Từ ngày 30-3, thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe bắt đầu có chuyến thăm Mông Cổ hai ngày. Các nhà phân tích cho rằng, chuyến thăm này của ông Shinzo Abe nhằm mục đích nâng cao vị thế của Nhật Bản ở Đông Bắc Á, hoàn thành việc xây dựng chiến lược ngoại giao “bao vây” Trung Quốc.
Trung Quốc bực mình
7 năm sau chuyến thăm Mông Cổ của cựu thủ tướng Nhật Bản Junichiro Koizumi, mới có vị nguyên thủ Nhật Bản sang thăm quốc gia nằm trong lục địa Trung Á này.
Trước khi quyết định sang thăm Mông Cổ, ông Shinzo Abe cho biết rất có hứng thú với đất nước Mông Cổ. Ông Shinzo Abe nói rằng: “Mông Cổ là quốc gia vô cùng quan trọng, tôi sẽ tích cực xem xét để có kế hoạch sang thăm”.
Hãng thông tấn Kyodo của Nhật Bản đưa tin, chuyến thăm này của ông Shinzo Abe nhằm thúc đẩy hợp tác với Mông Cổ để khai thác nguồn tài nguyên than đá có trữ lượng lớn của nước này, để nguồn cung cấp năng lượng cho Nhật Bản được đa dạng hơn, đồng thời tăng cường mối quan hệ mang tính chiến lược với Mông Cổ trong lĩnh vực đảm bảo an ninh.
Trong lĩnh vực môi trường, Nhật Bản có thể viện trợ về mặt kỹ thuật để Mông Cổ có thể giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường ở thủ đô Ulan Bator, cung cấp khoản vay lớn cho nhà máy nhiệt điện lớn nhất của Mông Cổ và hỗ trợ nước này trong việc xây dựng trường đại học y khoa đào tạo bác sĩ. Ngược lại, Nhật Bản lại được hưởng lợi từ nguồn tài nguyên than đá phong phú của Mông Cổ.
Hãng thông tấn Kyodo cho biết, theo ước tính của chính phủ Nhật Bản, do bị ảnh hưởng bởi nhà máy điện hạt nhân ngừng vận hành, giá thành nhiên liệu của nhà máy nhiệt điện ở Nhật Bản năm 2012 tăng khoảng 3.200 tỉ Yên so với trước khi xảy ra trận động đất sóng thần hồi tháng 3-2011.
Ông Shinzo Abe hy vọng thông qua việc khai thác mỏ than Tavan Tolgoi có trữ lượng lớn nhất thế giới của Mông Cổ để giảm bớt giá thành nhiên liệu cho Nhật Bản.
“Bao vây” tứ phía
Hoàn Cầu cho rằng, ngoài sự hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, mục đích chủ yếu của ông Shinzo Abe là bao vây chính sách ngoại giao hướng về giá trị của Trung Quốc.
Kể từ khi ông Shinzo Abe lên nắm quyền vào tháng 12-2012 đến nay, mới chỉ có 3 tháng. Nhưng trong thời gian này, ông Shinzo Abe đã sang thăm ba nước Asean là Việt Nam, Thái Lan và Indonesia, bây giờ đến lượt Mông Cổ.
“Cánh tay phải” của ông Shinzo Abe là ngoại trưởng Fumio Kishida cũng đã sang thăm 3 nước Asean là Philippines, Singapore và Brunei. Đây còn chưa tính đến những trao đổi của ông Shinzo Abe và các thành viên trong nội các của ông ta với Mỹ và các nước EU “về vấn đề Trung Quốc”.
Hoàn Cầu phân tích: Xét về vị trí địa lý, các nước châu Á mà ông Shinzo Abe và ngoại trưởng Fumio Kishida sang thăm đã tạo thành đường bao vây hình vòng cung đối với Trung Quốc. Giáo sư sử học trường đại học Phúc Đán Phùng Vĩ cho biết: “Thái Lan là “bạn cũ” của Nhật Bản, thời kỳ Chiến tranh thế giới thứ hai nằm cùng phe với Nhật Bản, thuộc lập trường các nước khối trục.
Còn Việt Nam thì đã những bất đồng và tranh chấp trong vấn đề Nam Hải (biển Đông), đồng thời có cùng chung lợi ích với Nhật Bản; Indonesia thì có thị trường rất lớn. Ông Shinzo Abe và ngoại trưởng Fumio Kishida phân công nhau sang thăm các nước Đông Nam Á, đồng thời cũng lôi kéo Mông Cổ để tạo dựng nên vòng vây nhằm vào Trung Quốc.
Khối trục là từ gọi chung các quốc gia chiến đấu chống lại lực lượng Đồng Minh trong thời Đệ nhị thế chiến. Ba thế lực chính của khối Trục là: Đức quốc xã, Italia, Nhật Bản.
Ông Hy Vũ – chuyên gia Viện nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Trung Quốc cho rằng, Mông Cổ là một quốc gia không thể thiếu trong cục diện Đông Bắc Á, Nhật Bản thiết lập quan hệ hợp tác an ninh với Mông Cổ, chắc chắn có thể nâng cao vị thế và độ ảnh hưởng của Nhật Bản trong cục diện Đông Bắc Á.
Đồng thời, do Mỹ đã đầu tư rất lớn về mặt chiến lược đối với Mông Cổ nên việc Nhật Bản tăng cường đầu tư an ninh cho Mông Cổ cũng là xuất phát từ yếu tố nước đồng minh.
Xã luận của các hãng truyền thông Nhật Bản đã chứng thực cho quan điểm trên. Ngày 31-3, tờ Yomiuri Shimbum của Nhật Bản nói rằng “thúc đẩy Mông Cổ - quốc gia phía Bắc giáp Nga, phía Nam giáp Trung Quốc phát triển chính trị dân chủ và kinh tế thị trường sẽ rất có lợi cho chiến lượng ngoại giao của Nhật Bản, đồng thời cũng góp phần kiềm chế Trung Quốc.
Tờ Sankei Shimbun của Nhật cũng nhấn mạnh rằng: “Trước khi hàn gắn mối quan hệ với Trung Quốc, phát triển quan hệ với các nước xung quanh Trung Quốc là lựa chọn được ưu tiên trong chiến lược ngoại giao của Nhật Bản. Tờ Asahi Shimbun cũng cho biết: Một trong những nguyên nhân khiến Nhật Bản lựa chọn Mông Cổ làm trạm đầu tiên ở Đông Bắc Á là “có thể kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc”.
Ngoài ý nghĩa chiến lược, “bao vây Trung Quốc” đồng thời còn bao hàm yếu tố kinh tế. Do quan hệ Trung Quốc – Nhật Bản hết sức phức tạp, giá thành sức lao động ở thị trường Trung Quốc đang ngày càng tăng, không ít doanh nghiệp Nhật Bản bắt đầu dịch chuyển trọng tâm đầu tư sang khu vực Đông Nam Á để giảm bớt sự lệ thuộc vào Trung Quốc.
Về kinh tế không hoàn toàn lệ thuộc vào Trung Quốc, về mặt chiến lược thì bao vây Trung Quốc, đây được Nhật Bản coi là hai điểm quan trọng có lợi cho an ninh và sự phát triển của kinh tế Nhật Bản.
Ngoài ra, chính phủ Nhật Bản do ông Shinzo Abe lãnh đạo liên tiếp tung ra những biện pháp mới. Ngày 15-3, ông Shinzo Abe tuyên bố Nhật Bản sẽ gia nhập đàm phán Hiệp định mậu dịch tự do đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).
Sau đó, Nhật Bản sẽ viện trợ hàng trăm triệu NDT cho châu Phi và Srilanka. Trước những động thái này, Trung Quốc cho rằng đây cũng là biện pháp để Nhật Bản hạn chế độ ảnh hưởng của Trung Quốc trong các khu vực có liên quan.
Hoàn Cầu cho rằng, cuộc khủng hoảng tài chính và những thiệt hại do trận động đất sóng thần hồi tháng 3-2011 gây ra đã khiến nền kinh tế Nhật Bản rơi vào trạng trái tăng trưởng âm.
Nhưng lúc này đây, Nhật Bản vẫn không ngừng “rải tiền” ra ngoài, vì lòng sĩ diện mà phải bấm bụng cầu toàn, khiến nền kinh tế trong nước càng thêm khó khăn. Không biết nếu cứ tiếp tục thế này, Nhật Bản còn kiên trì được bao lâu?
