Quân đội Mỹ đã cho ngừng bay với các phi công Thổ Nhĩ Kỳ trong khóa huấn luyện sử dụng máy bay chiến đấu F-35 ở Mỹ, đồng thời họ cũng bị cắt quyền tiếp cận thông tin mật về máy bay. Điều này làm dấy lên nguy cơ Thổ Nhĩ Kỳ bị loại khỏi chương trình F-35.
Tuần trước, Bộ Quốc phòng Mỹ chính thức trao cho Thổ Nhĩ Kỳ tối hậu thư với thời hạn chót là ngày 31.7 để từ bỏ thỏa thuận tên lửa S-400 với Nga. Đến thời điểm đó, nếu không thực hiện, các quân nhân lực lượng không quân của quốc gia đồng minh NATO sẽ bị loại bỏ hoàn toàn khỏi chương trình F-35.
Tuy nhiên, quyền tiếp cận các máy bay F-35 đã bị cắt với 6 phi công Thổ Nhĩ Kỳ tại căn cứ không quân Luke ở Arizona - gồm 2 hướng dẫn và 4 sinh viên.
Foreign Policy dẫn thông tin từ 2 quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ cho hay, tuần trước, Chuẩn tướng Todd Canterbury - chỉ huy của không quân đã ra quyết định ngay lập tức ngừng bay với các phi công, hạn chế quyền tiếp cận của họ vào "nguồn" chứa các thông tin mật và các tài liệu mật.
Một quan chức cho hay, mối lo ngại chính của tướng Canterbury là việc tiếp tục cho phép các phi công Thổ Nhĩ Kỳ tiếp cận các dữ liệu nhạy cảm nhất về F-25 - ví dụ các tài liệu chỉ dẫn, sau thời hạn ngày 31.5 được áp đặt có thể khiến họ có cơ hội đưa những thông tin mật này khỏi nguồn.
Người phát ngôn Lầu Năm Góc Mike Andrew xác nhận, các phi công Thổ Nhĩ Kỳ tại căn cứ Không quân Luke không còn bay dù chưa tới thời hạn 31.7. Theo ông, việc ngừng bay được hình thành như một hoạt động tạm dừng bởi nếu Thổ Nhĩ Kỳ quyết định từ bỏ S-400 vào phút chót, các phi công sẽ được nối lại huấn luyện.
Andrew Witernitz - quyền trợ lý bộ trưởng quốc phòng về vấn đề Châu Âu và NATO - cho hay, quyết định cho Thổ Nhĩ Kỳ "tạm nghỉ" khỏi chương trình F-35 xuất phát một phần từ việc phát hiện ra Thổ Nhĩ Kỳ đã cử quân nhân tới Nga để bắt đầu huấn luyện sử dụng S-400.
Lầu Năm Góc đang thảo luận với Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ về việc bồi hoàn cho Ankara về chi phí máy bay mà họ đã mua, theo Ellen Lord - Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ .
Trong một diễn biến khác, chính quyền Ba Lan muốn sở hữu máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ nhanh hơn nếu Mỹ chối cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ vì thỏa thuận S-400 của Thổ Nhĩ Kỳ với Nga.
Việc mua F-35 là một phần trong kế hoạch hiện đại hóa kỹ thuật của Lực lượng Vũ trang Ba Lan, một nguồn tin tiết lộ với RIA News. Nguồn tin này cho hay, Ba Lan đang theo dõi chặt diễn biến trong quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Mỹ về việc bán F-35 có thể bị ngưng nếu Ankara tiếp tục mua S-400 của Mátxcơva.
"Ba Lan đang xếp hàng để sở hữu những chiếc máy bay này, ngay cả khi Mỹ muốn bán chúng cho Ba Lan. Trong điều kiện bình thường, Warsaw không có cơ hội để nhận được chúng trước Thổ Nhĩ Kỳ. Và giờ Thổ Nhĩ Kỳ đơn giản là có thể bị loại khỏi danh sách đợi mua" - nguồn tin nói.
Hồi đầu tháng 3, Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan đã ký một kế hoạch hiện đại hóa kỹ thuật cho các lực lượng vũ trang của nước này đến năm 2026. Theo chương trình đó, Ba Lan có kế hoạch sở hữu 32 máy bay F-35 vào năm 2026. Các máy bay này được mua lần lượt để thay thế các máy bay Su-22 và MiG-29 do Liên Xô sản xuất.