Trong những năm gần đây, tình hình lừa đảo trực tuyến đã trở nên ngày càng phức tạp và khó lường, đặc biệt là trong bối cảnh công nghệ số và mạng xã hội ngày càng phát triển mạnh mẽ. Sự tiện lợi và khả năng tiếp cận rộng rãi của internet đã tạo điều kiện cho các đối tượng xấu lợi dụng để thực hiện nhiều hình thức lừa đảo khác nhau, nhắm vào đối tượng là người dùng ít kinh nghiệm.
Hai hình thức lừa đảo phổ biến và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nhất hiện nay bao gồm lừa đảo việc làm online và lừa đảo vay tiền online. Lừa đảo việc làm online thường xuất hiện dưới hình thức các quảng cáo tuyển dụng giả mạo, hứa hẹn mức thu nhập cao chỉ với công việc nhẹ nhàng, thực hiện tại nhà; trong khi đó, lừa đảo vay tiền online lại lợi dụng nhu cầu tài chính khẩn cấp của người dùng để chiếm đoạt tài sản thông qua các ứng dụng vay tiền hoặc trang web tài chính không uy tín.
Lừa đảo việc làm online
Trong bối cảnh nền kinh tế số và thương mại điện tử phát triển nhanh chóng, nhiều đối tượng lừa đảo đã khai thác lợi thế này để triển khai các chiêu trò lừa đảo việc làm online. Họ đăng tải các quảng cáo tuyển dụng giả mạo trên các nền tảng mạng xã hội, hứa hẹn về một công việc làm tại nhà với thu nhập hấp dẫn chỉ từ việc thực hiện một số nhiệm vụ đơn giản trên các sàn thương mại điện tử. Những lời quảng cáo này thường nhắc tới "việc nhẹ lương cao, không yêu cầu kinh nghiệm, hoa hồng cao" như một cách để thu hút những người tìm kiếm cơ hội kiếm tiền dễ dàng.
Những bài đăng tuyển CTV như này đều là lừa đảo
Trong một ví dụ điển hình, một nhân vật tự xưng là "Hiền" đã sử dụng hình thức tuyển dụng cộng tác viên cho một sàn thương mại điện tử để lừa đảo. Hiền đã mô tả công việc chỉ cần vài phút để đặt hàng và chụp ảnh sản phẩm, với mức hoa hồng hấp dẫn lên đến 30% giá trị đơn hàng. Đây là lời hứa suông mang tính chất cám dỗ rất cao, nhằm mục đích lấy lòng tin của nạn nhân.
Cuộc giao tiếp giữa Hiền và nạn nhân diễn ra như sau: Hiền giới thiệu công việc đơn giản là làm cộng tác viên trên sàn thương mại điện tử, nơi nạn nhân chỉ cần dành vài phút mỗi ngày để đặt hàng và chụp ảnh sản phẩm. Sau khi thuyết phục được nạn nhân hào hứng với công việc, Hiền yêu cầu họ chuyển tiền trước để "mở khóa tài khoản" hoặc "xác minh danh tính", với lời hứa sẽ hoàn lại số tiền này cùng hoa hồng sau khi các giao dịch hoàn tất. Một vài giao dịch đầu tiên nạn nhân được hoàn lại tiền kèm mức hoa hồng để tạo dựng niềm tin, sau khi nạn nhân đã tin tưởng và nâng mức tiền lên cao hơn, lúc này Hiền biết "con mồi" đã dính bẫy.
Nạn nhân sau khi chuyển một số tiền lớn, Hiền lại báo rằng có lỗi sai cú pháp trong quá trình gửi tiền và yêu cầu nạn nhân chuyển thêm tiền để sửa lỗi. Khi số tiền mà nạn nhân đã gửi đạt đến một ngưỡng nhất định, Hiền lập tức chặn liên lạc, biến mất cùng với tổng số tiền mà nạn nhân đã chuyển. Lúc này, nạn nhân không còn cách nào khác để đòi lại tiền đã mất.
Lừa đảo việc nhẹ lương cao - Clip do VCCorp trong vai trò Ban truyền thông của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia thực hiện
Lừa đảo vay tiền online
Tương tự như lừa đảo việc làm online, các thủ đoạn lừa đảo vay tiền online cũng sử dụng mạng xã hội và các trang web giả mạo để thu hút nạn nhân. Các đối tượng lừa đảo mạo danh nhân viên của các công ty tài chính uy tín, sử dụng các website có giao diện chuyên nghiệp để tạo ra vẻ đáng tin cậy, từ đó thuyết phục nạn nhân tham gia các chương trình vay tiền giả mạo.
Cụ thể, các đối tượng lừa đảo giả mạo thành nhân viên của công ty "AT Credit" hoặc các tên khác tương tự, quảng cáo rằng họ có thể cung cấp vay vốn nhanh chóng, thủ tục đơn giản, không cần thẩm định kỹ lưỡng. Nạn nhân được yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân và chuyển một khoản tiền nhất định vào tài khoản của công ty dưới danh nghĩa "đảm bảo uỷ quyền" hoặc "phí xác minh tài khoản" trước khi khoản vay được giải ngân.
Hình thức cho vay nhanh tương tự với các chiêu trò lừa đảo người tiêu dùng
Sau khi nạn nhân chuyển tiền, các đối tượng lừa đảo sẽ ngay lập tức ngừng mọi liên lạc, và như vậy, nạn nhân mất trắng số tiền đã chuyển mà không bao giờ nhận được khoản vay đã hứa.
Sự tương đồng trong cách thức hoạt động của hai hình thức lừa đảo này là một minh chứng cho thấy các đối tượng xấu đang ngày càng tinh vi và khó lường hơn trong việc khai thác các nền tảng số để thực hiện hành vi phạm pháp của mình.
Cách phòng tránh
Lừa đảo trực tuyến không chỉ gây ra tổn thất tài chính nghiêm trọng cho nạn nhân mà còn ảnh hưởng đáng kể đến tinh thần và sự tin tưởng của họ đối với các dịch vụ trực tuyến.
Để bảo vệ bản thân khỏi các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến, mọi người cần thực hiện một số biện pháp cụ thể và hiệu quả:
Kiểm tra và xác minh thông tin
Luôn kiểm tra và xác minh thông tin từ các nguồn chính thống trước khi tham gia bất kỳ hoạt động tài chính hoặc tuyển dụng trực tuyến. Sử dụng các công cụ kiểm tra uy tín và các trang web chính thức để đảm bảo tính xác thực của thông tin.
Không chuyển tiền cho người lạ
Không bao giờ chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân, nhất là thông tin tài chính, cho người lạ hoặc qua các kênh không đảm bảo. Điều này bao gồm việc tránh các lời đề nghị chuyển tiền để nhận hoa hồng, giải ngân vay, hoặc "xác minh tài khoản".
Báo cáo cho cơ quan chứng năng
Nếu phát hiện hoặc nghi ngờ bị lừa đảo, cần báo cáo ngay lập tức cho cơ quan chức năng. Việc này không chỉ giúp bạn có thể thu hồi được phần nào tài sản mà còn góp phần ngăn chặn sự phát triển của các đối tượng lừa đảo.
Những biện pháp này, nếu được áp dụng một cách nhất quán và thông minh, có thể giúp cá nhân và cộng đồng tránh được nhiều rủi ro không đáng có khi tham gia vào môi trường số đầy rẫy cạm bẫy này.