Chia sẻ thông tin về tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) tại hội thảo “Toàn cảnh thị trường vốn năm 2024 và triển vọng năm 2025” do Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam phối hợp với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance tổ chức, bà Tạ Thanh Bình - Tổng giám đốc Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết trong một buổi làm việc mới đây cùng đại diện FTSE Russell, đơn vị xếp hạng thị trường này khẳng định rằng Việt Nam đã đáp ứng được 7/9 tiêu chí nâng hạng.
Hai tiêu chí cần cải thiện bao gồm là việc gỡ bỏ yêu cầu bắt buộc nhà đầu tư nước ngoài phải ký quỹ trước khi giao dịch (prefunding) và xử lý giao dịch không thành công (failed trade management).
Đối với tiêu chí non-prefunding, bà Bình cho hay, UBCKNN đã phối hợp với các thành viên thị trường nỗ lực cải cách. Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68, với nội dung quan trọng là bỏ yêu cầu bắt buộc ký quỹ đối với nhà đầu tư nước ngoài.
Cập nhật tình hình sau một tháng triển khai non-prefunding, bà Tạ Thanh Bình cho biết, VSDC đã liên hệ với các thành viên lưu ký đề nghị cung cấp thông tin về tình hình giao dịch, thanh toán giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền khi đặt lệnh (giao dịch NPF) tại các đơn vị này (nếu có) trong thời gian 1 tháng kể từ ngày triển khai Thông tư 68 (4/11/2024).
"Những thông tin trên cho thấy công tác triển khai Thông tư 68 cho đến này đã được VSDC và các bên liên quan thực hiện khá tốt, không để xảy ra trường hợp NĐTNN thiếu tiền dẫn đến phải chuyển nghĩa vụ thanh toán cũng như ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán của thị trường. Việc cung cấp dịch vụ, quản lý rủi ro giao dịch NPF của CTCK, NHLK cũng như việc sử dụng cơ chế giao dịch NPF của NĐTNN về cơ bản được thực hiện theo hướng thận trọng, an toàn", Tổng giám đốc cho hay .
Với tiêu chí cuối cùng để nâng hạng là xử lý giao dịch không thành công (failed trade management), theo bà Tạ Thanh Bình, giải pháp áp dụng cơ chế thanh toán bù trừ trung tâm (CCP). Liên quan đến vấn đề này, các quy định mới trong Luật Chứng khoán vừa được thông qua đã mở đường cho ngành chứng khoán tiếp tục triển khai các giải pháp nâng hạng theo tiêu chuẩn MSCI (khó đáp ứng hơn tiêu chuẩn của FTSE Russell).
“Trong phạm vi chức năng và nhiệm vụ của VSDC, với định hướng đảm bảo sự ổn định của các khuôn khổ thể chế, một trong các công tác chiến lược VSDC cần thực hiện là việc thiết lập công ty con có chức năng đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường chứng khoán cơ sở.
Với cơ chế CCP, VSDC sẽ thực hiện phòng ngừa rủi ro thanh toán cho thị trường chứng khoán cơ sở theo quy định tại Thông tư 119/2020/TT-BTC với nhiều lớp đệm tài chính an toàn”, bà Bình cho hay.
Tổng giám đốc VSDC cũng nói thêm, trong quý III & IV/2024, cơ quan này đã tích cực tham gia góp ý, đề xuất bổ sung, chỉnh sửa Luật Chứng khoán và Nghị định 155 để chuẩn bị hướng tới thành lập công ty con thực hiện chức năng đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường chứng khoán cơ sở.
Đây là một bước đi cần thiết cho việc quản lý rủi ro thanh toán tổng thể thị trường và tiếp tục hướng tới các tiêu chí nâng hạng cho TTCK Việt Nam trong tương lai. Ngoài ra, quy định công bố thông tin tiếng Anh và việc áp dụng đồng bộ theo lộ trình sẽ từng bước cải thiện tiêu chí minh bạch.
Bên cạnh FTSE, Việt Nam cũng theo đuổi mục tiêu nâng hạng thị trường theo tiêu chuẩn của MSCI. Đối với bộ tiêu chí của MSCI Global, tới tháng 6/2024 vừa qua, TTCK Việt Nam đã đáp ứng 10/18 tiêu chí. “Có thể kể đến một số tiêu chí còn cần cải thiện như mức giới hạn sở hữu nước ngoài (Foreign Ownership Limit Level), mức sở hữu nước ngoài còn lại (Foreign Room Level) và hay mức độ tự do hóa của thị trường hối đoái chưa đáp ứng… Khối lượng công việc cần triển khai không hề đơn giản”, bà Bình cho biết.
TTCK sẽ đón dòng vốn lớn sau khi nâng hạng
Bà Tạ Thanh Bình khẳng định, với những cải cách về thể chế, thị trường sẽ đón nhận dòng vốn lớn đổ về. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra vấn đề về sức ép lên hệ thống với khối lượng, giá trị giao dịch lớn, tần suất giao dịch nhanh hơn. Trường hợp nâng hạng lên thị trường mới nổi, TTCK Việt Nam dự kiến sẽ đón nhận một dòng vốn đầu tư lớn vào khối thị trường mới nổi.
Dòng vốn này có thể mang tới khối lượng giao dịch có giá trị lớn, với tần suất giao dịch có thể thường xuyên và liên tục hơn, có thể gây ra áp lực không nhỏ đối với hệ thống giao dịch và hệ thống bù trừ, thanh toán. Bên cạnh đó là các vấn đề liên quan đến chuyển đổi ngoại tệ có đủ sức đáp ứng lượng giao dịch lớn như vậy hay không.
Tuy nhiên, áp lực duy trì nâng hạng khi đã đạt tiêu chí xếp hạng mới cũng sẽ là một thách thức đối với các bên liên quan. “Theo trao đổi từ phía FTSE Russel, các bộ điều kiện xếp hạng hoàn toàn có thể thay đổi khi cần thiết, khi có nhu cầu từ phía khách hàng lớn.
Như vậy việc tiến tới xếp hạng, được xếp hạng và sau đó là duy trì xếp hạng sẽ phụ thuộc rất nhiều vào kỳ đánh giá hàng năm của các tổ chức quốc tế. Trường hợp các điều kiện ngày một thay đổi nhanh và nhiều, chúng tôi cần sẵn sàng cho việc kiến nghị thay đổi các quy định pháp lý phù hợp hơn, đồng thời kịp chỉnh sửa, bổ sung về mặt hệ thống khi cần thiết”, Tổng giám đốc VSDC khẳng định.
