Đó là đế chế Hung Nô. Đây là một đế chế du mục từng thống trị thảo nguyên châu Á trong suốt 3 thế kỷ, kể từ năm 200 TCN. Những người Hung Nô thường buôn bán, trao đổi hàng hóa trên Con đường tơ lụa, xây dựng những ngôi mộ công phu và tráng lệ cho người quá cố và chinh phạt những vùng đất xa xôi trên lưng ngựa.
Theo các chuyên gia, xung đột giữa đế chế Hung Nô và Trung Quốc đã dẫn tới việc ra đời Vạn Lý Trường Thành và công trình này vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
Người Hung Nô chinh phạt những vùng đất xa xôi trên lưng ngựa. Ảnh minh họa
Theo nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Science Advances, các nhà khoa học đã khám phá ra bí mật của đế chế Hung Nô, bằng cách sử dụng bằng chứng ADN cổ đại kết hợp với việc khai quật.
Hung Nô là tên gọi của đế chế được hình thành bởi những tộc người du mục ở phía bắc Trung Quốc. Ít người biết rằng, đế chế này từng có thời gian phát triển huy hoàng, uy hiếp nhiều quốc gia lớn từ Á sang Âu trong lịch sử.
Cụ thế, nhóm nghiên cứu quốc tế đã tiến hành phân tích di truyền tại hai nghĩa trang dọc biên giới phía tây của đế chế Hung Nô (nay là Mông cổ). Đó là nghĩa trang dành cho tầng lớp quý tộc ở Takhiltyn Khotgor và một nghĩa trang địa phương tại Shombuuzyn Belchir. Sau đó, các nhà khoa học đã giải trình tự gene của 17 cá nhân ở hai nghĩa trang này và phát hiện ra mức độ đa dạng di truyền cao. Điều này cho thấy rằng đế chế Hung Nô có sự đa dạng về chủng tộc, đa văn hóa và đa ngôn ngữ.
Hơn nữa, sự đa dạng di truyền được tìm thấy tiết lộ rằng đế chế Hung Nô không phải tập hợp nhiều nhóm người bởi vì một lý do chung.
Phát hiện bất ngờ về đế chế Hung Nô
Theo PGS khoa học sinh vật học Choongwon Jeong tại ĐH Quốc gia Seoul (Hàn Quốc): "Bây giờ chúng tôi có ý tưởng hay hơn về cách người Hung Nô mở rộng đế chế của họ bằng việc kết hợp các nhóm khác nhau, tận dụng hôn nhân và quan hệ họ hàng".
Đặc biệt, trong những ngôi mộ cá nhân, những người có địa vị cao nhất lại thuộc về phụ nữ. Điều này cho thấy họ đóng một vai trò đặc biệt quyền lực trong xã hội Hung Nô. Những chiếc quan tài được trang trí tinh xảo, tỉ mỉ với hình Mặt Trời và Mặt Trăng bằng vàng là các biểu tượng cho thấy quyền lực của người Hung Nô. Trong số đó, còn có một ngôi mộ chứa 6 xác ngựa và một cỗ xe.
Biểu tượng Mặt Trăng và Mặt Trời bằng vàng được tìm thấy trong một ngôi mộ của người Hung Nô. Ảnh: J. Bayarsaikhan
Nhà khảo cổ học Bryan Miller tại ĐH Michigan, cho biết: "Những người phụ nữ ưu tú này sở hữu các vật liệu không chỉ thể hiện địa vị của họ như thắt lưng, vòng cổ mà còn để phô bày về quyền lực". Những người này được tôn thờ bằng nhiều lễ vật, đồ cúng tế từ tất cả những người tham dự đám tang. Điều này thể hiện được tầm quan trọng của họ trong cộng đồng.
Ngoài ra, nghiên cứu này cũng tiết lộ thông tin về cuộc sống của trẻ em Hung Nô. Giống như những người đàn ông trưởng thành, các bé trai nhỏ tuổi (ngoại trừ dưới 11 tuổi) được chôn cất cùng với cung tên.
Các nhà nghiên cứu tiến hành khai quật các ngôi mộ quý tộc tại nghĩa trang ở Takhiltyn Khotgor. Ảnh: J. Bayarsaikhan
PGS nhân chủng học Christina Warinner tại ĐH Harvard (Mỹ), chia sẻ: "Trẻ em được mai táng khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và giới tính. Điều này cung cấp manh mối về độ tuổi, giới tính, địa vị được quy định trong xã hội Hung Nô".
Bà Ursula Brosseder, nhà khảo cổ học thời tiền sử tại ĐH Bonn (Đức), cho biết rằng, nghiên cứu này đã cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về kết cấu xã hội của người Hung Nô, bằng cách sử dụng di truyền học như một công cụ.
Trước đó, Hung Nô thường bị hiểu lầm vì hầu hết thông tin về đế chế này, cũng như những thông tin khác có nguồn gốc từ thảo nguyên Á – Âu, đều đến từ những văn bản được ghi chép của Trung Quốc và Hy Lạp cổ đại. Đó là nơi mà phần lớn những người chăn nuôi du mục bị coi là thấp kém.
