một đội hình trước người của họ, người của xứ Austrasia đã làm tất cả. Những cánh tay không biết mệt mỏi của họ đã điều khiển những thanh kiếm đâm vào ngực của kẻ thù".
Hình minh họa
Chỉ huy người Umayyad cũng thử sai nhiều lính đơn lẻ thâm nhập vào đội hình của người Frank để cố gắng giết chỉ huy Charles nhưng không thành. Ngược lại, lực lượng trinh sát bên phía người Frank tung ra rất nhiều đợt tấn công vào các khu vực dự trữ lương thảo của kẻ thù, thả nô lệ, đốt phá lều trại để gây hỗn loạn bên phía Umayyad.
Cuối cùng, Charles cũng đạt được mục đích của mình khi kiên nhẫn chờ đợi rồi phản công đúng lúc. Trong 1 lần như thế, ông và quân đội của mình đã giết được tổng chỉ huy quân đội bên phía Umayyad là Abd-al-Raḥmân, tàn quân Hồi giáo thì bỏ chạy về doanh trại do chủ tướng đã chết.
Ý nghĩa
Các sử gia châu Âu cho rằng: Đầu tiên cũng là lớn nhất, chiến thắng này tại Tours giúp cho người Frank cũng như châu Âu ngăn cản được sự bành trướng của đế chế Hồi giáo cũng như giúp cho đạo Thiên chúa giữ được vị trí của mình tại châu Âu.
Thứ 2, chiến thắng này vô tình trở thanh bước đệm giúp cho người Frank tạo nên 1 thế lực sau này tại châu Âu, góp phần không nhỏ trong việc hình thành nên 1 đế chế hùng mạnh dưới thời Charlemagne sau này.
Chính những bước chuẩn bị kỹ lưỡng đầu tiên đã giúp quân đội của Charles giành thắng lợi, đặc biệt là lựa chọn chiến thuật cũng như chủ động trong việc tìm kiếm chiến trường thích hợp.
Không chỉ dừng lại tại đó, trận Tours được sử gia nổi tiếng Edward Creasy xếp vào top 15 trận chiến có ý nghĩa nhất trong lịch sử. Nếu kết quả của nó đảo ngược, thì chắc chắn thế giới mà chúng ta biết sẽ thay đổi rất khác.
Tham khảo nhiều nguồn