Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi công bố nghị quyết luận tội Tổng thống Donald Trump tại Quốc hội hôm 13-1 Ảnh: Reuters
Một tuần trước khi mãn nhiệm, ông Donald Trump hôm 13-1 trở thành tổng thống đầu tiên trong lịch sử bị Hạ viện luận tội 2 lần. Lần này, ông Trump bị cáo buộc "kích động nổi dậy" sau vụ bạo loạn tại trụ sở Quốc hội Mỹ vào tuần rồi.
Hạ viện do Đảng Dân chủ kiểm soát đã thông qua nghị quyết luận tội với 232 phiếu thuận và 197 phiếu chống. Đáng chú ý, 10 thành viên Đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông Trump, người của đảng mình. Nghị quyết luận tội dài 4 trang cáo buộc ông Trump đưa ra những tuyên bố sai lầm về cuộc bầu cử, thúc giục những người ủng hộ thách thức kết quả bầu cử góp phần gây ra cuộc biểu tình bạo loạn tại quốc hội và làm gián đoạn tiến trình xác nhận chiến thắng của ông Joe Biden hôm 6-1.
Theo đài CNBC, các thành viên Đảng Dân chủ lập luận rằng việc cho phép ông Trump tại vị hết nhiệm kỳ giúp ông vừa tránh được hậu quả vừa làm tăng nguy cơ bạo lực hơn nữa trước thềm lễ nhậm chức của ông Biden, dự kiến diễn ra vào ngày 20-1.
Vài giờ sau cuộc bỏ phiếu trên, Tổng thống Trump lên án cuộc biểu tình bạo lực tại quốc hội hồi tuần trước trong đoạn video được đăng tải trên Twitter. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này không bày tỏ sự hối tiếc về bất kỳ hành động nào của ông đã góp phần dẫn đến cuộc bạo lực và cũng không thừa nhận ông Biden thắng cử. Trong khi đó, theo hãng tin Reuters, ông Biden kêu gọi giới lãnh đạo Thượng viện xử lý các vấn đề khẩn cấp của đất nước trong lúc thực hiện trách nhiệm liên quan đến chuyện luận tội
Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ nhiều khả năng không có đủ thời gian buộc Tổng thống Trump rời nhiệm sở trước khi ông hết nhiệm kỳ. Lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Thượng viện, ông Mitch McConnell, cho biết phiên tòa luận tội ông Trump sẽ không diễn ra trước khi cơ quan này nhận điều khoản luận tội từ Hạ viện và bắt đầu làm việc trở lại.
Thời điểm này sớm nhất là vào ngày 19-1, đồng nghĩa các thủ tục liên quan có thể kéo dài đến nhiệm kỳ của ông Biden. Ngoài ra, ông McConnell cảnh báo ngay cả khi quy trình luận tội tại Thượng viện được đẩy nhanh trong tuần này thì vẫn sẽ không có phán quyết cuối cùng nào đạt được trước khi ông Trump rời Nhà Trắng.
Trong trường hợp phiên tòa luận tội diễn ra, sẽ cần ít nhất 2/3 thượng nghị sĩ nhất trí kết tội và phế truất ông Trump. Ông Trump bị Hạ viện luận tội lần đầu vào cuối năm 2019 nhưng sau đó được tuyên trắng án tại Thượng viện. Tại cuộc bỏ phiếu lần đó, chỉ có duy nhất Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Mitt Romney bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông Trump. Lần này, ít nhất 2 thượng nghị sĩ của đảng này công khai kêu gọi Tổng thống Trump từ chức. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Ben Sasse cho biết ông sẽ xem xét bất kỳ nghị quyết luận tội nào được Hạ viện gửi lên.
Ngay cả khi Thượng viện có thể không còn đủ thời gian bãi nhiệm ông Trump, nhà lãnh đạo này vẫn có nguy cơ bị luận tội sau khi hết nhiệm kỳ. Reuters dẫn lời một số học giả cho rằng việc luận tội một cựu tổng thống Mỹ là hợp hiến. Nếu kịch bản này xảy ra, ông Trump có thể đối mặt nguy cơ không còn được làm tổng thống trong tương lai, đồng thời mất các quyền lợi mà một cựu tổng thống được nhận.
Đảng Cộng hòa thêm chia rẽ
Vụ bạo loạn ở Điện Capitol (trụ sở Quốc hội Mỹ) vào tuần rồi và chuyện luận tội Tổng thống Donald Trump sau đó đã khiến nội bộ Đảng Cộng hòa ngày một chia rẽ. Sự rạn nứt thể hiện rõ trong các cuộc tranh luận về việc có nên luận tội Tổng thống Trump hay không và làm thế nào để bảo vệ ông ấy, cũng như về việc liệu các đảng viên Cộng hòa có bị truất quyền lãnh đạo nếu họ ủng hộ luận tội hay không.
Ông Mitch McConnell, lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Thượng viện, không loại trừ khả năng kết tội Tổng thống Trump khi khẳng định trong thông điệp gửi đồng nghiệp hôm 13-1 rằng: "Tôi chưa quyết định sẽ bỏ phiếu như thế nào. Tôi muốn lắng nghe những lập luận pháp lý khi chúng được trình lên Thượng viện". Theo báo The Wall Street Journal, tuyên bố này cho thấy sự kiên nhẫn của Thượng nghị sĩ McConnell dành cho ông Trump dường như đang ở mức thấp hơn rất nhiều so với nhiều hạ nghị sĩ Đảng Cộng hòa vẫn đang nỗ lực bảo vệ ông chủ Nhà Trắng trước những cáo buộc liên quan đến vụ bạo loạn.
Dù khẳng định Tổng thống Trump "phải chịu trách nhiệm" về vụ tấn công hôm 6-1 của những kẻ gây bạo loạn, lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy cùng 196 hạ nghị sĩ khác của đảng này vẫn bỏ phiếu chống luận tội vì cho rằng việc bỏ phiếu thuận là "hành động sai lầm" sẽ chỉ làm khoét sâu mâu thuẫn, gây chia rẽ đất nước và đảng phái.
Với nhiều nhà lập pháp, mọi chuyện không chỉ gói gọn trong chuyện ủng hộ hay phản đối luận tội mà là tương lai của Đảng Cộng hòa sau nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump; vấn đề xoay quanh cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024 và với những người khác là các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ 2022.
Theo Reuters, các cuộc thăm dò mới nhất cho thấy Đảng Cộng hòa đang đối mặt với sự tức giận từ 2 nhóm cử tri mà họ không được phép đánh mất: Một nhóm khẳng định Tổng thống Trump và đồng minh đã đi quá xa trong việc thách thức chiến thắng của ông Joe Biden và một nhóm cho rằng họ đi chưa đủ xa.