Trong ngành công nghiệp hàng không 116 năm tuổi, những người phụ nữ tham gia với vai trò là phi công đã hiếm, trở thành CEO của một hãng bay còn hiếm hơn.
Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Phương Thảo của Việt Nam đã tạo dấu mốc mới cho lịch sử ngành này: Bà là người phụ nữ duy nhất vừa khởi nghiệp và điều hành hãng hàng không thương mại lớn bậc nhất cả nước Vietjet Air.
Chính vì thành tựu đó, bà đã vinh dự được tạp chí Forbes xếp hạng trong danh sách Những nữ doanh nhân quyền lực nhất thế giới năm nay – những người dám thách thức và phá vỡ mọi rào cản.
Thành công của bà Thảo với Vietjet cũng đã giúp bà trở nên rất giàu có. Bà là nữ tỷ phú đôla đầu tiên của Việt Nam với khối tài sản trị giá 2,5 tỷ USD và là nữ tỷ phú tự thân giàu có nhất Đông Nam Á.
Hiện tại, bà đang lên kế hoạch đặt thêm máy bay để tận dụng lợi thế thị trường du lịch hàng không bùng nổ, đưa Vietjet ra toàn cầu. Dĩ nhiên, để đạt được mục tiêu đó, bà Thảo và hãng hàng không của mình cần phải vượt qua một vài rào cản.
Hãng hàng không của bà được thành lập năm 2007 hiện đã lớn hơn cả Vietnam Airlines về số lượng hành khách vận chuyển. Từ một vài hành trình nội địa khi mới ra mắt, Vietjet đã dần dần mở rộng ra 80 máy bay phục vụ 120 điểm đến.
"Chiến lược của chúng tôi là mở rộng sang bất kỳ thị trường nào trong bán kinh 2.500 km. Như vậy chúng tôi có thể tạo ra những căn cứ có thể phục vụ một nửa lượng dân số thế giới".
Trong năm 2017, Vietjet đã lên sàn giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh với vốn hóa thị trường 1,4 tỷ USD. Năm tiếp theo, Vietjet đã vận chuyển 23 triệu hành khách, chiếm 46% thị phần ở Việt Nam.
Trong khi đó, năm ngoái, AirAsia - hãng hàng không giá rẻ hàng đầu Đông Nam Á phục vụ 44 triệu hành khách. Hiện tại, Vietjet đang cho thấy họ phát triển nhanh hơn cả AirAsia.
Doanh thu Vietjet đã tăng 27% lên 54 nghìn tỷ đồng (tương đương 2,3 tỷ USD) trong năm 2018, trong khi đó doanh thu của AirAsia chỉ tăng 9% lên 10,6 tỷ ringgit (tương đương 2,5 tỷ USD). Năm nay, Vietjet kỳ vọng phát triển hơn nữa, phục vụ 30 triệu hành khách, tăng 30% so với năm ngoái. "Ngay khi bắt đầu, chúng tôi đã định vị Vietjet như một hãng vận chuyển trong khu vực và quốc tế".
Mấu chốt thành công của Vietjet là bán vé với giá rẻ. Chi phí vận hành tính theo số ghế cung ứng trên mỗi km của Vietjet là 2,3 cent – mức được đánh giá là hiệu quả trong ngành. Con số này của AirAisa là 3,1 cent. Vietjet nhắm tới việc thu hút được nhiều hành khách hơn nữa khi họ đón dòng máy bay Airbus A321neo.
Mặc dù vậy, các máy bay của Vietjet trung bình chỉ lấp đầy 88%. Nói về những thách thức liên quan đến hoạt động điều hành, bà Thảo cho biết: "Nó tương ứng với nhiều yếu tố không xác định cần giải quyết và cần giải quyết tất cả cùng lúc. Có nhiều câu hỏi cần trả lời và chỉ cần 1 câu hỏi không tìm được câu trả lời, bạn chắc chắn sẽ thất bại".
Châu Á là mảnh đất màu mỡ cho sự mở rộng của Vietjet: Hiệp hội hàng không IATA dự kiến nhu cầu về du lịch hàng không tại châu Á Thái Bình Dương – thị trường du lịch phát triển nhanh nhất thế giới sẽ tăng gấp đôi trong 2 thập kỷ tới, thêm 2,8 tỷ hành trình mỗi năm.
Du lịch tại Việt Nam cũng đang bùng nổ, nhờ sự gia tăng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu. Các sân bay của nước này đón 106 triệu hành khách trong năm 2018, tăng 13% so với năm ngoái. Con số đó gồm 16 triệu khách nước ngoài, tăng 20% so với năm trước đó. Để đáp ứng nhu cầu phát triển, Vietjet đã đặt 386 máy bay mới gồm 200 chiếc từ Boeing và 186 chiếc từ Airbus.
Việc mở rộng nhanh chóng của Vietjet mang lại kết quả tốt. Cổ phiếu của công ty đã tăng gấp đôi kể từ khi IPO năm 2017, đưa giá trị thị trường đạt 3 tỷ USD – lớn thứ 2 Đông Nam Á chỉ sau Singapore Airlines.
Thách thức lớn nhất của bà Thảo sẽ là làm sao để "hạ cánh" được ở nhiều điểm đến khác nhau tại châu Á. Để hạ cánh ở nhiều điểm quốc tế hơn, những hãng hàng không như Vietjet thường hợp tác với các đơn vị nội địa.
Một rào cản khác với Vietjet là cơ sở hạ tầng. Tại Việt Nam, hầu hết các sân bay lớn đều đang quá tải. Riêng sân bay Tân Sơn Nhất phải đón 38 triệu hành khách trong năm 2018, trong khi khả năng của nó chỉ là 28 triệu người. Tình trạng đông đúc như vậy cũng diễn ra tại sân bay Đà Nẵng, Nha Trang và Hà Nội.
Một khó khăn nữa là sự nổi lên của những đối thủ cạnh tranh trong nước. Cuối năm ngoái, Việt Nam có 174 máy bay thương mại đăng ký thuộc 4 hãng hàng không. Đầu năm nay, Bamboo Airways trở thành hãng hàng không thứ 5 của nước này và gần đây Vingroup cũng vừa tiết lộ kế hoạch ra mắt Vinpearl Air.
Việc thiếu phi công cũng rất đáng lo ngại. Theo Boeing, ngành công nghiệp hàng không sẽ cần 650.000 phi công mới trong 20 năm tới trong đó 244.000 người là của châu Á Thái Bình Dương và Trung Đông là 64.000 người.
Riêng bà Thảo không hề cảm thấy lo lắng. Ngoài việc nỗ lực lấp đầy chỗ trên các chuyến bay, lợi nhuận Vietjet có thể tăng nhờ việc mua máy bay với giá rẻ sau đó bán lại cho các công ty cho thuê.
Mục tiêu của bà Thảo là lần thứ 2, tạo ra một cột mốc lịch sử mới cho ngành hàng không, biến Vietjet trở thành hãng hàng không toàn cầu "made in Vietnam".
"Nếu thành lập một hãng hàng không ở châu Âu, chúng tôi có thể bay tới mọi đất nước từ đây. Với lợi thế cạnh tranh về dịch vụ, máy bay, khả năng quản lý, chi phí và cung cấp những dịch vụ mới, tôi hoàn toàn tự tin Vietjet có thể cạnh tranh ở những thị trường khác, châu Âu hoặc Mỹ".