Tờ Financial Times dẫn lời nguồn thạo tin cho biết, những nỗ lực của Nga nhằm ký kết một thỏa thuận đường ống "Sức mạnh Siberia 2" (Power of Siberia 2) với Trung Quốc đã gặp bế tắc do trong đó có những điều khoản về giá cả và mức cung cấp mà Moscow coi là đòi hỏi vô lý của Bắc Kinh.
Nguồn tin cho biết, Trung Quốc đã đòi trả mức giá gần bằng giá được trợ cấp rất nhiều mà Nga áp dụng trong nước và sẽ chỉ cam kết mua một phần nhỏ trong công suất dự kiến hàng năm của đường ống dẫn khí là 50 tỷ m3.
Đường ống "Sức mạnh Siberia 2" (Power of Siberia 2) từ Nga tới Trung Quốc đi qua Mông Cổ. Nguồn: FT
Thỏa thuận về 'Sức mạnh Siberia 2' vẫn còn xa vời
Theo Financial Times, việc ký kết thỏa thuận này sẽ thay đổi tương lai u ám của Gazprom - công ty độc quyền xuất khẩu khí đốt của nhà nước Nga - bằng cách kết nối thị trường Trung Quốc với các mỏ khí đốt ở miền Tây nước Nga từng cung cấp cho châu Âu.
Gazprom đã lỗ 629 tỷ rúp (6,9 tỷ USD) vào năm ngoái, mức lỗ lớn nhất trong ít nhất một phần tư thế kỷ, trong bối cảnh doanh số bán khí đốt sang EU giảm mạnh, khi khối này đã đạt được thành công lớn hơn mong đợi trong việc đa dạng hóa nguồn cung ngoài năng lượng Nga.
Trong khi Nga khẳng định họ tin tưởng vào thỏa thuận về "Sức mạnh Siberia 2" "trong tương lai gần", nguồn tin của Financial Times cho biết sự bế tắc là lý do khiến Alexei Miller - Giám đốc điều hành Gazprom - không tháp tùng Tổng thống Vladimir Putin trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Bắc Kinh vào tháng trước.
Tatiana Mitrova - nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu của Đại học Columbia (Mỹ) - cho biết, Miller sẽ rất cần thiết cho bất kỳ cuộc đàm phán nghiêm túc nào với Trung Quốc và sự vắng mặt của ông này "mang tính biểu tượng cao".
Theo những người quen thuộc với vấn đề, một thỏa thuận về đường ống dẫn khí đốt là một trong ba đề nghị chính mà Tổng thống Nga Putin đưa ra cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khi họ gặp nhau; cùng với đề nghị có thêm nhiều hoạt động của ngân hàng Trung Quốc hơn ở Nga và đề nghị Trung Quốc từ chối tham dự một hội nghị hòa bình do Ukraine tổ chức trong tháng này.
Trung Quốc hôm 31/5 đã tuyên bố sẽ không tham dự Hội nghị thượng đỉnh về Ukraine ở Thụy Sĩ.
Nguồn tin của Financial Times cho biết, một thỏa thuận về đường ống dẫn khí vẫn còn xa vời, trong khi đề xuất hợp tác với các ngân hàng Trung Quốc vẫn ở quy mô nhỏ hơn nhiều so với mong muốn của Nga.
Dmitry Peskov - người phát ngôn Điện Kremlin - cho biết, Nga và Trung Quốc vẫn đang đàm phán về đường ống dẫn khí này.
"Việc mỗi bên bảo vệ lợi ích của mình là điều hoàn toàn bình thường. Các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục vì lãnh đạo của cả hai nước đều có ý chí chính trị cho việc này, và các vấn đề thương mại sẽ tiếp tục được giải quyết, và chúng tôi tin chắc rằng tất cả các thỏa thuận cần thiết sẽ được thực hiện", ông Peskov nói với các phóng viên hôm 3/6.
"Tất nhiên, về các khía cạnh của các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra, chúng không được công khai", ông Peskov nói thêm.
Khi được hỏi về các cuộc đàm phán về khí đốt, Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ nói rằng: "Lãnh đạo Trung Quốc và Nga đã đồng ý tìm kiếm những lĩnh vực mà lợi ích của chúng tôi hội tụ ...và tạo điều kiện cho sự thành công của nhau".
Bộ này cho biết, Trung Quốc sẽ "làm việc với Nga để mang lại những nhận thức chung quan trọng đã đạt được giữa hai nhà lãnh đạo của chúng tôi và tăng cường hợp tác toàn diện vì lợi ích chung".
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau tại Bắc Kinh vào ngày 16/5/2024. Ảnh: Reuters
Gazprom có thể phải chấp nhận điều kiện của Trung Quốc
Theo Alexander Gabuev - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Á - Âu Carnegie Russia có trụ sở ở Berlin, việc Nga không đạt được thỏa thuận cho thấy cuộc chiến ở Ukraine đã khiến Trung Quốc "ở cửa trên" trong mối quan hệ giữa hai nước.
"Trung Quốc có thể cần khí đốt của Nga về mặt chiến lược như một nguồn cung cấp an toàn mà không cần dựa vào các tuyến hàng hải sẽ bị ảnh hưởng trong trường hợp xảy ra xung đột xung quanh Đài Loan (Trung Quốc) hoặc Biển Đông", Gabuev cho biết. "Nhưng để làm được điều đó, Trung Quốc thực sự muốn một mức giá rất rẻ và các nghĩa vụ linh hoạt".
Theo một báo cáo được Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu (CGEP) thuộc Đại học Columbia (Mỹ) công bố vào tháng 5, nhu cầu khí đốt nhập khẩu của Trung Quốc dự kiến sẽ đạt khoảng 250 tỷ m3 vào năm 2030, tăng từ mức dưới 170 tỷ m3 vào năm 2023.
Báo cáo đó cho biết, mức nhu cầu năm 2030 của Trung Quốc vẫn có thể được đáp ứng phần lớn hoặc toàn bộ thông qua các thỏa thuận cung cấp khí đốt qua đường ống và khí đốt tự nhiên hóa lỏng hiện có. Tuy nhiên, đến năm 2040, chênh lệch giữa nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc và các thỏa thuận hiện có sẽ lên tới 150 tỷ m3.
Gabuev cho biết, việc Nga thiếu một tuyến đường bộ thay thế để xuất khẩu khí đốt có nghĩa là Gazprom có thể sẽ phải chấp nhận các điều kiện của Trung Quốc.
"Trung Quốc tin rằng thời gian đang đứng về phía mình. Họ vẫn có thể chờ đợi để giành được những điều khoản tốt nhất từ người Nga và nghe ngóng khi mối quan hệ Trung - Nga chuyển hướng", ông nói.
"Đường ống này có thể được xây dựng khá nhanh chóng vì các mỏ khí đốt đã được phát triển. Cuối cùng, người Nga không còn lựa chọn nào khác để tiếp thị loại khí đốt này", Gabuev nói thêm.
Trước cuộc xung đột ở Ukraine, Gazprom dựa vào việc bán khí đốt cho châu Âu với giá cao để trợ cấp cho thị trường nội địa Nga.
Theo dữ liệu hải quan trong giai đoạn 2019 - 2021 được các nhà nghiên cứu CGEP tính toán, Trung Quốc đã chi trả tiền khí đốt cho Nga ít hơn so với các nhà cung cấp khác, với mức giá trung bình là 4,4 USD trên một triệu BTU (đơn vị nhiệt Anh), so với 10 USD/triệu BTU trả cho Myanmar và 5 USD/triệu BTU trả cho Uzbekistan.
Trong cùng năm đó, Nga xuất khẩu khí đốt sang châu Âu với giá khoảng 10 USD/triệu BTU, theo dữ liệu do Ngân hàng Trung ương Nga công bố.
Xuất khẩu của Gazprom sang châu Âu đã giảm xuống còn 22 tỷ m3 vào năm 2023 từ mức trung bình 230 tỷ m3 mỗi năm trong một thập kỷ trước cuộc xung đột tại Ukraine. Con số này có thể sẽ giảm hơn nữa khi thỏa thuận trung chuyển khí đốt với Ukraine hết hạn vào cuối năm nay.
Việc không đạt được thỏa thuận tăng nguồn cung sang Trung Quốc sẽ là một đòn giáng nặng nề hơn nữa lên Gazprom. Một báo cáo chưa được công bố từ một ngân hàng lớn của Nga mà Financial Times được xem gần đây đã loại dự án "Sức mạnh Siberia 2" khỏi dự báo cơ sở về Gazprom. Điều đó làm giảm lợi nhuận dự kiến của công ty vào năm 2029 – thời điểm ngân hàng dự kiến khởi động dự án – ở mức gần 15%.