Máy bay chiến đấu Su-27 của Nga trong một cuộc tập trận đa quốc gia. Ảnh: Sputnik
Quân đội Mỹ ngày 14/3 cho biết, máy bay chiến đấu của Nga đã va chạm với một máy bay không người lái của Mỹ trên Biển Đen và các lực lượng Mỹ sau đó đã phải để chiếc UAV này rơi xuống vùng biển quốc tế. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố máy bay Nga không hề tiếp xúc với UAV của Mỹ khi phương tiện bay này vi phạm ranh giới của chế độ không phận tạm thời được Moskva thiết lập cho chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Phía Nga nói gì về sự cố
Hãng tin TASS dẫn thông báo của Bộ Quốc phòng Nga cho biết ngày 14/3, một máy bay không người lái MQ-9 của Mỹ đã bị các phương tiện kiểm soát không phận của Nga phát hiện gần Bán đảo Crimea, chiếc UAV đã vi phạm ranh giới của khu vực chế độ không phận tạm thời được thiết lập trong chiến dịch đặc biệt.
"Vào sáng ngày 14/3/2023, các hệ thống kiểm soát không phận của Nga đã phát hiện một máy bay không người lái MQ-9 của Mỹ bay qua Biển Đen gần Bán đảo Crimea theo hướng biên giới nhà nước của Liên bang Nga", Bộ trên cho biết. "Máy bay không người lái đã bay khi tắt bộ tiếp sóng, vi phạm ranh giới của chế độ không phận tạm thời được thiết lập cho chiến dịch quân sự đặc biệt, đã được thông báo với tất cả những người sử dụng không phận quốc tế và được công bố theo tiêu chuẩn quốc tế."
Theo Bộ Quốc phòng Nga, sau khi điều động đột ngột, chiếc máy bay không người lái của Mỹ "đã thực hiện một chuyến bay không có hướng dẫn, mất độ cao và va chạm với mặt nước."
"Máy bay Nga không sử dụng vũ khí trên khoang, không tiếp xúc với thiết bị bay không người lái và đã trở về sân bay an toàn", tuyên bố cho biết thêm.
Máy bay không người lái MQ-9 của Mỹ. Ảnh: Getty Images
Tuyên bố từ Mỹ về sự cố
Trong khi đó, Bộ Tư lệnh châu Âu của Mỹ cho rằng một trong hai máy bay chiến đấu Su-27 của Nga đã va phải cánh quạt của máy bay không người lái MQ-9 khiến nó lao xuống Biển Đen. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã được thông báo về vụ việc. Đại sứ Nga tại Mỹ Anatoly Antonov đã được triệu tập tới Bộ Ngoại giao Mỹ.
Người phát ngôn Lầu Năm Góc, Tướng Patrick Ryder cho biết thêm rằng máy bay Nga đã bay “trong vùng lân cận” của máy bay không người lái Mỹ trong 30 - 40 phút trước khi va chạm vào lúc 7 giờ sáng 14/3 theo Giờ Trung Âu.
“Máy bay MQ-9 của chúng tôi đang thực hiện các hoạt động thường lệ trong không phận quốc tế thì bị một máy bay Nga chặn và đâm trúng, khiến chiếc MQ-9 gặp nạn và mất tích hoàn toàn", Tướng James B. Hecker, Tư lệnh Lực lượng Không quân Mỹ tại Châu Âu và Châu Phi, cho biết trong tuyên bố cùng ngày. “Trên thực tế, hành động không an toàn và thiếu chuyên nghiệp này của người Nga đã suýt khiến cả hai máy bay gặp nạn”, ông Hecker nói.
Vụ việc đã xảy ra ở đâu?
Cả Mỹ và Nga đều không đưa ra bất kỳ tọa độ nào của vùng xảy ra vụ việc. Người Mỹ lập luận rằng máy bay không người lái đang “hoạt động trong không phận quốc tế” trên Biển Đen. Người Nga cho biết máy bay không người lái đang ở trong không phận hạn chế được thiết lập cho hoạt động quân sự đặc biệt mà quốc tế đã được thông báo chính xác từ nhiều tháng trước. Báo cáo chưa được xác nhận trên các phương tiện truyền thông Nga cho rằng vị trí của máy bay không người lái Mỹ khi đó ở vào khoảng 60 km về phía tây nam của cảng Sevastopol, Crimea.
Đôi nét về máy bay MQ-9
MQ-9 Reaper là một máy bay không người lái trinh sát và tấn công mô-đun được phát triển bởi General Atomics Aeronautical Systems. Nó được trang bị động cơ tua-bin và có thể phát triển tốc độ hơn 400 km mỗi giờ. Thời gian bay tối đa là 24 giờ. Máy bay không người lái này có khả năng mang tên lửa không đối đất, không đối không và bom dẫn đường bằng laser.
MQ-9 Reaper được phát triển từ nguyên mẫu MQ-1 Predator. Quân đội Mỹ mô tả chiếc UAV này như một nền tảng “Tình báo, Giám sát và Trinh sát” (ISR). Mặc dù nó chắc chắn có thể được sử dụng cho công việc ISR, nhưng Reaper chủ yếu là một "sát thủ săn mồi", có khả năng mang bom dẫn đường bằng laser Paveway hoặc tên lửa Hellfire nặng 1.700 kg. Được phát triển bởi General Dynamics có trụ sở tại California, chiếc máy bay được điều khiển từ xa này có sải cánh dài 20 mét và được trang bị động cơ tua-bin cánh quạt 950 mã lực, có khả năng đạt tốc độ hành trình 280-310 km/h. Quân đội Mỹ vận hành khoảng 300 chiếc trong số đó tính đến năm 2021.
Tại sao máy bay không người lái Mỹ có mặt ở khu vực?
Mỹ và NATO đã tăng cường giám sát Nga ở cả Biển Baltic và Biển Đen sau khi xung đột ở Ukraine leo thang vào tháng 2/2022. Washington cũng nhiều lần khẳng định cung cấp cho Kiev những tư vấn, thông tin tình báo và thông tin cần thiết để nhắm mục tiêu vào quân đội Nga, trong khi vẫn khẳng định Mỹ không phải là một bên tham gia chiến sự.
Đài RT cho biết, Mỹ và các quốc gia NATO khác đã thực hiện các phi vụ do thám ngay bên ngoài không phận Nga trong hơn một năm qua, cung cấp thông tin tình báo và các thông tin khác cho Ukraine trong khi khẳng định họ không trực tiếp tham gia vào cuộc xung đột.
Hôm 13/3, một máy bay ném bom B-52 có khả năng mang bom hạt nhân của Bộ Tư lệnh Chiến lược Mỹ đã bay về phía St. Petersburg, và chỉ quay lại sau khi đạt đến phạm vi cần thiết để phóng tên lửa hành trình.
Điều gì đã xảy ra với xác máy bay?
Lầu Năm Góc khẳng định Nga không thu hồi được bộ phận nào của chiếc máy bay không người lái gặp nạn trên Biển Đen, nhưng không cung cấp thêm bất kỳ thông tin chi tiết nào cho các phóng viên Mỹ. Moskva chưa chính thức bình luận về vấn đề này.
Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu nguồn mở trên phương tiện truyền thông xã hội, hải quân Nga đã tìm cách trục vớt một số bộ phận sau chiến dịch tìm kiếm cứu nạn, trong khi Mỹ và NATO đang cố gắng quan sát từ các máy bay giám sát P-8A và G-550.
Những phản ứng sau sự cố
Vụ việc đánh dấu lần đầu tiên máy bay quân sự Nga và Mỹ đối đầu trực tiếp kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự tại Ukraine hơn một năm trước và có khả năng làm gia tăng căng thẳng giữa hai quốc gia, với việc Mỹ gọi hành động của Nga là “liều lĩnh, không có lợi cho môi trường” và "không chuyên nghiệp.”
Đại sứ Nga tại Mỹ Anatoly Antonov nói rằng Nga không muốn "đụng độ" với Mỹ sau khi ông bị triệu tập tới Bộ Ngoại giao nước này. “Chúng tôi không muốn tạo ra một tình huống mà chúng ta có thể đối mặt với các cuộc đụng độ ngoài ý muốn hoặc các sự cố ngoài ý muốn giữa Liên bang Nga và Mỹ”, Đại sứ Antonov nói.
Ông Antonov, người đã làm việc tại Bộ Ngoại giao Mỹ trong hơn nửa giờ, cũng cho biết Trợ lý Bộ trưởng Karen Donfried đã truyền đạt những lo ngại của Washington về vụ việc và rằng "chúng tôi có một số khác biệt". “Đối với tôi, có vẻ như đó là một cuộc trò chuyện mang tính xây dựng về vấn đề này. Tôi đã nghe nhận xét của bà ấy, tôi hy vọng rằng bà hiểu những gì tôi đã đề cập”, ông Antonov nói khi trả lời câu hỏi của CNN.
"Chúng tôi đã cảnh báo không được vào, không được xâm nhập", nhà ngoại giao Nga nói, đồng thời hỏi lại rằng Mỹ sẽ phản ứng thế nào nếu một máy bay không người lái của Nga đến gần New York hoặc San Francisco.
Đại sứ Antonov cũng nhắc lại lời phủ nhận của Bộ Quốc phòng Nga về vụ việc, nói rằng các máy bay chiến đấu Nga “đã cố gắng xác định kẻ xâm nhập” sau khi phát hiện ra chiếc UAV trên Biển Đen.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã được Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan thông báo về vụ việc vào sáng 14/3 (theo giờ địa phương). Điều phối viên truyền thông của Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby cho biết các quan chức Bộ Quốc phòng "chưa trao đổi cụ thể với chính quyền Nga" về vụ việc.
Ông Kirby cho biết việc máy bay Nga chặn máy bay Mỹ trên Biển Đen là "không có gì lạ" và cho biết đã có những vụ chặn khác trong những tuần gần đây. Tuy nhiên, ông cho rằng vụ việc ngày 14/3 là duy nhất ở chỗ các hành động của Nga “không an toàn, không chuyên nghiệp và liều lĩnh”.
Người phát ngôn Lầu Năm Góc, Tướng Ryder cho biết Bộ Quốc phòng Mỹ hiện đang tiến hành giải mật hình ảnh từ vụ việc, và họ tin rằng Nga vẫn chưa thu hồi được chiếc máy bay không người lái bị rơi.