Ukraine chuyển đổi vai trò của AMX-10RC
Video chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy một trung đội AMX-10RC của Ukraine khai hỏa pháo chính của xe tăng vào vị trí của đối phương trên một bãi đất trống, trong khi video khác cho thấy các binh sỹ đang ngồi bên trong xe chờ lệnh bắn. Trong các hoạt động trên, AMX-10RC không gặp nhiều nguy hiểm do cách mục tiêu ở khoảng cách khá an toàn. Kíp điều khiển có thể bắn và chạy trước khi khi bị đối phương dội hỏa lực đáp trả.
AMX-10 RC trong một cuộc diễn tập ở Pháp. Ảnh: L'Independant
Đây không phải là vai trò mà công ty GIAT của Pháp thiết kế cho chiếc xe tăng hạng nhẹ AMX-10RC nặng 15 tấn và cũng không phải là nhiệm vụ mà quân đội Pháp thực hiện với phương tiện này. AMX-10RC được thiết kế để trinh sát và chống lại các phương tiện bọc thép của đối phương. Vũ khí chính của xe tăng là một khẩu pháo nòng trơn 105 mm, có khả năng bắn đạn chống tăng (HEAT) và đạn xuyên giáp (APFSDS), tầm bắn từ 2.500 đến 4.000 m.
Tuy vậy, đôi khi kíp lái xe tăng AMX-10RC có thể xử lý một tình huống khó khăn khi thủy quân lục chiến đang chiến đấu, hoặc ngăn đối phương đạt được bước đột phá lớn trên địa hình rộng lớn.
Mùa đông năm 2022, Pháp cam kết cung cấp 40 chiếc AMX-10RC cho Ukraine. Cam kết này được đưa ra khi các đối tác nước ngoài của Ukraine đang nỗ lực tìm kiếm trong kho dự trữ loại xe bọc thép mà họ có thể nhanh chóng chuyển giao cho Kiev. Anh đã cung cấp xe tăng chiến đấu chủ lực Challenger 2, Đức chuyển giao xe tăng Leopard 1, Leopard 2 cùng xe chiến đấu bộ binh Marder còn Mỹ cam kết chuyển giao xe tăng M-1 và M-2 Abrams và xe chiến đấu bọc thép Stryker.
Trong khi các đồng minh nỗ lực cung cấp xe tăng chiến đấu chủ lực thì quyết định của Pháp viện trợ AMX-10RC cho Ukraine khá bất ngờ. AMX-10RC không phải là xe tăng chiến đấu chủ lực. Nó đóng vai trò là phương tiện trinh sát hạng nhẹ, hoạt động theo từng nhóm nhỏ, di chuyển trước các đoàn xe tăng để thăm dò hệ thống phòng thủ của đối phương.
AMX-10RC không được phép đứng ở vị trí cố định và chiến đấu. Thay vào đó, nó cần di chuyển xung quanh, ra đòn nhử để xem xét phản ứng của đối phương, xác định vị trí của đối phương rồi nhanh chóng lùi ra xa. Đó chính là lý do tại sao công ty GIAT đặc biệt tập trung nâng cấp tốc độ và hệ thống quan sát của xe, trong khi giảm bớt hỏa lực cũng như lớp giáp bảo vệ.
Nhược điểm của AMX-10RC
Pháo của AMX-10RC khá chính xác và hiệu quả nhưng lại thiếu ổn định. Tuy vậy, điểm yếu lớn nhất của phương tiện này là có lớp giáp khá mỏng chỉ có thể chống lại những loại vũ khí nhỏ và mảnh đạn thay vì đạn cỡ lớn hoặc tên lửa chống tăng.
Vấn đề đối với các đơn vị Ukraine sở hữu AMX-10RC, chẳng hạn như Lữ đoàn Thủy quân lục chiến 37 là họ không cần xe trinh sát mặt đất ngay từ đầu cuộc phản công. Sau hơn một năm thực hiện hoạt động do thám bằng máy bay không người lái (UAV), họ dường như đã xác định được cứ điểm của đối phương.
UAV dường như đã đảm nhận vai trò thay cho AMX-10RC. Tuy nhiên, các sỹ quan Ukraine dường như muốn tận dụng tất cả các thiết bị mà phương Tây tài trợ để phục vụ cho hoạt động của họ, vì thế đã triển khai AMX-10RC để tấn công đối phương.
Khi Lữ đoàn 37 cùng các đơn vị khác cố gắng vượt qua bãi mìn và “vùng chết” (vùng tiêu diệt pháo binh) của Nga ở hướng Velyka Novosilka thuộc tỉnh Donetsk hồi đầu tháng 6/2023, AMX-10RC đã dẫn đầu nỗ lực này. Kết quả là có tới 4 chiếc AMX-10RC đã bị phá hủy hoặc vô hiệu hóa và một trong số các phương tiện này đã rơi vào tay Nga.
Đánh giá về hiệu quả hoạt động của AMX-10RC, một chỉ huy Ukraine cho biết: “Pháo và thiết bị quan sát rất tốt nhưng vì lớp giáp khá mỏng nên việc sử dụng phương tiện này trên tiền tuyến là điều không khả thi”.
Lực lượng thủy quân lục chiến Ukraine cuối cùng đã chọc thủng được phòng tuyến của Nga ở Velyka Novosilka và tiến về phía Nam, dọc theo thung lũng sông Mokri Yaly sau khi huy động xe tăng T-80 và xe bọc thép do Anh, Mỹ chế tạo. Vẫn chưa rõ Ukraine đã làm gì với 30 chiếc xe AMX-10RC còn sót lại trước khi xuất hiện video họ sử dụng chúng như các hệ thống pháo cỡ lớn.
Khi Ukraine bắt đầu tiếp nhận những chiếc AMX-10RC đầu tiên vào mùa Xuân năm nay, Bộ trưởng Quốc phòng nước này khi đó là ông Oleksii Reznikov đã ví chúng như “súng bắn tỉa có bánh xe”.
Sự kết hợp giữa hệ thống ống ngắm quang học có thể quan sát cả ngày lẫn đêm cùng khả năng nhắm bắn chính xác của pháo chính giúp kíp lái có thể bắn trúng mục tiêu cách xa hơn 1,6 km. Nếu nòng súng được nâng lên, nó có thể đạt tầm bắn tối đa hơn 7km. Tất nhiên, độ chính xác sẽ giảm khi ở khoảng cách này.
Để tiêu diệt các mục tiêu nằm ngoài tầm quan sát, AMX-10RC sẽ nhắm vào tọa độ được UAV hoặc lính trinh sát cung cấp. Với hoạt động này, khả năng sống sót của nó sẽ cao hơn.