Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có khoảng 6 triệu ca tử vong do các căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Còn tại Việt Nam, theo thống kê của Bệnh viện K trung ương, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá là 96,8%.
Còn theo báo cáo của Bộ Y tế, năm 2015 người Việt Nam chi 31 nghìn tỷ đồng mua thuốc lá.
Cùng với đó, tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm ở 5 nhóm bệnh liên quan đến thuốc lá là ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa-hô hấp trên, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và phổi tắc nghẽn mãn tính là 23 nghìn tỷ đồng/năm.
Bệnh này có tính đặc thù khu vực, tỷ lệ mắc cao nhất ở miền Nam Trung Quốc. Việt nam và các nước khu vực Đông Nam Á có tỷ lệ mắc trung bình. Nguyên nhân ung thư vòm họng cho tới nay chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, ba yếu tố nguy cơ chính là virus Epstein-Barr, di truyền và môi trường.
Do vị trí nằm sâu nên ung thư vòm họng thường khó phát hiện sớm, các dấu hiệu của bệnh thường lẫn với các triệu chứng của cơ quan khác. Chính vì vậy, bệnh nhân thường đến viện muộn hoặc đã được điều trị ở những chuyên khoa khác như tai mũi họng, mắt, thần kinh.
Chuẩn đoán ung thư vòm họng dựa vào các dấu hiệu lâm sàng, soi vòm, chụp phim, chuẩn đoán tế bào học và mô bệnh học.
Điều trị bằng tia xạ là phương pháp chủ yếu được áp dụng trong ung thư vòm họng. Đối với bệnh giai đoạn sớm, tỷ lệ bệnh nhân sống sau 5 năm đạt trên 90%. Phương pháp điều trị mới là xạ trị kết với hoá chất, đặc biệt là hoá xạ trị đồng thời.
Thuốc lá, rượu cũng được xem là yếu tố nguy cơ gây mắc bệnh này.
Yếu tố di truyền: các nghiên cứu về di truyền học gần đây cho thấy có liên quan giữa mất gen ức chế u ở những bệnh nhân ung thư vòm họng.
PGS.TS Nguyễn Thị Hoài An, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa An Việt (Hà Nội) cho rằng, khi tiến hành khảo sát 10 người bất kỳ thì 9 người được hỏi đều biết rằng, thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng và là tác nhân hàng đầu gây ra ung thư vòm họng, ung thư phổi.
Tuy nhiên, đáng lo ngại là chẳng ai hiểu rõ cơ chế gây bệnh cũng như nắm vững cách thức phòng chống những tác hại từ thuốc lá.
Với ung thư vòm họng, theo PGS.TS Nguyễn Thị Hoài An, đây là bệnh đứng hàng đầu trong các loại ung thư vùng đầu-mặt-cổ và là một trong 10 loại ung thư phổ biến nhất ở Việt Nam. Có 3 dấu hiệu cơ bản ung thư vòm họng, đó là triệu chứng đau nửa đầu, ù tai và khạc ra máu.
Tuy nhiên, giống như nhiều loại ung thư khác, bệnh ung thư vòm họng thường ít biểu hiện đặc thù ở những giai đoạn sớm nên bệnh nhân thường không để ý và hay nhầm với các bệnh viêm mũi xoang khi chỉ bị đau đầu hoặc ngạt mũi thoáng qua.
Bệnh khi tiến triển ở giai đoạn nặng sẽ xuất hiện thêm các triệu chứng như: Mũi chảy máu hoặc tắc nghẽn, đờm có máu, tai có thể bị ảnh hưởng, cổ sưng lên từ các hạch bạch huyết phình to, mí mắt rủ, hoa mắt…
“Nếu phát hiện sớm, những người mắc bệnh ung thư vòm mũi họng có thể chữa khỏi bệnh. Nhưng thực tế, hơn 90% bệnh nhân mắc bệnh ung thư này đi khám khi bệnh đã ở giai đoạn muộn”, PGS.TS Nguyễn Thị Hoài An nói.
Còn với ung thư phổi, bác sĩ Nguyễn Văn Khai, Bệnh viện K trung ương cho rằng, tình trạng ung thư phổi ngày càng gia tăng ở mức báo động. Nguy cơ bị ung thư phổi của những người hút thuốc cao hơn gấp 10 lần so với những người không hút thuốc.
Mức độ tăng nguy cơ khác nhau tuỳ theo loại tế bào ung thư. Mặt khác, tiếp xúc với khói thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư phổi 20-30%. Để phòng ngừa bệnh, mỗi người nên từ bỏ thói quen hút thuốc lá và tránh xa nơi có khói thuốc lá.