Tây Du Ký là một trong Tứ đại kỳ thư của văn học Trung Quốc, nội dung xoay quanh câu chuyện thầy trò Đường Tăng trải qua 81 kiếp nạn để đến Tây Thiên cầu được chân kinh, tu thành chính quả.
Bên cạnh vô số yêu quái, thế giới Tây Du còn tồn tại vô số thần tiên tô điểm cho sự đa dạng, sinh động của tác phẩm. Trong đó có không ít vị thần tiên bí ẩn, mà so với họ, Tề Thiên Đại Thánh Tốn Ngộ Không còn kém xa.
Tại hồi "Tứ thánh thử lòng thiền", có một nhân vật bí ẩn là Lê Sơn Lão Mẫu, đã dẫn theo 3 vị Bồ Tát hóa thân thành một gia đình giàu có nhưng chỉ toàn phụ nữ trong nhà. Mục đích là để thử thách lòng quyết tâm của thầy trò Đường Tăng trên đường hướng tới Linh Sơn.
Theo đó, chỉ có Bát Giới là không vượt qua được sự cám dỗ của mỹ sắc khiến lòng tin hướng Phật bị dao động.
Cụ thể là 3 vị Bồ Tát gồm Quan Âm Bồ Tát, Phổ Hiền Bồ Tát và Linh Cát Bồ Tát đã biến thành 3 cô con gái dung mạo tuyệt trần, còn Lê Sơn Lão Mẫu hóa thân thành người mẹ già của họ, có thể thấy địa vị của Lão Mẫu hoàn toàn xếp trên 3 vị Bồ Tát này.
Cần chú ý là lai lịch của 3 vị Bồ Tát trên trong Tây Du Ký không phải tầm thường. Đặc biệt là Quan Thế Âm Bồ Tát, vị thần phổ độ chúng sinh, đức cao vọng trọng, đồng thời chuyên thực hiện những nhiệm vụ quan trọng của Phật môn, nhiều truyền thuyết kể lại rằng thời gian tu hành đắc đạo thành phật của Quan Âm Bồ Tát không thua kém Như Lai Phật Tổ.
Khi Tôn Ngộ Không bị Đường Tăng lừa đeo vòng kim cô, đã nói với Bồ Tát rằng: "Bồ Tát là một trong Thất Phật chi sư, giáo chủ của từ bi, sao lại đi hại người". Ấy vậy mà Quan Âm Bồ Tát khi gặp Lê Sơn Lão Mẫu vẫn phải kính cẩn hành lễ.
Có rất nhiều truyền thuyết về thân phận của Lê Sơn Lão Mẫu. Trong cuốn "Trường An Trí" ghi rằng: "Núi Lê Sơn là do thú cưỡi Nữ Oa cưỡi lên để đội đá vá trời hóa thành. Nữ Oa xưa trị tại núi Lê Sơn, nay nơi đây có đền thời Lê Sơn Lão Mẫu".
Như vậy có thể thấy Lê Sơn Lão Mẫu chính là hóa thân của Nữ Oa Nương Nương. Mặc dù nhân vật Nữ Oa không xuất hiện trong Tây Du Ký, nhưng trong văn hóa thần thoại Trung Hoa, Nữ Oa Nương Nương chính là mẹ của thiên nhiên và trời đất, địa vị vượt xa Tam Thanh.
Theo địa vị thân phận, đến Thái Thượng Lão Quân cũng phải hành lễ với Lê Sơn Lão Mẫu, mà địa vị của Thái Thượng Lão Quân còn cao hơn Quan Âm Bồ Tát một bậc, thế nên Quan Âm Bồ Tát bày tỏ sự kính cẩn với Lê Sơn Lão Mẫu không có gì là lạ.