Thiếu nữ miền sơn cước thẹn thùng vỗ lại vào mông chàng trai rồi đáp lời đường mật… Họ cùng nắm tay nhau đi lên núi tìm chỗ tâm tình, trao gửi những lời yêu thương, hứa hẹn mặn nồng.
Tỏ tình từ ánh mắt đến... bàn tay
Đồng bào Mông trên vùng cao núi đá huyện Mèo Vạc, Hà Giang đón chào năm mới bằng một không khí rộn rã khác thường. Ngay từ sáng sớm, mọi ngả đường dẫn về trung tâm các xã đều ngập tràn sắc màu váy áo, rực rỡ dưới ánh nắng xuân ấm áp. Các chàng trai, cô gái, không ai hẹn ai, nô nức tìm đến những bãi đất trống, những khoảng không rộng dưới chân núi để vui chơi tâm tình.
Họ cùng nhau tổ chức các trò chơi dân gian mang đậm bản sắc của dân tộc như tung còn, đẩy gậy, kéo co, thi hát giao duyên, múa khèn… Các chàng trai Mông mạnh mẽ trong trang phục truyền thống và thể hiện bản lĩnh của mình qua các trò chơi, những thiếu nữ miền sơn cước thướt tha trong tà áo mới, e lệ trong những câu hát giao duyên, tình tứ…
Các chàng trai thể hiện bản lĩnh qua các trò chơi còn các thiếu nữ tha trong tà áo mới, e lệ trong những câu hát giao duyên, tình tứ…
Dưới ánh nắng vàng ấm áp của ngày xuân, các chàng trai cô gái người Mông vừa chơi vừa tặng cho nhau những lời chúc may mắn, mời nhau những chén rượu ngô ấm nồng và đưa mắt tìm kiếm đối tượng cho riêng mình. Người con trai sẽ dùng ánh mắt của mình để “phát tín hiệu”. Nếu ưng thuận, cô gái sẽ đưa mắt liếc lại. Cả hai sẽ cùng “tán nhau” qua ánh mắt suốt cả buổi chơi.
Khi men rượu đã say, men tình đã ngấm, sơn nữ rời khỏi đám bạn đi ra một chỗ vắng và liếc mắt nhìn người đàn ông mà mình đã ưng như mời gọi. Chỉ chờ có thế, chàng trai nhanh chóng tiếp cận, vỗ nhẹ vào mông cô gái và trao lời ong bướm, thiếu nữ thẹn thùng vỗ lại vào mông chàng trai rồi e lệ đáp lời đường mật…
Trước sự chứng kiến của nhiều người xung quanh, đôi trai gái nắm nay nhau lên núi tìm chỗ tâm sự, trao gửi những lời yêu thương, hứa hẹn mặn nồng. Cách tỏ tình của các chàng trai dân tộc Mông chỉ nhẹ nhàng, mộc mạc thế thôi nhưng cũng không kém phần lãng mạn và ý nghĩa.
Nắm tay cô bạn gái từ trên núi đi xuống, Ly Mí Say, chàng thanh niên người Mông 20 tuổi vẫn chưa tin mình đã chọn được vợ. Say vui mừng tâm sự: "Nhà em ở mãi Khau Vai, em đến đây từ sáng sớm để cùng mọi người đón chào năm mới và tìm bạn. Cô ấy không ở cùng xã nên khó gặp được lắm. Nhưng em biết đó là một cô gái khỏe mạnh, ngoan hiền và chăm chỉ nên muốn cưới về làm vợ. Hôm nay em đã may mắn được cô ấy ưng thuận. Chúng em sẽ làm đám cưới sau khi nhờ được bà mối giúp đỡ".
Sau khi được "bật đèn xanh" bằng ánh mắt, chàng trai bước tới vỗ nhẹ mông cô gái và cô gái cũng làm vậy với chàng trai. Họ làm vậy trước sự chứng kiến của mọi người.
Nghe các bậc bô lão trong làng tâm sự, chúng tôi mới hiểu hết được ý nghĩa thực sự của tục vỗ mông chọn bạn đời vô cùng độc đáo chỉ có trong đời sống của đồng bào dân tộc Mông. Thực ra các đôi nam nữ nên duyên không phải do vô tình tìm được nhau mà thường đã có sự tìm hiểu từ trước.
Tham gia trò vỗ mông trong ngày đầu xuân chỉ là cơ hội để hai người tìm gặp lại nhau, lúc này chàng trai có dịp thể hiện tình cảm và bản lĩnh của mình với người con gái mà mình muốn gắn bó trọn đời trước sự chứng kiến của những người xung quanh. Thông thường, đàn ông người Mông chọn vợ ngoài việc biết thêu thùa, dệt vải còn phải có dáng người to khỏe, bắp chân săn vồng lên trong cạp bít tất, đôi mông to mẩy. Theo quan niệm truyền thống, các cô gái như vậy vừa chăm chỉ làm nương rẫy, vừa mắn đẻ và khéo nuôi con…
Nét văn hóa độc đáo cần được bảo tồn
Ông Hùng Đại Kỳ - Trưởng phòng Nghiệp vụ Văn hóa, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Giang cho biết: Vỗ mông để chọn bạn đời là một phong tục đã có từ xa xưa của đồng bào dân tộc Mông ở Hà Giang. Thông thường, việc vỗ mông để chọn bạn đời chỉ diễn ra vào những ngày đầu xuân năm mới. Khi những ánh mắt đã tìm gặp được nhau và ưng thuận thì chàng trai sẽ chủ động vỗ vào mông cô gái như một lời tỏ tình chính thức, nếu cô gái đồng ý thì sẽ vỗ đáp lại. Theo phong tục, đôi nam nữ phải vỗ mông nhau đủ 9 lần mới hợp vệ và lời tỏ tỉnh mới chính thức được công nhận, chỉ chờ người mai mối là có thể tổ chức cưới hỏi, chính thức thành vợ thành chồng.
Sau đó, họ cùng nhau vào rừng tình tự.
Dân tộc Mông ở Hà Giang có rất nhiều phong tục truyền thống nhưng đặc sắc nhất vẫn là tục vỗ mông chọn bạn đời. Đây không chỉ là một cách tỏ tình độc đáo của các chàng trai, cô gái miền sơn cước mà còn là nét văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc cần được duy trì và phát huy.
Ngày đầu xuân năm mới của đồng bào Mông ở Hà Giang đã trôi qua, mặt trời đã khuất dần sau những dãy núi hùng vĩ, từng tia nắng cuối cùng trong ngày dần tắt nhường chỗ cho những làn gió lạnh thổi khẽ… Trên từng triền đồi, lưng núi, những đôi uyên ương vẫn dập dìu nắm nay nhau chưa muốn rời xa và đâu đó, những cái “vỗ mông tỏ tình” vẫn còn đang tiếp diễn…
