Hôm 9/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố có khả năng Mỹ sẽ tung đòn tấn công nhằm vào chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad để phản ứng lại vụ tấn công hóa học vào dân thường mới xảy ra tại Douma.
Trong trường hợp nói trên, ông Trump có quyền phát lệnh tấn công quân sự mà không cần thông qua Quốc hội.
Tuy nhiên, cần phải nói thêm, theo hiến pháp Mỹ, Quốc hội có quyền hoãn mọi động thái quân sự của quân đội nước này. Vấn đề ở đây là những nhà lập pháp đã phớt lờ quy định nói trên từ năm 2001, khi họ thông qua Luật Ủy quyền Sử dụng Quân đội (AUMF), cho phép Tổng thống George W. Bush tấn công bất kì ai có liên quan tới mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda, ở bất cứ địa điểm, bất kì thời gian nào.
Từ đó tới nay, luật AUMF vẫn "bất khả xâm phạm". Trong nhiều năm cầm quyền, tổng thống Mỹ Barack Obama đã nới các giới hạn của AUMF, tạo điều kiện cho ông phát lệnh tấn công quân sự nhằm vào Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Mỹ không kích căn cứ không quân Shayrat của Syria ngày 7/4/2017
Hiện nay, ông Trump nắm trong tay quyền ném bom Syria mà không cần thông qua Quốc hội, miễn là ông có bằng chứng và lý do đủ thuyết phục rằng ông đang nhắm vào các tổ chức khủng bố.
Việc ông Trump có thể đơn phương điều hành quân đội là vấn đề lớn đối với nhiều nhà lập pháp ở lưỡng đảng. Họ cho rằng đã tới lúc kết thúc AUMF và cần phải thông qua một luật mới, cụ thể, chi tiết hơn về mức độ, thời gian và nguồn lực quân đội mà tổng thống có thể trực tiếp quản lí.
"Chắc chắn Mỹ sẽ phản ứng lại vụ tấn công hóa học ở Syria. Nhưng nếu sử dụng tới sức mạnh quân sự, thì tổng thống Mỹ phải tới Quốc hội để yêu cầu được cấp quyền," Thượng nghị sĩ Mike Lee phát biểu.
Trong nhiều năm, các nhà lập pháp đã yêu cầu thủ lĩnh các đảng thông qua luật AUMF mới, nhưng không có gì xảy ra.
Tính hợp hiến của việc sử dụng luật AUMF để phát lệnh tấn công chính quyền ông Assad cũng là điều cần phải xem xét.
Ông Trump đã tận dụng điều luật này hồi tháng 4/2017 để phóng 59 quả tên lửa vào căn cứ không quân của Syria, sau khi có các cáo buộc cho rằng tổng thống Assad đã cho thực hiện vụ tấn công hóa học nhằm vào người dân Syria.
Tuy nhiên, kể cả trong trường hợp ông Assad làm như vậy, thì vụ việc cũng không hề liên quan tới IS, hay bất kì mạng lưới khủng bố nào cả.
"Trước khi tổng thống Trump đơn phương quyết định tấn công quân sự Syria, thì người dân Mỹ cần được trả lời một cách thẳng thắn. Có phải chúng ta đang đi từ việc tiêu diệt IS sang đánh chính quyền ông Assad hay không? Hay chúng ta đang rút quân đội khỏi khu vực? Trong vài ngày qua, ông Trump xác nhận sẽ thực hiện cả 2 việc cùng lúc," một nghị sĩ lên tiếng.