Trong một động thái bất ngờ, ngày 29/5, Thụy Điển thông báo sẽ hỗ trợ Ukraine một cặp máy bay cảnh báo sớm trên không, hay còn gọi là các máy bay AEW.
"Trớ trêu thay, tôi không nghĩ có nhiều người nhìn thấy điều đó sắp xảy ra", Knut Ola Naastad Strøm, Giáo sư tại Học viện Không quân Na Uy nhận định.
Máy bay cảnh báo sớm trên không Saab 340 Thụy Điển hỗ trợ Ukraine. Ảnh: Wkimedia Commons
Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pål Jonson cho biết, đối với Ukraine, các máy bay được trang bị radar này sẽ mang đến "khả năng mới chống lại các mục tiêu trên không và trên biển".
"Khả năng xác định mục tiêu từ xa của Ukraine cũng sẽ được tăng cường", ông Pål Jonson nói.
Các máy bay cảnh báo sớm Saab 340 có khả năng trao đổi dữ liệu một cách an toàn với chiến đấu cơ Lockheed Martin F-16 phương Tây hỗ trợ Ukraine. Tuy nhiên, các máy bay AEW rất dễ bị tổn thương. Không quân Nga đã triển khai 8 - 9 máy bay cảnh báo sớm Beriev A-50 trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine và trong một vài tháng bắt đầu từ tháng 1, họ đã tổn thất 2 máy bay trước các cuộc phục kích tên lửa của Ukraine. Kiev thậm chí còn nhắm vào nhà máy Beriev của Nga chuyên sản xuất và sửa chữa máy bay A-50.
Cặp máy bay AEW do Thụy Điển sản xuất có thể còn dễ tổn thương hơn cả A-50. A-50 có 4 động cơ phản lực với tốc độ tối đa hơn 900km và trần bay gần 12.000 mét. Saab 340 là loại động cơ cánh quạt đôi, bay với tốc độ khoảng hơn 480km/h và bay lên độ cao không quá 7.600 mét.
Phi hành đoàn A-50 của Nga đã phải chật vật né tên lửa của Ukraine nhưng phi hành đoàn của Saab 340 có thể còn gặp khó khăn hơn nữa. Điều tồi tệ hơn cho Ukraine là lực lượng không quân Nga đã sử dụng tên lửa không đối không mạnh nhất trong cuộc xung đột kéo dài 27 tháng qua, đó là R-37M với tầm bắn xa tới hơn 320km.
Tiêm kích MiG-31BM của Không quân Nga bay gần biên giới Nga - Ukraine có thể đe dọa toàn bộ không phận Ukraine bằng R-37M. Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI) cho biết: "Tầm bắn xa của R-37M, kết hợp với khả năng hoạt động ở độ cao lớn của MiG-31M cho phép nó có nhiều khả năng để đe dọa máy bay của Ukraine".
Sự xuất hiện của chiến đấu cơ Nga được trang bị R-37M đã hơn 1 lần buộc các phi công của Ukraine phải từ bỏ nhiệm vụ và lao xuống tìm chỗ ẩn nấp. Điều đáng chú ý là một chiếc Saab 340 ì ạch gần như không thể lẩn tránh được.
Các máy bay AEW không thể tìm chỗ trốn. Về cơ bán chúng là hệ thống radar. Khi radar của nó tắt, nó không thực sự làm công việc của mình. Nhưng khi radar bật, nó có thể bị phát hiện. Vì thế, gần như chắc chắn rằng bất cứ khi nào một chiếc Saab 340 cất cánh, Nga sẽ biết về nó.
Không phải vô cớ mà Lực lượng Không quân Mỹ đang rời xa các máy bay AEW truyền thống và chuyển nhiệm vụ cảnh báo sớm sang các vệ tinh.
Tuy nhiên, không quân Ukraine sẽ không từ chối các máy bay AEW mặc dù chúng rất dễ tổn thương. Nhưng để tránh tổn thất chúng ngay lập tức, Ukraine sẽ cần tìm ra cách nào đó để giảm thiểu rủi ro mà các radar bay này sẽ phải đối mặt trước tên lửa Nga.
Điều đó tức là chúng phải bay không thường xuyên và không thể đoán trước được, cũng như phải tắt radar cho đến giây cuối cùng có thể. Nó cũng đồng nghĩa với việc cần triển khai chúng trong không phận an toàn nhất: Đó là ở phía Tây Ukraine, dọc biên giới giữa nước này và Ba Lan.
Ukraine thậm chí có thể thuyết phục Ba Lan để những chiếc Saab 340 hoạt động trong không phận Ba Lan, điều mà Nga có thể phải suy nghĩ trước khi tấn công. Các máy bay giám sát của NATO đã hiện diện hàng ngày ở phía biên giới Ba Lan, thu thập thông tin tình báo về các lực lượng của Nga và sau đó chuyển chúng cho Ukraine.