Theo giải thích của chuyên gia văn hóa học trên báo Thanh niên, do đặc điểm ở nông thôn Việt Nam, đất đai rộng nhưng nhà cửa còn trống vắng, cây cỏ mọc um tùm. Góc độ khác, niềm tin vào ma quỷ của con người lại gắn liền với sinh thái nên người dân cho rằng ở nơi nào vắng con người, nhiều cây cỏ là nơi đó có ma quỷ.
Người Việt quan niệm rằng tháng cô hồn là tháng của ma quỷ, không đem lại may mắn nên nảy sinh nhiều điều kiêng kị và qua nhiều đời dần trở thành phong tục riêng.
Một mâm cỗ cúng cô hồn ngoài trời trong dịp rằm tháng 7. Ảnh minh họa.
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ nêu một số điều người Việt thường kiêng làm trong tháng cô hồn như:
1. Không treo chuông gió ở đầu giường vì tiếng chuông sẽ thu hút sự chú ý của ma quỷ, khi con người ngủ sẽ dễ bị chúng quấy phá.
2. Người yếu bóng vía không nên đi chơi đêm trong tháng cô hồn nếu không sẽ dễ gặp điều không may.
3. Không được nhổ lông chân vào những ngày này vì dân gian cho rằng 'Một sợi lông chân quản ba con quỷ', người càng có nhiều lông chân thì ma quỷ càng ít dám đến gần.
4. Không tùy tiện đốt giấy, vàng mã vì như vậy sẽ khiến ma quỷ đến.
5. Không ăn vụng đồ cúng vì đó là đồ dành cho ma quỷ, nếu chưa cúng và cầu xin mà lấy ăn sẽ rước tai hoạ vào mình.
6. Không phơi quần áo vào ban đêm vì ma quỷ trông thấy sẽ 'mượn' và để lại 'quỷ khí' trong các quần áo ấy.
7. Khi đi chơi đêm không được réo gọi tên nhau, nếu không ma quỷ sẽ ghi nhớ tên người được gọi, đó là điềm xấu.
8. Không nên bơi lội vì ma quỷ sẽ cùng đùa với bạn, nếu không cẩn thận, bạn sẽ bị chúng làm trẹo chân.
9. Không hù doạ người khác khiến họ giật mình 'hồn bay phách lạc' dễ bị ma quỷ xâm nhập.
10. Cây đa trước nhà là nơi hội tụ âm khí, ma quỷ rất thích những chỗ như vậy, cho nên kị đứng, ngồi, nằm, trốn… ở đó.
11. Không nên thức quá khuya vì như vậy tinh thần sẽ hao tổn suy nhược, dễ nhiễm 'quỷ khí'.
12. Nơi góc tường xó tối là những chỗ ma quỷ thường tụ tập nghỉ ngơi, không nên đến gần những chỗ ấy.
13. Không nhặt tiền bạc rơi vãi trên đường, vì có thể đó là tiền người ta cúng mua chuộc bọn quỷ đầu trâu mặt ngựa, nếu người nào phạm kị, sẽ gặp tai hoạ không chừng.
14. Khi đi qua những nơi vắng vẻ, không ngoái cổ quay đầu nhìn lại phía sau, dù có cảm giác có người đang đi theo mình hoặc gọi tên mình. Vì đó có thể do ma quỷ trêu chọc.
15. Khi lên giường ngủ không để mũi dép hướng về phía giường, nếu không ma quỷ nhìn thấy sẽ đoán rằng có người sống đang nằm trên giường và chúng sẽ lên giường ngủ chung với bạn.
16. Không cắm đũa đứng giữa bát cơm vì đó là hình thức cúng tế, cũng giống như kiểu thắp hương, dễ dẫn dụ ma quỷ vào nhà ăn chung.
17. Không nên ở một mình trong thời gian này, nếu không sẽ dễ bị ma quỷ dẫn dắt hoặc quấy phá.
18. Không chụp ảnh vào ban đêm, bởi ma quỷ luôn lảng vảng chung quanh đó sẽ vào ảnh chung với người sống, đó là điều không tốt.
Lý giải là việc không động thổ, xây nhà trong tháng cô hồn dưới góc độ nghiên cứu khoa học, ông Hoàng Triệu Hải, Giám đốc trung tâm nghiên cứu lý học Đông Phương chia sẻ trên Thanh niên: Tháng 7 âm lịch, các gia đình thường tránh động thổ xây nhà mới, bởi khi đào đất động thổ sẽ làm tăng cường thêm âm khí vốn đang rất mạnh lên mảnh đất.
"Sự mất cân bằng âm dương sẽ làm cho con người bị ảnh hưởng tới sức khỏe , tinh thần chứ không hề liên quan tới ma quỷ hay vong hồn.
Do vậy, tất cả các việc khác như mua bán, giao dịch hoặc đang xây dựng thì chúng ta hoàn toàn có thể tiến hành bình thường. Những điều kiêng cữ chỉ cần sao cho có sự cân bằng âm dương là được", ông Hải nói.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khẳng định, một số điều kiêng kị là không có căn cứ. Tuy nhiên, theo tâm lý người Việt là “có thờ có thiêng, có kiêng có lành” nên dù tin hay không, đa số người dân đều hạn chế phạm vào những điều kiêng kị trên trong tháng cô hồn.
Tổng hợp