Chuyện xảy ra ở thị trấn Pingtai, tỉnh Cát Lâm, Trung Quốc. Hôm 26/10, một biên bản báo cáo điều tra dân số của Pingtai đã gây bão trong cộng đồng mạng, khi cho thấy dân số ở 4 ngôi làng của thị trấn này đã giảm tới 31,44% - nghĩa là gần 1/3, chỉ còn lại gần 1200 người.
Vấn đề là kết quả điều tra dân số hồi tháng 5, lượng cư dân thường trú tại 4 ngôi làng Yongle, Minsheng, Daling và Taifu lên tới 1743. Vậy số cư dân kia đã "bốc hơi" đi đâu?
Chuyện gì đã xảy ra?
Đây cũng là câu hỏi mà cộng đồng mạng đặt ra. Họ yêu cầu cần có một sự giải thích hợp lý hơn, giữa bối cảnh lo ngại về việc tỉ lệ sinh giảm và khủng hoảng dân số đang leo thang.
Nhằm đập tan những lo ngại về việc dân số giảm sút, Trung Quốc cho biết kết quả điều tra dân số kéo dài 1 thập kỷ cho thấy số dân của họ đã tăng lên vào năm 2020, nhưng tỉ lệ sinh lại giảm trong 4 năm liên tiếp - từ 18 triệu năm 2016 còn 12 triệu năm 2020.
Về câu chuyện cư dân "bốc hơi", chính quyền địa phương tại Pingtai cho biết họ đã "chỉnh sửa lại số liệu cư dân thường trú" để cho biết chính xác hơn số người được xét nghiệm Covid-19. Ngoài ra, lượng người thường trú trong khu vực có tần suất di chuyển khá lớn, thường xuyên đến các vùng khác để làm việc.
Dẫu vậy, lời giải thích này không làm hài lòng cư dân mạng và các nhà nhân khẩu học.
"Sự việc này cần nhận được sự quan tâm đúng mức của công chúng và cơ quan chức năng," - Yi Fuxian, chuyên gia dân số từ ĐH Wisconsin-Madison. "Tại Trung Quốc, các mục tiêu đặt ra cho chiến dịch xét nghiệm và tiêm chủng đều dựa trên 17 bảng điều tra dân số. Vậy mà giờ chỉ tại một thị trấn ở tỉnh Cát Lâm, 30% dân số đã biến mất."
"Tôi có lý do để nghi ngờ báo cáo trước đây là sai sự thật."
Cuối tháng 4, Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố số liệu bác bỏ một bài báo của Financial Times, về việc dân số của đất nước có nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đã giảm đi vào năm 2020 - lần đầu tiên kể từ năm 1961. Các dữ liệu về dân số có vai trò khá quan trọng, vì nó giúp xác định được chi tiêu công và thuế, phân bổ tiền cho giáo dục, y tế, xóa đói giảm nghèo, cũng như các khoản tiền thường niên khác.
Trên mạng xã hội, nhiều lời đồn đoán xuất hiện về lý do đằng sau sự điều chỉnh báo cáo dân số tại Pingtai, và đặt câu hỏi rằng liệu có cần phải xem xét lại báo cáo ở những nơi khác hay không.
"Làm sao một nơi nhỏ bé như vậy lại giảm tới hơn 30% trên báo cáo dân số thường trú, lại chỉ trong thời gian ngắn? Đây có phải là một trường hợp hy hữu, hay những nơi khác cũng có vấn đề," - một người dùng mạng xã hội chia sẻ.
Tuy nhiên, một số người cho rằng có thể nhiều cư dân đã rời đi ngay sau cuộc điều tra, dù khá là khó xảy ra.
Được biết, cư dân thường trú tại Pingtai là những người sống và có nhà ở được đăng ký với chính quyền địa phương; những người ngoài địa phương sinh sống tại đây hơn 6 tháng; những người có nhà tại đây và rời đi nơi khác không quá 6 tháng; và những ai có hộ khẩu nhưng đang làm việc hoặc học tập tại nước ngoài.