Thoả thuận ngừng chiến giữa Israel và Hamas đổ vỡ: Ai là người chịu trách nhiệm?

Ngày 22/11/2023, với trung gian hòa giải của Qatar, Ai Cập và Mỹ, Israel đã chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn tạm thời với Hamas kéo dài 4 ngày để trao trả con tin và tù nhân giữa hai phía và đưa hàng cứu trợ nhân đạo vào Gaza. Ngày 27/11/2023, Israel và Hamas đã đồng ý gia hạn thỏa thuận ngừng bắn thêm hai ngày nữa để tiếp tục các hoạt động nhân đạo.

Người dân Gaza may mắn chỉ ngủ được vài giờ đã thức dậy vào sáng sớm ngày 30/11/2023, trước âm thanh của những vụ nổ lớn làm rung chuyển toàn bộ Dải Gaza, do các máy bay của Israel nối lại các cuộc ném bom chỉ hai phút sau khi thỏa thuận đình chiến đổ vỡ lúc bảy giờ sáng.

Israel và Hamas đổ lỗi cho nhau

Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết xung đột bùng phát trở lại là do Hamas vi phạm các điều khoản của thỏa thuận ngừng bắn khi không thực hiện cam kết thả tất cả phụ nữ bị bắt cóc và tiếp tục các cuộc tấn công bằng tên lửa vào Israel.

Tuyên bố cũng cho biết, trong khi quay trở lại chiến sự, Israel vẫn cam kết đạt được mục tiêu giải phóng con tin, tiêu diệt Hamas và đạt được sự đảm bảo rằng Gaza "sẽ không bao giờ gây ra mối đe dọa cho người dân Israel nữa".

Trong khi đó phong trào Hamas đổ lỗi cho Israel về việc nối lại xung đột ở Gaza. Tuyên bố của Hamas nêu rõ, các cuộc đàm phán đang diễn ra suốt đêm để gia hạn lệnh ngừng bắn, trong đó đề xuất trao đổi tù nhân và người già, cũng như chuyển thi thể của các con tin bị chết trong các vụ đánh bom của Israel. Phía Israel từ chối xem xét các đề xuất của Hamas.

Báo Yedioth Ahnoroth của Israel đưa tin, trong chuyến thăm căn cứ không quân tại Kirya ở Tel Aviv, Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Galant đã thảo luận các kế hoạch tấn công nhằm tiếp tục hoạt động quân sự ở Dải Gaza. Ông nói: "Một khi hoàn thành việc trao trả con tin, chúng ta sẽ quay lại chiến đấu trên khắp Dải Gaza". Tham mưu trưởng quân đội Israel Herzi Halevy cũng đã phê duyệt kế hoạch "tiếp tục chiến dịch quân sự" ở Dải Gaza.

Hamas cũng cho rằng, chính quyền Mỹ phải chịu trách nhiệm về việc Israel tiếp tục tấn công Gaza bởi vì ngay từ khi xảy ra xung đột Tổng thống Joe Biden đã tuyên bố ủng hộ tuyệt Tel Aviv và các hành động quân sự của Israel được nối lại ở Gaza ngay sau chuyến thăm Israel của Ngoại trưởng A. Blinken.

Hamas nêu rõ, ngay từ đầu Israel đã có ý định tiếp tục tấn công Gaza. Trong thời gian ngừng bắn kéo dài bảy ngày, phía Israel vẫn tuyên bố giai đoạn này chỉ là một biện pháp tạm thời và sau khi thỏa thuận ngừng bắn và trao trả con tin kết thúc sẽ nối lại chiến dịch quân sự nhằm xóa sổ Hamas.

Thủ tướng Israel phải đối mặt với chỉ trích nội bộ

Thủ tướng Israel B. Netanyahu đang phải đối mặt với sự chỉ trích nội bộ gay gắt liên quan đến lệnh ngừng bắn. Bộ trưởng An ninh Quốc gia Ben Gvir đe dọa sẽ giải tán chính phủ nếu đạt được lệnh ngừng bắn toàn diện ở Gaza. Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich cũng coi việc chấm dứt xung đột để đổi lấy việc trả tự do cho tất cả con tin bị giam giữ ở Gaza là tạo điều kiện để Hamas thực hiện mục tiêu tiêu diệt Israel.

Việc Thủ tướng B. Netanyahu quyết định nối lại cuộc tấn công Gaza là nhằm làm hài lòng các nhân vật cực đoan trong chính phủ, đứng đầu là Bộ trưởng An ninh Quốc gia Ben Gvir và Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich. Mặt khác, dừng cuộc chiến sẽ được coi là thất bại của Israel, có thể dẫn đến nguy cơ chính phủ sụp đổ phải tiến hành bầu cử sớm và khi đó nhiều khả năng ông Netanyahu sẽ phải ra đi.

Không thể tiêu diệt được Hamas

Trước khi mở chiến dịch quân sự "Iron Swords" vào Gaza, Israel đề ra hai mục tiêu là tiêu diệt Hamas và giải phóng con tin. Thủ tướng B. Netanyahu tuyên bố Hamas sẽ bị "xóa sổ khỏi bề mặt trái đất", Gaza sẽ không bao giờ trở lại như cũ, "cỗ máy khủng bố" và cơ cấu chính trị của Hamas sẽ bị phá huỷ.

Theo số liệu của Israel, nước này đã huy động lực lượng lên tới 550.000 binh sĩ, gấp nhiều lần so với 25.000 chiến binh Hamas ở Gaza. Với ưu thế tuyệt đối về sức mạnh quân sự, lại được trang bị đầy đủ các loại vũ khí hiện đại và Mỹ ủng hộ, sau hai tháng đổ bộ vào Gaza, Israel đã không giành được thắng lợi nào đáng kể và không giải phóng được con tin nào ngoài các vụ thảm sát nhằm vào dân thường và phá hủy các cơ sở dân sự.

Tiêu diệt Hamas là một nhiệm vụ hết sức khó khăn. Hamas không chỉ là một lực lượng quân sự, mà còn là cả một chính quyền giành được thắng lợi được trong cuộc bầu cử lập pháp năm 2006 và được người dân Palestine ở Gaza ủng hộ. Trong tình hình như vậy, mục tiêu do Thủ tướng B. Netanyahu đưa ra nhằm xóa bỏ Hamas không dựa trên bất kỳ cơ sở thực tế nào.

Làm suy yếu Hamas có thể là một mục tiêu thực tế hơn là phá bỏ hoàn toàn nó.

Trước đây đã từng xảy ra bốn cuộc xung đột vũ trang với Hamas vào các năm 2008, 2012, 2014 và 2021, nhưng Israel đã không ngăn chặn được các cuộc tấn công bằng tên lửa vào lãnh thổ của mình từ Gaza.

Michael Milstein, giám đốc Diễn đàn Nghiên cứu về người Palestine tại Đại học Tel Aviv, cho rằng việc tiêu diệt Hamas là một nhiệm vụ rất khó khăn. Trong khi đó, nhà phân tích quân sự Amir Bar Shalom của Đài phát thanh quân đội Israel nói: "Tôi không nghĩ Israel có thể loại bỏ mọi thành viên của Hamas, bởi lẽ điều đó có nghĩa là phá hủy chính ý tưởng về Hồi giáo cực đoan".

Tham mưu trưởng quân đội Israel, Tướng Herzi Halevy, cho biết quân đội của ông đã thất bại trong việc đáo trả cuộc tấn công "Lũ lụt Al-Aqsa" do Lữ đoàn Al-Qassam liên kết với Hamas phát động ngày 7/10/2023. Ông nói, quân đội Israel, bao gồm cả lực lượng tình báo, đã không đối đầu được với các sự kiện ngày 7/10/2023. Khi chiến tranh kết thúc, sẽ tiến hành điều tra kỹ về các nguyên nhân của tình trạng này.

Cuộc chiến chưa hồi kết

Phát biểu tại Diễn đàn Quốc phòng Reagan, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ LIoyd Austin cảnh báo Israel sẽ phải chịu thất bại chiến lược trong cuộc chiến ở Gaza. Ông nói, việc Israel làm ngơ trước những cảnh báo về số lượng lớn dân thường thiệt mạng có thể biến bất kỳ chiến thắng chiến thuật nào thành thất bại chiến lược.

Cựu Thủ tướng Israel Ehud Barak cho rằng, Thủ tướng đương nhiệm B. Netanyahu đang làm "tổn hại to lớn cho vị trí chiến lược của Israel và dẫn đến một cuộc chiến không có hồi kết. Ông nói: "Nhiệm kỳ Thủ tướng của Netanyahu phải kết thúc sớm. Hiện nay cần phải có một chính phủ đoàn kết dân tộc mở rộng mà không có Netanyahu, Smotrich và Ben Gvir. Chỉ một chính phủ hành động có trách nhiệm và dứt khoát, mới có thể đưa Israel đi đến kết thúc chiến tranh và giành chiến thắng."

Trong một bài đăng trên báo Haaretz của Israel, ông Barak cho rằng sau 50 ngày Israel tấn công Gaza với mục tiêu được tuyên bố là tiêu diệt Hamas, phong trào này vẫn duy trì được khả năng của mình và còn lâu mới tan rã.

Phát biểu bên lề hội nghị khí hậu "COP28" ở Dubai, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bày tỏ quan ngại về việc chấm dứt thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, đồng thời cảnh báo Israel rằng mục tiêu "tiêu dệt hoàn toàn Hamas có thể dẫn đến một cuộc chiến kéo dài 10 năm".

Ông Barak cảnh báo rằng, sự ủng hộ của quốc tế, kể cả của đồng minh Mỹ dành cho cuộc chiến của Israel đang giảm dần. Ông nói, Thủ tướng B. Netanyahu chịu trách nhiệm về tình hình này và ông không còn đủ khả năng để lãnh đạo đất nước.

Biện pháp duy nhất để giải thoát con tin là Israel là thương lượng hòa bình. Cố vấn của Thủ tướng và người phát ngôn chính thức của Bộ Ngoại giao Qatar, Majed Al-Ansari cho biết, các cố gắng hòa giải của Qatar vẫn đang tiếp tục để đưa các bên trở Doha nhằm nối lại đàm phán khôi phục lại thỏa thuận ngừng bắn, trao đổi những người bị giam giữ và đưa hàng cứu trợ nhân đạo vào Gaza.

Tuy nhiên, ông Majed Al-Ansari mô tả quá trình đàm phán này là khó khăn, phức tạp nhất các cố gắng trung gian hòa giải của Qatar đã trải qua từ trước tới nay.