Hetty Green là một người phụ nữ có địa vị quan trọng trong nền tài chính Mỹ vào thế kỷ XIX. Biệt hiệu của bà chính là “mụ phù thủy phố Wall”, với tổng số tài sản mà bất cứ ai cũng mong muốn.
Từ đứa trẻ lập dị...
Hetty Green sinh vào năm 1834 trong một gia đình thương gia giàu có ở New Bedford, Massachusetts. Bố mẹ bà là chủ của một công ty tàu thuyền săn cá voi, một trong những triệu phú quyền lực nhất vùng.
Thế nhưng dù cực kỳ giàu có nhưng cả gia đình họ sống rất tiết kiệm và hầu như không mấy khi giao du với hàng xóm láng giềng. Họ ở trong những căn nhà tuềnh toàng, ăn những bữa ăn đạm bạc được chuẩn bị trong căn bếp tối tăm, ẩm thấp.
Chính vì thế từ nhỏ, Hetty đã rất tiết kiệm, biết coi trọng đồng tiền và luôn tìm mọi cách để kinh doanh thành công. Hetty thường theo cha đến văn phòng làm việc và được ông nội dìu dắt nên từ năm lên 6 tuổi, lúc đó, Hetty đã có thể đọc và hiểu những bài báo về kinh tế - tài chính. Đến năm 8 tuổi, cô bé Hetty đã có một quyển sổ tiết kiệm đầu tiên mang tên mình.
Điều kỳ lạ là Hetty không thích nghi được với bất kỳ trường học nào, thậm chí không tham gia các hoạt động ngoại khóa hay đi chơi với bạn bè. Hầu hết thời gian Hetty đi làm cùng cha và đọc báo, nghiên cứu về chứng khoán với ông nội. Tới năm 13 tuổi, bà đã phụ trách toàn bộ mảng kế toán trong công ty của bố mẹ, hay nói cách khác, bà bắt tay đến tiền và chứng khoán từ rất sớm.
Năm 1865, cha bà qua đời để lại cho con gái một số tài khoản khổng lồ lên tới 7,5 triệu USD (khoảng 156 tỷ VND, tính theo tỷ giá hiện tại). Không nghĩ đến việc tiêu pha cho bản thân, ngay lập tức, Hetty đã lên kế hoạch đầu tư số tiền sẵn có vào thị trường chứng khoán phố Wall, bất động sản, các công ty xe lửa. Từ đây, Hetty đã nhanh chóng thành công trên cả thị trường chứng khoán, bất động sản, kinh doanh và trái phiếu.
... đến một thiên tài kinh doanh
Những chiến lược kinh doanh của Hetty tương tự với những kĩ thuật mà các quỹ đầu tư hiện đại ngày nay sử dụng - nó đòi hỏi những khả năng độc lập, tư duy rạch ròi, tính chắc chắn, cùng tư duy khác biệt. Điển hình là việc bà mua hết mũ len vào mùa hè rồi đồng loạt bán ra với giá cắt cổ khi mùa đông tới.
Hetty thường không quan tâm đến những thương vụ có khả năng thu hồi vốn nhanh chóng vốn là miếng mồi ngon khiến các nhà đầu tư lao vào giành giật nhau. Thay vào đó, bà nghiên cứu, suy đoán rồi đầu tư vào những nơi không ai ngờ tới và chỉ việc chờ đợi cho đến khi thu được kết quả mĩ mãn.
Hetty đã nhanh chóng thành công trên cả thị trường chứng khoán, bất động sản, kinh doanh và trái phiếu. Điều làm nên thành công chính là không phải ai cũng đủ tài tiên đoán khi nào nên mua vào và khi nào nên bán ra như bà.
Điển hình như vụ việc chính phủ Mỹ của tổng thống Abraham Lincoln cần trang trải tài chính cho cuộc nội chiến bằng phát hành trái phiếu chính phủ. Sau khi nội chiến kết thúc, với cơ sở hạ tầng bị phá hủy nhiều nên các nhà đầu tư cho rằng, cơ hội để chính phủ trả được tiền cho số trái phiếu thời hạn mấy chục năm này là rất ít. Vì thế, đa phần các thương nhân đều bán lại trái phiếu với giá rẻ như cho.
Chớp thời cơ, Hetty dùng tất cả tiền bạc mua hết trái phiếu bất chấp sự cười chê và nhạo báng. Ít năm sau, đúng như dự đoán của Hetty, nước Mỹ không chỉ tái thống nhất mà còn dần phục hồi. Trái phiếu chính phủ Mỹ lại tăng giá, giúp cho Hetty trong vòng không đầy một năm kiếm được 1,25 triệu USD (26 tỷ VND, tính theo tỷ giá hiện tại).
Sau "Ngày thứ 5 đen tối" - 18/9/1873 - ngày khi thị trường chứng khoán New York đổ vỡ. Điều đầu tiên bà làm là dùng hết tài sản để mua tất cả cổ phiếu đang rớt giá chóng mặt, trong khi những doanh nhân khác bán tháo để tránh lỗ vốn. Chỉ ngày hôm sau, cổ phiếu phục hồi lại như cũ và bà đã có một khoản tiền khổng lồ trong ví.
Từ đây, tài sản của bà lên tới 100 triệu USD (khoảng 2.080 tỷ VND, tính theo tỷ giá hiện tại) cùng hơn 6.000 công trình rải rác khắp nơi trên nước Mỹ. Bà trở thành người phụ nữ đầu tiên thành công trên phố Wall, và sau đó cũng không mấy ai có thể đạt được những kỳ tích như Hetty đã tạo ra.
"Mụ phù thủy" giàu có
Dù giàu có như vậy nhưng bà lại được gọi nhiều với cái tên "phù thủy". Điều này có được chính là do bản tính bần tiện của Hetty. Là người đam mê kiếm tiền nhưng vị đại gia này lại tiết kiệm đến mức kinh khủng. Bà luôn xuất hiện trước đám đông bằng bộ váy đen rách nát, bẩn thỉu như một mụ phù thủy ác trong các truyện cổ tích.
Ngoài ra, tính tình của Hetty cũng độc địa không kém gì những mụ phù thủy. Một lần cậu con trai của bà bị tai nạn, vết thương không quá nặng nhưng để tiết kiệm bà từ chối cho cậu nhập viện, tự chữa trị để tiết kiệm tiền. Kết quả là vết thương đã bị hoại tử và chân của cậu bé phải cắt bỏ. Sau này, người đời mệnh danh bà là "đại gia keo kiệt nhất lịch sử".
Cuộc hôn nhân của Hetty cũng vô cùng bi kịch chính bởi tính tình quái dị, coi tiền hơn tất cả của bà. Chồng bà là Henry Green - một thương nhân giàu có nhưng không thích tiết kiệm như vợ.
Ông dùng tiền cho những cuộc ăn chơi, nhậu nhẹt. Và để an toàn cho tài khoản tiền của mình, Hetty đã bắt chồng ký vào hợp đồng hôn nhân tiền ai nấy giữ và khi li dị thì không có việc chia đôi tài sản. Sau này, ông Henry bị phá sản khi kinh doanh, bà nhanh chóng làm thủ tục li dị người chồng nghèo kém.
Từ đây, bà chuyển về sống với con gái. Cả hai không giao lưu tiếp xúc với bất kì họ hàng nào vì cho rằng, họ sẽ lấy tiền của bà. Cả hai chỉ dám chi 15 xu cho một bữa ăn chính, uống sữa lạnh để tiết kiệm khí đốt và mặc những bộ đồ đen cáu bẩn cực lỗi mốt rất ít khi được giặt là. Thậm chí sau này, để tiết kiệm tiền thuê nhà, bà cùng con gái di chuyển nay đây mai đó, thay đổi nhà liên tục.
Chỉ tới lúc cuối đời, Hetty mới nhận ra và hối hận về lối sống quá đỗi tiết kiệm của mình. Bà chuyển về sống cùng chồng cũ và con trai, sẵn sàng chăm sóc chồng khi ông bị liệt nặng.
Tháng 7/1916, bà qua đời, để lại cho con trai, con gái số tiền khổng lồ mà ai cũng mơ ước, đồng thời cũng không quên tặng cho các quỹ từ thiện một khoản tài sản giá trị.
