Thời hoàng kim đã qua
Trong nhiều năm, Apple thống trị thị trường điện thoại thông minh cao cấp ở Trung Quốc. Không có công ty nào tạo ra một thiết bị có thể cạnh tranh với thành công của iPhone hoặc trở thành biểu tượng địa vị tương tự trong mắt những người có điều kiện.
Nhưng ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy, đối với nhiều người ở Trung Quốc, iPhone không còn giữ được sức hấp dẫn như trước nữa.
Theo Counterpoint Research, trong sáu tuần đầu tiên của năm, vốn là mùa cao điểm mà người tiêu dùng Trung Quốc đổ xô mua điện thoại mới, doanh số bán iPhone đã giảm 24% so với một năm trước đó.
Ngược lại, doanh số của một trong những đối thủ Trung Quốc lâu đời của Apple, Huawei, đã tăng 64%.
Trong thập kỷ qua, Trung Quốc là thị trường quan trọng nhất của iPhone sau Mỹ và chiếm khoảng 20% doanh số bán hàng của Apple. Giờ đây, thế thống trị của công ty ở Trung Quốc có thể bị phá bỏ bởi một loạt yếu tố: chi tiêu chậm lại, người tiêu dùng chuộng hàng trong nước và sự hồi sinh của Huawei.
Linda Sui, giám đốc cấp cao của TechInsights, một công ty nghiên cứu thị trường, nhận định: "Thời kỳ hoàng kim của Apple tại Trung Quốc đã qua". Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng lớn nhất là căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc về thương mại và công nghệ. Nếu không giảm bớt phần nào căng thẳng địa chính trị, Apple sẽ khó giữ được vị thế của mình.
"Vấn đề không chỉ là người tiêu dùng", Sui nói. "Đó là về bức tranh toàn cảnh, hai siêu cường cạnh tranh nhau là lý do đứng sau tất cả".
Có rất ít công ty Mỹ thiệt hại lớn từ những căng thẳng gia tăng này hơn Apple.
iPhone đã lạc hậu
Lucas Zhong, nhà phân tích của Canalys, công ty nghiên cứu thị trường có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết: "5 năm trước, Apple có thương hiệu thực sự mạnh ở Trung Quốc - mọi người mang lều chờ suốt đêm bên ngoài cửa hàng Apple để mong ngóng đợt ra mắt sản phẩm tiếp theo. Nhưng lần ra mắt iPhone 15 gần như không được ưa chuộng lắm".
Sáu tháng sau, Apple dán các bảng quảng cáo khắp các thành phố như Thượng Hải về iPhone 15, thúc giục mọi người có thể mua iPhone 15 tại đây rất dễ dàng. Các chương trình khuyến mãi cũng giúp iPhone chiếm 4 trong số 6 điện thoại thông minh bán chạy nhất tại Trung Quốc trong ba tháng cuối năm ngoái.
Nhưng các quảng cáo nổi bật như vậy không thuyết phục được Jason Li, 22 tuổi, đến cửa hàng Apple trên đại lộ Nam Kinh, ngay trung tâm mua sắm Thượng Hải, khi anh cần thay thế chiếc iPhone 13 Pro Max của mình.
Thay vào đó, Li đến cửa hàng của Huawei ngay bên kia đường, nơi anh chiêm ngưỡng chiếc Mate 60 Pro.
"Tôi không muốn sử dụng iOS nữa", anh nói, ám chỉ hệ điều hành của iPhone. "Nó bị lạc hậu rồi".
Ivan Lam, nhà phân tích cấp cao tại Counterpoint Research, cho biết: "Ngày nay, việc cầm dòng Mate 60 mang lại cảm giác như ai đó cầm iPhone trên đường phố cách đây vài năm". Điều này càng đúng với những người trên 35 tuổi, độ tuổi mua nhiều điện thoại thông minh nhất.
Thị trường điện thoại thông minh Trung Quốc được phân chia bởi một số công ty. Các thương hiệu nội địa Vivo, Oppo và Xiaomi cạnh tranh với Apple và Huawei để giành lấy những miếng bánh lớn nhất.
Apple bắt đầu bán iPhone tại Trung Quốc vào năm 2009. Lần gần đây nhất hãng mất chỗ đứng trước Huawei là vào năm 2019.
Nhờ lệnh cấm các hãng công nghệ Mỹ giao dịch với Huawei, bao gồm cả Google, công ty sản xuất hệ điều hành Android và một số công ty bán dẫn khác, nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc rơi vào khủng hoảng.
Khi Huawei gặp khó khăn, Apple lại hồi phục. Theo Counterpoint, vào năm 2022, tỷ lệ điện thoại bán ra ở Trung Quốc của hãng đã tăng lên 22%, từ mức 9% vào năm 2019. Apple báo cáo doanh thu kỷ lục 74 tỷ USD từ khu vực này trong năm tài chính kết thúc vào tháng 9 năm 2022.
Nhưng những hạn chế cũng buộc Huawei phải phát triển chip và hệ điều hành của riêng mình, mang đến công nghệ gây tiếng vang từ Mate 60 Pro. Hệ điều hành mới thu hút người mua hàng Trung Quốc và nhiều công ty công nghệ lớn làm ra nhiều ứng dụng dành riêng cho nền tảng, tiếp tục ngăn cách người dùng khỏi các hệ sinh thái bên ngoài đất nước.
Sự đổi mới của Huawei đã khiến các mẫu máy mới nhất của Apple trở nên lạc hậu khi so sánh. Và khi nền kinh tế Trung Quốc đang phải vật lộn để phục hồi sau dịch COVID-19, nhiều người tiêu dùng ngần ngại chi tiêu cho những thứ chỉ mang tính nâng cấp dần dần.
Bao giờ giàu mới dùng iPhone
Theo Daniel Ives, nhà phân tích của Apple tại Wedbush Securities, chủ sở hữu khoảng 125 triệu trong số 215 triệu iPhone ở Trung Quốc đã không nâng cấp lên thiết bị mới hơn trong 3 năm qua.
Trong khi chờ đợi chiếc iPhone 12 đang được sửa tại cửa hàng Apple tại đại lộ Nam Kinh, Chi Miaomiao, 38 tuổi, cho biết gần đây anh đã mua Mate 60 Pro của Huawei làm điện thoại thứ hai.
Anh bị thu hút bởi Huawei sau khi giám đốc tài chính của hãng, bà Mạnh Vãn Chu, bị chính quyền Canada bắt giữ vào năm 2018 theo yêu cầu của Mỹ. Việc giam giữ bà Mạnh đã tạo ra làn sóng ủng hộ ở Trung Quốc.
"Huawei là thương hiệu của riêng chúng tôi và vì sự cố này, tôi nghĩ người Trung Quốc nên đoàn kết lại", Chi nói.
Ở phía trên tầng bán hàng Apple, Li Bin, 23 tuổi và hai người bạn đang tranh luận về các mẫu iPhone mới nhất. Li cho biết, Huawei và Apple gần như tương đương nhau về chất lượng, mặc dù anh nghĩ iPhone tốt hơn một chút nhưng đổi lại nó cũng đắt hơn.
"Tôi có thể chuyển sang dùng iPhone," Li nói, "khi mà tôi giàu hơn trong tương lai".