Trong cuộc sống muôn màu đầy biến động, chỉ một thay đổi nhỏ cũng có thể khiến cho một sự việc sự kiện nào đó diễn ra theo một hướng hoàn toàn khác và như hiệu ứng Domino, nó kéo theo hàng loạt sự thay đổi khác.
Điều này được mô tả trong hiệu ứng cánh bướm nổi tiếng do nhà khí tượng học và chuyên gia về lý thuyết hỗn loạn Edward Norton Lorenz đưa ra năm 1972, tuy nhiên có nhiều trường hợp chúng ta có thể liệt kê đầy đủ các biến cố có thể xảy ra.
Khi đó chúng ta có một không gian mẫu mà ở đó chúng ta có thể tính toán được khả năng xảy ra của biến cố đó, các nhà toán học gọi đó là xác suất. Đây là khái niệm được nhà toán học Girolamo Cardano lần đầu tiên đưa ra năm 1526.
Sau đó, trở thành tiền đề cho một nhánh toán học mới: lý thuyết xác suất. Trên thực tế, chơi cờ bạc hay cá độ cũng tuân thủ các quy tắc xác suất. Xác suất vốn là vấn đề khách quan, do đó thắng thua trong cờ bạc cũng mang tính may rủi, hên xui, ngẫu nhiên.
Cờ bạc cũng tuân thủ quy luật toán học. Ảnh: Steemit
Mặc dù vậy, chúng ta thường nghe thấy câu "cờ bạc là bác thằng bần", "đánh đề ra đê mà ở" và hầu như những người đam mê đỏ đen sớm muộn gì cũng tán gia, bại sản, cuộc đời bi thảm, trong khi nhà cái rất hiếm khi bị phá sản.
Vậy tại sao cơ hội thắng thua là yếu tố khách quan nhưng nhà cái lại thường chiến thắng trong khi người chơi có cơ hội thắng rất nhỏ?
Câu trả lời cũng nằm trong chính vấn đề xác suất mà toán học nghiên cứu nghiêm túc như một nhánh toán học đại số quan trọng.
Mặc dù có rất nhiều hình thức cờ bạc (cá cược bóng đá, cá cược online, số đề, Blackjack, bầu cua, bài tiến lên, mạt chược, xóc đĩa...) và mỗi loại lại có những thể lệ, quy tắc chơi, xác suất thắng thua khác nhau nhưng nhà cái luôn có lợi thế hơn người chơi.
Thứ nhất, nhà cái luôn có đủ kiến thức, kỹ năng hay thậm chí mánh khóe, chiêu trò, kinh nghiệm sâu trong trò chơi mà mình làm chủ, trong khi người chơi (phần nhiều là "gà mờ") khó có thể so sánh được ở khoản này.
Nhà cái luôn có nguồn lực tài chính hùng hậu, nguồn nhân lực, nhân tài đa dạng rất chuyên nghiệp nhằm thu thập thông tin nên có sự phân tích sâu sắc, khoa học hơn người chơi.
Họ chiếm những lợi thế mà người chơi không có được như:
Luật chơi: là cách thức chơi nhà cái đưa ra mà trong đó nhà cái sẽ đặt ra luật có lợi cho mình (ví dụ: trong môn bài xì dzách nếu cả người chơi và nhà cái đều ngoắc thì người chơi vẫn sẽ thua vì đơn giản đó là luật mà nhà cái đưa ra).
Hơn nữa lợi thế này còn thế nhà cái còn ảnh hưởng trên tổng số tiền đặt (cộng cả tiền thắng) chứ không chỉ riêng số tiền mà bạn mang theo, khi bạn chơi trên số tiền vừa thắng cũng có nghĩa là nhà cái sẽ có lợi thế tăng lên.
Thứ hai, nếu xét về tổng thể thì cho dù bạn có thắng thì điều đó không có nghĩa là nhà cái đã thua, lợi nhuận mà nhà cái thu được là ở tổng thể tất cả người chơi chứ không ở mỗi cá nhân, khách chơi, người chơi càng lớn nhà cái càng có tỷ lệ hoa hồng cao.
Nhà cái luôn có ưu thế toán học. Ảnh: PokerTube
Cụ thể, nhà cái luôn đặt ra tỷ lệ cược có mức độ chính xác cao để đảm bảo cuối cùng lợi nhuận nhà cái phải cao (vậy nên nhà cái ít khi đưa ra tỷ lệ cược công bằng).
Nhiều người chơi thường tin vào may rủi, đen đỏ, hên xui hơn là toán học, với đa phần những trò cờ bạc, họ nghĩ rằng xác suất thắng thua sẽ là 50%. Nhưng đó chỉ là xác suất thật (lý thuyết) mà bạn thấy, còn trong thực tế phải căn cứ vào xác suất nhà cái.
Ví dụ về ưu thế nhà cái:
- Trong các bàn chơi rulê ở tỉnh bang Manitoba (Canada), bàn quay rulê có 37 số (1 cho tới 36 và số 0). Xác suất lý thuyết mà người chơi nghĩ rằng họ sẽ thắng sẽ là 1/37, tuy vậy thực tế xác suất nhà cái sẽ là 1/35 (nhỉnh hơn người chơi 2,7 %).
- Trong trò Cò quay kiểu Mỹ (bao gồm 38 số), tỷ lệ thắng của người chơi là 1:37 và tỷ lệ đền trong trường hợp người chơi thắng là 1:35. Còn nhà cái có ưu thế 1/19 (khoảng 5,26%).
- Trong trò Baccarat thì tỷ lệ ưu thế của nhà cái là 1.25%.
- Trong trò Blackjack thì do quy tắc chơi khác nhau ở các địa điểm khác nhau nên ưu thế nhà cái sẽ chỉ là 1%.
- Trong trò số đề, nếu bạn đoán trúng 2 số đuôi thì cũng chỉ ăn gấp 70 lần mà xác suất này rất nhỏ (1/100) trong khi nhà cái đã nắm cơ hội thắng lên tới 30%.
- Ví dụ về các thể loại cờ bạc thường gặp khác mà nhà cái nắm lợi thế xác suất: xì phé Pai Gow, bài Let It Ride, bài xì dzách (blackjack), xì phé 3 lá và xì phé Caribbean, bài mini-baccarat,xì phé (poker)...
Những ưu thế này có vẻ rất nhỏ và không đáng kể (với mỗi người chơi và xét trong thời gian ngắn), nhưng sẽ tạo nên sự khác biệt lớn vì:
Trong lý thuyết xác suất, có quy luật số lớn chỉ ra rằng nếu bạn chọn ngẫu nhiên các giá trị (mẫu thử) trong một dãy các giá trị (quần thể) thì khi kích thước mẫu thử càng lớn thì các đặc trưng thống kê bao gồm giá trị trung bình hay phương sai sẽ tiến gần đặc trưng thống kê.
Ví dụ: Nếu bạn tung một đồng xu thì sẽ có hai trường hợp sấp và ngửa, nếu bạn tung một số lần hữu hạn thì điều này không mang nhiều ý nghĩa, tuy nhiên khi bạn tung càng nhiều (100, 1.000 lần... thì xác suất tung được ngửa hay xấp sẽ tiến gần tỷ lệ 1/2.
Đó chính là quy luật mà nhà cái sử dụng để chiến thắng bạn, và quy luật này còn được các công ty bảo hiểm sử dụng để ước tính xác suất rủi ro nhận bảo hiểm tương tự nhà cái vậy!
Biểu đồ cho thấy sự thắng thua khi chơi Xì Dzách trong 50 giờ, càng chơi lâu người chơi càng thua lỗ. Ảnh: Getgamblingfacts
Như đã nói trên, nhà cái luôn tính toán để xác suất chiến thắng của họ nhỉnh hơn bạn một chút, nếu chỉ xét trên cá nhân và một vài ván cược thì quy luật số lớn không mang nhiều ý nghĩa.
Tuy vậy nếu xét trên tổng thể nhiều người chơi, trong thời gian dài thì đó là chìa khóa giúp nhà cái chiến thắng! Thậm chí nếu bạn có cơ hội thắng cao hơn nhà cái thì người chơi còn phải trả hoa hồng cho phía sòng bạc. Do vậy, lợi nhuận thu được vẫn nghiêng về phía nhà cái.
Nhà cái luôn có lợi thế hơn khi trò chơi càng nhiều người tham gia và thời gian kéo dài. Ảnh: Globe-Views
Một chủ sòng bạc ở Las Vegas có tên Steve Cyr tiết lộ:
"Chúng tôi có lợi thế về mặt toán học trong mọi ván bạc mà bạn chơi còn bạn sẽ ở thế bất lợi dù đó là trò chơi trên máy đánh bạc, bài Blackjack, đổ xúc xắc hay cò quay roulette".
Hãy lấy ví dụ về trò cò quay roulette mà bạn chỉ cần đoán bóng sẽ rơi vào ô nào, đỏ hay đen (có vẻ công bằng vì xác suất sẽ là 50 - 50) nhưng đừng quên còn có 2 ô màu xanh trên đó, chúng có ý nghĩa rất lớn, Steve Syr bật mí.
Thực tế ngoài 18 ô màu đỏ, 18 ô màu đen thì còn có 2 ô màu xanh tạo nên lợi thế nhà cái vì dù bạn có thắng thì nhà cái cũng chỉ trả có 36 ô (dù có tới 38 ô), nói cách khác bạn có cơ hội thắng là 1/36, còn nhà cái nhận lại khoảng 5,26% số tiền.
"Bạn có thể may mắn thắng khi mới bắt đầu chơi nhưng về lâu dài, kẻ chiến thắng cuối cùng lại là nhà cái với lợi thế 5,26%", Steve Syr nói.
Đó chính là lý do nhà toán học Pascal khi được một con bạc hỏi tại sao anh ta luôn thua, ông đã trả lời rằng do thời gian bên những bàn bạc của anh quá lâu! Bạn chơi càng nhiều, lợi thế càng nghiêng về phía nhà cái theo luật số lớn, sớm muộn gì anh cũng sẽ thua sạch.
Người chơi càng tham gỡ càng bị thua lỗ
Nếu bạn muốn thắng thì tốt nhất nên chơi một vài ván rồi dừng lại, nhưng điều này ít ai làm được mà chúng ta có thể giải thích theo khía cạnh tâm lý học:
- Đây là vấn đề tâm lý của nhiều con bạc mà trong tâm lý học gọi là ảo tưởng Monte Carlo, người chơi tin vào một quy luật không tồn tại: Nếu bạn thua 10 ván liên tiếp thì bạn càng có cơ hội thắng lần tiếp theo.
Sự ảo tưởng này khiến người chơi đặt cược mãi không thôi vì họ tin rằng sớm muộn gì họ cũng thắng mà không biết rằng trong toán học các biến cố này là biến cố độc lập (việc xảy ra biến cố trước chẳng liên quan gì tới xác suất biến cố sau).
- Khi thua bạc, tâm lý muốn chiến thắng sẽ thúc đẩy bạn chơi tiếp để gỡ gạc thật nhanh, nên bạn sẽ đặt cược nhiều hơn, nôn nóng hơn khiến phán đoán sai lầm. Lòng tham tiền bạc đã điều khiển tâm lý người chơi thay vì nghe lý trí khuyên nên dừng lại.
- Khi bạn thắng, cờ bạc giống như một loại chất kích thích, bạn sẽ có cảm giác đê mê như dùng chất kích thích hay quan hệ tình dục vì sự gia tăng adrenaline trong não. Về lâu dài nó sẽ là một cơn nghiện giống như bạn nghiện thuốc lá hay rượu bia vậy!
Kết luận: Nếu bạn chơi cờ bạc với mục đích giải trí, một vài ván thì đó không có gì là xấu, nhưng nếu xem nó như là cách để làm giàu nhanh chóng thì sớm muộn gì bạn cũng sẽ bị nó cuốn vào không lối thoát và ném bạn ra sau khi đã lấy hết những gì bạn có!
Bài viết được dịch từ các nguồn: BBC, Independent, Getgamblingfacts, Psychologytoday