Tôm nước ngọt còn gọi tôm đồng, tôm càng, sống ở ao hồ, đầm lạch, sông. Ở các tỉnh phía Nam còn có tôm càng xanh (kích thước lớn hơn, dài khoảng 22cm, nặng trung bình 100-120g).
Tôm càng xanh được xem là mỹ vị trong các món ăn vì vị ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Không chỉ chế biến được nhiều món ăn ngon, hấp dẫn mà tôm đồng còn làm thuốc trị bệnh.
Thịt tôm càng tươi rất giàu protid, lipid, Ca, P, Fe, vitamin B1, B2, PP,... Ngoài ra còn có cholesterol, melatonin, acid béo omega-3. Vỏ tôm có các polysaccharid.
Theo Đông y, tôm đồng vị ngọt, tính ôn; vào can, thận. Có tác dụng bổ thận tráng dương, thông nhũ (lợi sữa), tiêu thoát mủ. Trị thận hư, liệt dương, tắc sữa mụn nhọt, áp xe, các ổ viêm tấy mưng mủ... Hằng ngày dùng 12 - 200g bằng cách nấu, luộc, hầm, xào, nướng, rán.
Dùng cho các trường hợp liệt dương, suy giảm dục tính - tôm xào rau hẹ: tôm 150g, rau hẹ 200g thêm gia vị, xào chín.
Thuốc kích thích nhu cầu ham muốn tình dục: trứng tôm càng 20g, trứng chim sẻ 2-3 quả; ăn trong ngày.
Dùng cho bệnh nhân thận hư, liệt dương, di tinh - tôm rang tắc kè: tôm 500g, tắc kè 2 con sấy khô; xuyên tiêu 120g, hồi hương 120g, mộc hương 30g.
Mộc hương tán bột để riêng. Tất cả trộn với muối và rượu, rang trên chảo cho chín khô, tán bột, cho bột mịn mộc hương trộn đều, để nguội, cho lọ đậy kín. Mỗi lần uống 1 thìa canh khi đói, uống với chút rượu.
Dùng cho sản phụ ít sữa tắc sữa; nam giới thận hư liệt dương - canh tôm chân giò: tôm 100 - 150g, rượu 250ml, chân giò 1 cái. Tôm bóc vỏ, cho rượu đun nhỏ lửa cho chín, chân giò làm sạch chặt lát, thêm gia vị (có thể thêm khoai tây, cà rốt...) ninh nhừ.
Dùng cho sản phụ sau đẻ ít sữa:
Tôm chần rượu gạo: tôm 300g (bỏ vỏ chần nước sôi), nghiền nát, khi ăn uống kèm rượu nhẹ hâm nóng; ngày 2-3 lần, kết hợp với ăn canh chân giò.
Tôm càng tươi 100g (bóc vỏ, cắt nhỏ) xào với 20ml rượu trắng hoặc rang tôm rồi đảo lại với rượu. Ăn trong ngày.
Bệnh nhân bị mụn nhọt đã vỡ mủ nhưng lâu ngày chưa hết sưng nề hoặc các sẹo mổ lâu liền:
Canh tôm hoàng kỳ: tôm càng 10 con, hoàng kỳ 20g, thêm gia vị, rau đậu thích hợp nấu canh.
Chất chitosan chiết từ vỏ tôm càng có tác dụng kích thích miễn dịch và chống khối u, như một chất kháng acid tự nhiên trong việc cải thiện khả năng hấp thu canxi, giảm lượng acid uric trong máu, giảm cholesterol, làm nguyên liệu để pha chế thuốc bỏng.
Kiêng kỵ: Người âm hư hỏa vượng, có các bệnh ngoài da (chàm chốc, dị ứng...) nên thận trọng.