Khủng hoảng hiến pháp?
Hệ quả có thể là một sự gián đoạn tạm thời đến một cuộc khủng hoảng hiến pháp toàn diện với các tuyên bố tranh chấp nhau về việc ai sẽ tổng thống Mỹ. Các chuyên gia nói điều quan trọng là trong mọi tình huống danh tính của vị tổng tư lệnh phải rõ ràng để không xảy ra những tranh chấp đáng tiếc.
Các quan chức hiện tại và trước đây của Nhà Trắng và các chuyên gia bên ngoài cho biết, mức độ suy thoái kinh tế và sụt giảm tầm quan trọng địa chính trị sẽ phụ thuộc nhiều vào mức độ nghiêm trọng của bệnh tình, và đặc biệt khả năng Tổng thống Trump có bị mất khả năng lao động hay không.
David Axelrod, cựu cố vấn cấp cao của Nhà Trắng cho cựu tổng thống Barack Obama, nói: "Mọi việc đều có quy trình xử lý. Chúng tôi thường xuyên tổ chức các cuộc diễn tập để biết phải làm gì trong trường hợp xảy ra khủng bố hoặc tấn công hạt nhân, nhưng thành thật mà nói, tôi chưa bao giờ lường trước được một tình huống xảy ra đại dịch như điều Nhà Trắng đang phải trải qua hiện nay".
Ian Bremmer, chủ tịch của Eurasia Group, một công ty tư vấn rủi ro địa chính trị, cho biết thị trường chứng khoán gần như chắc chắn sẽ giảm điểm khi có tin tức về việc tổng thống nhiễm bệnh.
Nhưng ông hy vọng giới đầu tư sẽ cảm thấy yên tâm khi biết về sự phục hồi của Thủ tướng Anh Boris Johnson sau khi cũng bị nhiễm Covid-19.
Người đứng đầu số 10 phố Downing hiện đã trở lại làm việc và đảm nhiệm mọi trách nhiệm thủ tướng. "Nếu Tổng thống Trump nhiễm COVID và bị cách ly trong Nhà Trắng, nhưng vẫn nắm quyền điều hành chính phủ và vẫn duy trì thói quen đăng bài trên Twitter như bình thường, tôi nghĩ tác động tới thị trường sẽ ở mức tối thiểu" ông Bremmer nói.
Kịch bản chuyển giao quyền lực
Ngay cả khi người đứng đầu nước Mỹ trở nên quá ốm yếu để có đăng bài trên mạng xã hội, nước Mỹ vẫn có sẵn một quy trình mà các tổng thống trước đây đã từng áp dụng để tạm thời từ bỏ quyền lực.
Bản tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ cho phép Trump giao quyền kiểm soát cho phó tổng thống và sau đó giành lại quyền đó ngay khi sức khỏe ông hồi phục. Cựu tổng thống George W. Bush đã làm điều này hai lần trong nhiệm kỳ tổng thống của mình do cần điều trị y tế, và cựu tổng thống Ronald Reagan một lần do phải phẫu thuật ruột kết. Nếu bệnh tình của ông Trump chuyển biến xấu hoặc ông phải tiêm thuốc an thần để đặt nội khí quản, Tu chính án thứ 25 cũng cho phép phó tổng thống và nội các thực hiện việc chuyển giao quyền lực tổng thống.
Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, chúng ta sẽ cần vạch ra 1 kịch bản cho những gì sẽ xảy ra nếu cả tổng thống và phó tổng thống đều qua đời. Ilya Somin, giáo sư luật tại Đại học George Mason, nói: "Trong trường hợp đó, việc tiếp tục quyền lực theo thứ tự là điều rất rõ ràng. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi sẽ tiếp quản chính phủ."
Nhưng các chuyên gia hiến pháp cảnh báo rằng sự hỗn loạn có thể xảy ra nếu cả ông Trump và ông Pence đều trở nên mất khả năng lao động do Covid-19, bởi vì các điều luật không quy định rõ ràng về cách thức giải quyết trong tình huống như vậy.
Brian Kalt, giáo sư luật tại Đại học bang Michigan cho biết: "Đó sẽ là một một tình huống tồi tệ thực sự có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng hiến pháp toàn diện. Bởi vì chỉ trong vài giờ không biết ai là tổng thống Mỹ có thể là điều cực kỳ nguy hiểm cho đất nước".
Nhà Trắng tuyên bố rằng không có lý do gì để hoảng sợ. Một nữ phát ngôn viên cho biết chính phủ liên bang luôn có kế hoạch liên tục hoạt động, nhưng từ chối nêu rõ kế hoạch sẽ như thế nào nếu cả ông Trump và ông Pence không thể thực hiện nhiệm vụ.
Một số quan chức Nhà Trắng đã lo ngại rằng ông Trump, ông Pence và các nhân viên của hai văn phòng Tổng thống và phó tổng thống thường xuyên qua lại với nhau trong những tuần gần đây.
Tác động tới khả năng tái đắc cử của Trump
Trong suốt cuộc khủng hoảng y tế do dịch COVID gây ra, Tổng thống Trump đã không tuân theo nhiều biện pháp phòng ngừa do các quan chức y tế công cộng đề xuất. Các cố vấn cho biết người đứng đầu Nhà Trắng quyết tâm tạo ra một bầu không khí bình thường với hy vọng rằng điều này sẽ thuyết phục người Mỹ ra khỏi nhà và bắt đầu mua sắm để vực dậy nền kinh tế đang bị ảnh hưởng nặng nề do dịch bệnh. Khả năng tái đắc cử của ông Trump có thể phụ thuộc vào điều này.
Trên thực tế, không chỉ rủi ro về kinh tế, địa chính trị hoặc hiến pháp, hậu quả chắc chắn nhất của việc nhiễm COVID đối với người nắm giữ Phòng Bầu dục, hoặc khi cả phó tổng thống cũng nhiễm bệnh, sẽ làm tăng đáng kể rủi ro thất cử đối với đương kim tổng thống do nó dập tắt niềm tin vốn đã ít ỏi của công chúng vào nỗ lực mở cửa trở lại nền kinh tế của chính phủ đương nhiệm.
Ngay cả khi nhiều bang thực hiện các bước dự kiến để dỡ bỏ các hạn chế phòng chống dịch COVID đối với doanh nghiệp và hoạt động công cộng, một cuộc thăm dò của Trung tâm Nghiên cứu Pew ngày 7/5 cho thấy phần lớn người Mỹ (68%) nói rằng mối quan tâm lớn nhất của họ là việc mở cửa lại nền kinh tế diễn ra quá nhanh. Chỉ 31% số người lo lắng về việc dỡ bỏ các hạn chế phòng chống dịch quá chậm.