Vài tháng qua, Syria trải qua quãng thời gian kinh hoàng nhất. Theo ước tính, có khoảng 511.000 người đã thiệt mạng do các trận giao tranh trên toàn Syria kể từ khi cuộc chiến nổ ra vào năm 2011.
Bom đạn triền miên, cùng với sự tàn sát, giết chóc của các tay súng cực đoan đã khiến người dân Syria rơi vào cảnh khốn cùng. Việc các quốc gia như Nga, Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ, Israel và Iran cùng nhiều nước khác tham gia vào cuộc xung đột này cho thấy khả năng cuộc chiến sẽ còn tiếp tục dai dẳng và đi theo chiều hướng ngày càng xấu đi.
Tuy nhiên, theo tờ Foreign Policy, chỉ còn một vùng đất duy nhất tại Syria là gần như vẫn êm đềm, dù vây quanh là bạo lực và hỗn loạn. Phía Tây Nam Syria, đặc biệt là tỉnh Quneitra ở Cao nguyên Golan về phía Syria và những vùng cận kề ở phía Tây Bắc tỉnh Daraa là nơi hầu như không xảy ra các cuộc giao tranh.
Tại Quneitra, lực lượng đối lập ôn hòa tập trung nhiều hơn so với các nơi khác, trong khi ít xuất hiện các phần tử cực đoan và điều kiện sống cũng được đánh giá là "dễ thở" hơn các nước khác.
Vùng này được coi là vùng chiến lược quan trọng, bởi nó là nơi Israel và Iran cùng đấu trong một cuộc đua giành quyền kiểm soát Cao nguyên Golan ở phía Syria, địa điểm chủ chốt mà cả hai phía mong muốn có được để giành được ưu thế trong trường hợp xung đột lớn hơn nổ ra.
Có một số yếu tố khiến vùng này trở thành vùng đất "độc" hơn so với các khu vực khác ở Syria. Nó nằm tương đối gần Israel, do đó nó sẽ khiến quân đội Chính phủ Syria phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn trước khi có bất kỳ động thái quân sự nào tại đây. Ngoài ra, Jordan, Mỹ và Nga cũng đã thành công trong việc thiết lập vùng chống xung đột tại đây vào hồi tháng 7/2017.
Quneitra và các khu vực xung quanh thuộc Daraa cũng là một trong ít những vùng đất ở Syria nơi các lực lượng vũ trang đối lập ôn hòa vẫn nhận sự hỗ trợ từ bên ngoài, đặc biệt là có tiền lương và đạn dược, giúp họ có thể duy trì một lớp đảm bảo an ninh trước những phần tử cực đoan muốn chiếm quyền kiểm soát.
Viện trợ nhân đạo – nhân tố quyết định?
Người tị nạn nhận viện trợ ở Syria.
Nhưng còn có một yếu tố khác khiến nơi đây trở nên tương đối yên bình trước súng đạn là sự hỗ trợ liên tục của các tổ chức phi Chính phủ (NGO) liên kết giữa Israel và Syria. Họ cấp thuốc men, thiết bị y tế, thức ăn và quần áo cho dân cư trong vùng. Tình huống đó khiến những tổ chức cực đoan khó tuyển quân hơn tại đây.
Dù chính quyền Tổng thống Trump đang xem xét hủy các chương trình tài trợ cho các nhóm phiến quân đối lập song quân đội Israel đã hợp tác với các NGO ở Syria để tổ chức chương trình hỗ trợ nhân đạo mang tên Good Neighbor với số thuốc men, quần áo và nhu yếu phẩm trị giá hơn 94 triệu USD cho Syria.
Số hàng viện trợ đi qua biên giới Israel-Syria và được chuyển cho các NGO địa phương, sau đó tới tay 1,5 triệu người vùng Tây Nam Syria.
Dù thành phần nhận viện trợ chủ yếu là dân bản địa sống trong vùng nhưng trong đó cũng có hàng ngàn người khác là những người Syria phải rời bỏ nơi sinh sống từ phía Tây và trung Syria tới đây để ổn định cuộc sống.
Để tìm ra một lý do chính xác khiến khu vực này nằm ngoài quỹ đạo của chiến tranh là một điều không dễ. Tuy nhiên, có khả năng một lý do mà tờ Foreign Policy chú ý đó là vai trò của viện trợ nhân đạo. Quá trình này giúp mang lại nhịp sống thường nhật và duy trì hòa bình cho người dân địa phương, gây dựng nền tảng cho sự ổn định lâu dài.
Tuyên bố cho rằng viện trợ nhân đạo là yếu tố quan trọng để ổn định không phải điều gây tranh cãi.
Sự thất bại trong việc thực thi quyền lực mềm, mà ở đây là viện trợ nhân đạo, có thể tạo ra những khoảng trống mà qua đó những nhân tố cực đoan cuối cùng sẽ lấp đầy.
Hồi năm 2013, ông James Mattis khi đó là Chỉ huy Mỹ ở khu vực Trung Đông đã đề xuất cắt giảm ngân sách viện trợ nước ngoài để mua thêm đạn dược.
Nhưng tình hình không khá lên mà chỉ khiến những rủi ro thêm kéo dài và tăng cường xung đột.
Do đó, theo Foreign Policy, chính quyền Tổng thống Donald Trump cần học hỏi từ chiến dịch viện trợ Good Neighbour rằng viện trợ nhân đạo phải là một phần quan trọng trong chiến lược của Mỹ đối với Syria nói riêng và Trung Đông nói chung.