Ngoài là một hành tinh với 3/4 diện tích là nước, một trong những đặc điểm nổi bật khác của hành tinh chúng ta là lớp mây bao phủ xung quanh địa cầu. Những đám mây liên tục thay đổi. Chúng đến và đi mỗi ngày.
Nhưng bạn đã bao giờ nhận thấy sự đa dạng về kích thước và hình dạng của các đám mây? Nó chỉ ra rằng có nhiều dạng mây riêng biệt.
Các loại mây chính?
Mặc dù các đám mây có thể có kích thước hoặc hình dạng bất kỳ nhưng chúng có xu hướng giống các hình dạng cơ bản. Luke Howard, trong tác phẩm "Tiểu luận về những thay đổi của mây" (1865), đã xếp các đám mây thành ba nhóm chính: ti, tích và địa tầng.
Loại đầu tiên, dạng ti bắt nguồn từ tên gọi của nó từ tiếng Latinh có nghĩa là "lọn tóc". Những đám mây dạng vòng tròn có màu trắng và không ngạc nhiên khi chúng giống với những lọn tóc.
Chúng là những đám mây cao, có xu hướng hình thành ở độ cao khoảng 6,2 đến 13,7 km. Chúng được tạo thành từ các tinh thể băng và có xu hướng ở trên cao, đó là những đám mây xuất hiện trước một khu vực áp suất thấp như hệ thống bão ở vĩ độ trung bình hoặc hệ thống bão nhiệt đới. Hình dạng mỏng manh như lông vũ của chúng bắt nguồn từ các luồng gió xoắn và lan truyền các tinh thể băng thành từng sợi.
Thứ hai, mây tích hay được gọi chính xác hơn là "dạng tích" là những đám mây riêng biệt trông giống như những cục bông trắng. Chúng là những đám mây ở tầng thấp, hình thành ở độ cao khoảng 1,9km hoặc thấp hơn. Chúng cho thấy không khí trong khí quyển di chuyển lên xuống hoặc tăng lên vì nhiệt như thế nào. Đa số chúng xuất hiện dày đặc. Các đám mây tích có xu hướng có đáy bằng phẳng, đó là nơi hơi ẩm trong không khí bốc lên ngưng tụ.
Có rất nhiều "phân loài" khác của mây nhưng về cơ bản chúng thuộc một trong các loại chính ở trên. Các phân loại phụ của các đám mây về cơ bản cũng dựa trên độ cao của chúng so với mặt đất.
10 loại đám mây khác nhau
Tập bản đồ mây quốc tế của Tổ chức Khí tượng Thế giới cho biết có hơn 100 loại mây khác nhau. Con số này khá lớn nhưng tất cả chúng có thể xếp vào một trong 10 loại cơ bản dựa trên hình dáng và độ cao trên bầu trời. Đó là mây vũ tích, địa tầng ở độ cao dưới 1,9km.
Các đám mây ở giữa, bao gồm mây trung tích, mây vũ tầng và mây trung tầng hình thành từ độ cao 1,8km đến 6km. Mây ti, mây ti tích và mây ti tầng là các loại mây tầng cao hình thành trên khoảng 6km.
Đi sâu hơn vào chi tiết, chúng ta sẽ có các loại mây như sau:
1. Mây tích (Cumulus) là dạng mây "kinh điển" và phổ biến nhất
Mây tích về cơ bản là những thứ bạn có thể đã học vẽ khi còn nhỏ và một loại mây tích được gọi là stratocumulus stratiformis là loại mây phổ biến nhất. Khi Mặt trời chiếu vào chúng, phần ngọn của chúng tròn, phồng và có màu trắng sáng, trong khi phần dưới của chúng phẳng và chủ yếu là màu tối. Hình dáng của mây tích khá giống với những cây súp lơ.
Vào những ngày trời quang, mây tích hình thành khi Mặt trời làm nóng mặt đất (tình trạng đối lưu ngày). Do đó chúng được gọi là những đám mây biểu hiện cho "thời tiết tốt". Chúng có xu hướng xuất hiện vào buổi sáng muộn, phát triển và sau đó biến mất vào cuối chiều.
2. Mây tầng (Stratus)
Những đám mây tầng trông giống như những lớp mây xám phẳng, đồng nhất, lơ lửng trên bầu trời. Chúng trông giống như một lớp sương mù bao phủ xung quanh đường chân trời.
Các đám mây tầng hình thành từ các khối không khí lớn bốc lên và sau đó ngưng tụ lại. Chúng thường gặp vào những ngày trời xám xịt, nhiều mây và đôi khi thời tiết có thể có sương mù hoặc mưa phùn nhẹ. Nếu giữ đủ độ ẩm ở mặt đất, đám mây có thể biến đổi thành mây vũ tầng (nimbostratus).
3. Mây tầng tích (Stratocumulus)
Mây tầng tích giống như thể việc dùng một con dao để phân tách những đám mây tích trên bầu trời. Đặc trưng của mây tầng tích là những đám mây thấp, xốp, hơi xám hoặc trắng xuất hiện thành từng mảng xen giữa bầu trời xanh.
Khi nhìn từ bên dưới, chúng trông giống như những tổ ong sẫm màu hoặc một tấm chăn bông trắng. Chúng có bề ngoài tương tự như mây tích nhưng lớn hơn.
Mây tầng tích dễ nhìn thấy vào những ngày nhiều mây. Chúng hình thành khi có sự đối lưu yếu trong không khí và không có xu hướng tạo ra mưa.
4. Mây trung tích (Altocumulus)
Mây trung tích thường hay xuất hiện ở tầng giữa của bầu khí quyển. Chúng có dạng mảng tròn lớn màu trắng hoặc xám hoặc xếp thành dải song song.
Điều thú vị là mây trung tích và tầng tích thường dễ bị nhầm lẫn với nhau. Để phân biệt chỉ cần chú ý mây trung tích sẽ nằm ở vị trí cao hơn. Bên cạnh đó, bạn có thể xác định mây trung tích bằng cách đo kích thước các ụ mây riêng rẽ. Chỉ cần đưa tay lên trời và hướng theo đám mây. Nếu một ụ mây riêng lẻ bất kỳ có kích thước bằng ngón tay cái của bạn thì đó là mây trung tích. Còn nếu nó to gần bằng nắm tay thì đó là mây tầng tích.
Mây trung tích thường phát triển từ hoạt động đối lưu, sau khi không khí ẩm bay lên trộn lẫn với không khí khô. Loại mây này thường xuất hiện vào buổi sáng ấm áp và ẩm ướt, thường là vào mùa hè. Bạn cũng có thể nhìn thấy những đám mây này trước khi thời tiết trở lạnh. Tức là đám mây này báo hiệu thời tiết sắp mát mẻ.
Khi mây trung tích xuất hiện cùng lúc với một loại mây khác, thường sẽ có bão xảy ra sau đó.
5. Mây vũ tầng (Nimbostratus) thường hay mang mưa tới
Khi bầu trời tối sầm lại, rất có thể đó là do sự hiện diện của các đám mây vũ tầng. Chúng có thể vươn tới các tầng thấp và tầng giữa của khí quyển, đặc biệt đủ dày để chặn ánh nắng mặt trời. Đặc điểm chung của mây vũ tầng là hình dáng không đồng nhất, không có hình thù đặc trưng và thường là màu xám xịt.
Mây vũ tầng là loại mây gây mưa phổ biến nhất. Bạn sẽ thấy chúng khi trời sắp mưa hoặc tuyết rơi trên một khu vực rộng lớn.
Chúng hình thành do sự tích tụ hơi ẩm trên một khu vực rộng lớn khi luồng khí nóng và ẩm được đưa lên cao hơn trong khí quyển và sau đó ngưng tụ. Chúng cũng hình thành từ các loại mây khác, chẳng hạn như mây trung tầng.
6. Mây trung tầng (Altostratus) hình thành các đám mây tầng giữa
Các đám mây trung tầng trông giống như một lớp màn màu xám hoặc xám xanh che phủ một phần hoặc toàn bộ bầu trời. Mặc dù che bầu trời nhưng bạn vẫn có thể nhìn thấy Mặt trời như một chiếc đĩa mờ sáng phía sau dù ánh sáng đó không đủ mạnh để xuyên qua và tạo bóng trên mặt đất. Những đám mây như vậy có thể trải rộng trên hàng ngàn km2.
Mây trung tầng có xu hướng hình thành trước những đám mây ấm áp phía dưới hoặc trước những đám mây vũ tầng. Chúng cũng có thể xuất hiện với mây vũ tích khi sắp có frông lạnh (rìa phía trước của khối khí lạnh và khô). Mây trung tầng không gây mưa lớn nhưng thường báo hiệu các đám mây vũ tầng mang theo mưa lớn đang đến rất gần.
7. Mây ti (Cirrus) được tạo nên từ các tinh thể băng
Mây ti tầng là những đám mây mỏng, trắng, mềm. Các đám mây ti được tạo thành từ các tinh thể băng nhỏ vì chúng thường xuất hiện độ cao hơn 6km, nơi lạnh và có rất ít hơi nước.
Mây ti thường hình thành khi thời tiết đẹp. Chúng cũng có thể hình thành trước các frông nóng và các cơn bão lớn như bão ôn và xoáy thuận nhiệt đới, vì vậy việc nhìn thấy chúng cũng có nghĩa là sắp có một cơn bão đang ập đến.
8. Mây ti tích (Cirrocumulus)
Mây ti tích là những đám mây trắng, nhỏ thường xếp thành hàng và bay trên cao. Giống như mây ti tầng, nó cũng được tạo thành từ các tinh thể băng. Chúng nhỏ hơn nhiều so với các ụ mây của mây trung tích và mây tầng tích.
Loại mây này không mang theo mưa. Dù mây tích không kéo dài nhưng bạn có thể nhìn thấy chúng vào mùa đông hoặc khi trời lạnh nhưng quang đãng. Chúng có thể hơi giống với mây trung tích nhưng có màu đồng nhất hơn. Các đám mây ti tích hay xuất hiện sau các đám mây ti trong một hệ thống frông nóng nhưng chúng không tương tác với các loại mây khác và tạo thành những đám mây lớn hơn.
9. Mây ti tầng (Cirrostratus) có thể tạo thành quầng sáng xung quanh Mặt trời
Mây ti tầng là những đám mây trắng xóa bao phủ hoặc gần như hoàn toàn bầu trời. Chúng có bề ngoài giống như tờ giấy và khá trong suốt. Để phát hiện chúng nếu đúng thời điểm trong ngày hoặc đêm, hãy tìm "vầng hào quang" là một vòng hoặc vòng tròn ánh sáng xung quanh Mặt trời hoặc Mặt trăng.
Đây là dấu hiệu chắc chắn rằng đó là mây ti tầng. Những quầng sáng này được tạo ra khi ánh sáng Mặt trời uốn cong xung quanh các tinh thể băng trong các đám mây. Điều này tương tự như khi Mặt trời lặn nhưng vầng hào quang chỉ có hai cạnh thay vì toàn bộ hình tròn như khi Mặt trời ở trên cao.
Những đám mây ti tầng màu trắng tinh khiết là dấu hiệu cho thấy có nhiều nước ở tầng trên của bầu khí quyển hoặc frông nóng đang đến và dự kiến sẽ có mưa.
Mây ti tầng có thể biến thành mây trung tầng nếu chúng đi xuống độ cao thấp hơn và thường di chuyển theo hướng Tây.
10. Mây vũ tích (Cumulonimbus)
Mây vũ tích là một trong số ít các loại mây bao phủ cả ba lớp. Chúng dày đặc và trông giống như những đám mây tích nhưng mọc lên thành tháp theo phương thẳng đứng với phần đỉnh phình ra như súp lơ.
Nó thường liên quan đến sự bất thường của khí quyển và hình thành do hơi nước từ các dòng khí mạnh thổi từ dưới mang lên.
Các đỉnh của các đám mây vũ tích luôn có hình dạng giống như một cái đe hoặc một chùm lông. Thông thường, đáy của chúng có màu đục và tối.
Mây tích là những đám mây dông vì vậy nếu bạn nhìn thấy một đám mây đó, một trận mưa lớn có thể đáng tới gần, thường là những cơn mưa ngắn nhưng có kèm theo các hiện tượng thời tiết cực đoan, ví dụ như mưa đá, sấm sét hoặc lốc xoáy.
Mây tích đặc biệt phổ biến vào buổi chiều của các tháng mùa hè và mùa xuân.
Tham khảo Interestingengineering
