LTS: Con tàu cũng như con người, có số phận riêng của nó. Tai nạn và thảm họa bám theo chúng, lúc nào cũng có người chết trên chúng, rồi chính chúng cũng hy sinh, cuốn đi theo mình biết bao sinh mạng. Khởi đầu của nó thật hạnh phúc, nhưng tiếc thay, tiểu sử của con tàu quá ngắn và K-141 "Kursk" của Nga mãi mãi đi vào lịch sử quân sự thế giới như một sự kiện bi thảm nhất.
Cả nhân loại đang cầu nguyện, mong cho chiếc tàu ngầm của Argentina hiện đang nằm dưới biển sâu sẽ không phải lặp lại kết cục tương tự.
Sự ra đời của "sát thủ tàu sân bay" K-141 "Kursk"
Vào cuối những năm 1960, Hải quân Liên Xô cuối cùng cũng tiến ra được không gian mênh mông của các đại dương. Đồng thời trước họ đặt ra một thách thức không đơn giản: làm thế nào chống lại được các nhóm hàng không mẫu hạm hùng mạnh của Hải quân Mỹ?
Năm 1968, tại nhà máy đóng tàu "Newport News Shipbuilding", người Mỹ đã đặt ky cho siêu tàu sân bay nguyên tử đầu tiên thế hệ mới CVN-68 USS "Nimitz" – con tàu đầu đàn của một loạt lớn các tàu thuộc lớp Nimitz. Sức mạnh tấn công của các sân bay nổi của Mỹ đã tăng lên đáng kể.
Sự cần thiết phải đối phó hiệu quả với các đơn vị tàu sân bay mới của Mỹ xác định sự phát triển tiếp theo tại Liên Xô lớp tàu ngầm nguyên tử tuần dương trang bị tên lửa hành trình có khả năng giáng đòn tấn công tên lửa ồ ạt từ dưới mặt nước vào các con tàu của đối phương từ những cự ly rất xa và có chọn lọc mục tiêu.
Các tàu ngầm nguyên tử đã đưa vào biên chế Hải quân Liên Xô thuộc đề án 675 (ngay cả sau khi hiện đại hóa) tới thời gian này đã không thể đảm bảo tiêu diệt các nhóm hải quân của kẻ thù. Thời gian và hoàn cảnh đòi hỏi xây dựng một hệ thống tên lửa mới, mạnh mẽ hơn, tầm bắn xa hơn và phóng từ dưới mặt nước.
Trong hệ thống tên lửa mới, tất nhiên, sẽ cần phương tiện mang mới, có khả năng phóng loạt từ tư thế ngầm 2-24 đạn tên lửa. Theo tính toán, với độ tập trung đạn như vậy sẽ bảo đảm "khoan thủng" tuyến phòng thủ chống tên lửa của đơn vị tàu sân bay của kẻ thù.
Ảnh: Các tàu sân bay Mỹ USS Nimitz bên trái, cùng USS Independence và tuần dương hạm tên lửa có điều khiển USS Port-Royal tại biển Nhật Bản năm 1997
Bên cạnh đó, tàu ngầm tên lửa mới cần phải có đặc tính bí mật cao hơn, độ sâu lặn lớn hơn để cho phép nó vượt qua tuyến phòng thủ chống tàu ngầm của kẻ thù và thoát sự đeo bám của kẻ thù sau đợt bắn loạt tiếp theo.
Tháng 12 năm 1969, Bộ Tư lệnh Hải quân đã trao nhiệm vụ thiết kế chính thức về kỹ-chiến thuật để xây dựng "tàu ngầm tuần dương tên lửa hạng nặng", được trang bị tổ hợp tên lửa chiến dịch-chiến thuật như sau: tàu ngầm nguyên tử tuần dương trang bị tên lửa hành trình chiến dịch-chiến thuật thế hệ mới.
Công tác xây dựng hệ thống tên lửa mới cũng đồng thời được tiến hành. Tổ hợp tên lửa mới, tên gọi "Granite", được đưa vào phục vụ khoảng 1980-1981.
Các tác giả của nó đã giải quyết thành công một nhiệm vụ khó khăn: các quả đạn tên lửa phóng từ dưới mặt nước có tốc độ 2.500 km / h và tầm bay hơn 500 km, dẫn bay chỉ bằng thiết bị dẫn và kiểm soát lắp trên thân đạn, không cần sự can thiệp bên ngoài, tiếp cận mục tiêu ở độ cao tối thiểu.
Những đặc tính này đã làm giảm về "0" mọi nỗ lực phòng thủ chống tên lửa phóng từ tàu ngầm của kẻ thù.
Các tàu ngầm nguyên tử được trang bị tổ hợp "Granite" là đề án 949 "Granite" và 949A "Antey" mà tàu ngầm "Kursk" thuộc lớp sau (949A "Antey"). Xét cơ số đạn thì "Antey" cao gấp 3 lần so với các tàu ngầm tương tự thế hệ thứ hai. Từ giờ trở đi các tàu sân bay Mỹ dù ở bất cứ nơi nào cũng sẽ không thể cảm thấy an toàn.
Ảnh: Thuyền trưởng K-141 "Kursk", Đại tá hải quân Ghennady Lyatchin báo cáo nhiệm vụ đã hoàn thành sau chiến dịch đi biển ở Địa Trung Hải, 19 tháng 10 năm 1999. Chiến dịch cuối cùng
Thủy thủ đoàn tàu "Kursk" được thành lập ngày 18 tháng 3 năm 1991. Tuy nhiên, tên "Kursk" lúc ấy chưa có - chiếc tàu ngầm tuần dương được biết đến với số hiệu không thể tầm thường hơn – tàu ngầm K-141. Ban đầu người ta chọn các sĩ quan, trước hết là các trưởng ngành tác chiến. Tháng bảy, thủy thủ đoàn được gửi đến trung tâm đào tạo tại Obninsk.
Tới tháng 10 năm 1993, thủy thủ đoàn được bổ sung biên chế các thủy thủ và hạ sĩ quan phục vụ theo hợp đồng, sau khi họ trở thành các quân nhân chuyên nghiệp một trăm phần trăm. Ngày 14 tháng 5 năm 1994 K-141 được hạ thủy.
Chỉ thị về việc phong tặng cho K-141 danh hiệu "Kursk" để vinh danh chiến thắng tại vòng cung Kursk rất nhanh chóng được ký. 25/01/1995, con tàu rời Severodvinsk đi tới Vidjaevo. Điểm cao nhất trong tiểu sử khá ngắn ngủi của "Kursk" là chiến dịch tuần tra chiến đấu của nó ở Địa Trung Hải.
Trước đây, các chuyến đi như vậy diễn ra gần như hàng tháng. Nhưng với sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, binh đoàn Địa Trung Hải nổi tiếng bị giải thể ở Sevastopol và những con tàu cuối cùng cũng rời căn cứ đóng quân của chúng. Năm 1999 việc "Kursk" nổ tung là nỗi bất ngờ với hết thảy mọi người ở đó.
Đô đốc Vyacheslav Popov Tư lệnh Hạm đội Biển Bắc kể: Chiến dịch của "Kursk" được thực hiện theo ý đồ của tôi, tôi cũng chỉ huy chiến dịch này. Thuyền trưởng "Kursk" đã thực hiện đầy đủ ý đồ của chúng tôi.
Con tàu bí mật đột nhập vào Địa Trung Hải qua eo Gibraltar. Đó không chỉ là một cuộc đột phá, mà là cả một bài ca tuyệt vời! Và sau đó hành động được đánh giá là thông minh ở mức dộ rất cao này, đã giải đáp được các vấn đề về sử dụng vũ khí và thực hành theo dõi nhóm xung kích tàu sân bay Mỹ.
Vì chiến dịch này, tôi đã đề cử thuyền trưởng "Kursk" nhận danh hiệu Anh hùng nước Nga, còn thủy thủ đoàn – các huân, huy chương. Chúng tôi có nhiều Anh hùng khác nhau, nhưng xứng danh nhất, theo ý kiến của tôi, - đó là nhận Ngôi Sao Vàng Anh hùng vì công việc thuần túy quân sự, vì nghệ thuật chỉ huy, về các vấn đề chiến dịch-chiến thuật".
Sự xuất hiện đột ngột của "sát thủ tàu sân bay" mới nhất gây hoảng loạn thực sự trong hàng ngũ Hạm đội 6 Mỹ.
Còn nữa, ở đâu đó sâu trong lòng biển Địa Trung Hải có một quái vật bám theo các tàu sân bay, nó có khả năng trong vòng vài phút bắn vỡ tan tành thành từng mảng hàng chục con tàu. Sự hiện diện của nó ngày càng cảm thấy mạnh mẽ hơn, nhưng để phát hiện và tìm ra nó – thì không thể.
Thêm một bằng chứng về các kết quả nhiệm vụ chiến đấu, lần này - từ miệng các sĩ quan sư đoàn, có tham gia chiến dịch trên: "Rất khó vượt qua Gibraltar. Đi cùng chúng tôi đồng thời có 69 mục tiêu.
Chúng tôi làm việc trong khu vực Sardinia, ở biển Alboran và gần Palma-de- Mallorca. Chúng tôi đến gần sát các tàu của NATO, đôi khi ngay cả ở độ sâu kính tiềm vọng. Tính chuyên nghiệp vốn được ca tụng của họ thực tế chỉ là tầm phào. Thẳng thắn mà nói, chúng tôi không kỳ vọng rằng họ lại bất lực như vậy.
Họ đã khóa mục tiêu chúng tôi nhiều lần, nhưng lần nào cũng nhanh chóng mất dấu. Còn chúng tôi, như trong buồng huấn luyện, đã gây ra ít nhất 5 cuộc tấn công tên lửa giả định vào các con tàu của họ. Họ đặt đến 1200 phao thủy âm, nhưng tất cả đều không kết quả.
Chỉ về sau chúng tôi mới biết Bộ Tư lệnh Hạm đội 6 Hải quân Mỹ công bố trao thưởng cho các thuyền trưởng của các tàu săn được chúng tôi. Giải thưởng của họ thế là mất toi !"
Còn đây là câu chuyện về nhiệm vụ chiến đấu ở Địa Trung Hải của bản thân thuyền trưởng "Kursk" đại tá hải quân Gennady Lyatchin: "Chúng tôi đã có mặt tại các vĩ độ nam Đại Tây Dương, ở Địa Trung Hải ...
Con tàu mới nguyên và trong chiến dịch đi biển độc lập đầu tiên của nó, cái quan trọng nhất là thử nghiệm xem phần máy móc của nó đáng tin cậy ở mức nào, tất cả các hệ thống quan trọng có nhạy bén không, đặc biệt lại trong điều kiện khó khăn của cuộc đối đầu lớn với các lực lượng chống tàu ngầm của Hải quân NATO.
Vấn đề liên quan là chính thủy thủ đoàn đã trảu qua cuộc thử thách độ trưởng thành và kiên định. Mà nhiệm vụ - tìm kiếm và theo dõi các nhóm xung kích tàu sân bay của đối thủ tiềm năng. Phải biết mọi thứ: thành phần các lực lượng của nó, hành trình tuyến triển khai, các tuyến vượt biển, tính chất hoạt động và nhiều thứ khác nữa.
Trước các chiến sĩ tàu ngầm luôn đặt ra nhiệm vụ phải bí mật. Nhưng trong chiến dịch này tất cả đều đã xảy ra ... Và chúng tôi không cho các lực lượng đông đảo của kẻ địch được sống yên thân, và nói cho nhẹ nhàng, chúng tôi cảm thấy có sự quan tâm ráo riết tới bản thân mình.
Chúng tôi đã cố gắng trước hết là đối phó tích cực chống máy bay tuần tra chống tàu ngầm, cũng như với các tàu mặt nước và tàu ngầm. Chúng tôi kịp thời phát hiện ra họ, nhưng có khi họ giao hội phát hiện ra chúng tôi. Mục tiêu của họ – thiết lập sự theo dõi ổn định lâu dài, điều mà liên tục bị chúng tôi phá vỡ...
Tất cả các thành viên thủy thủ đoàn không có ngoại lệ, đã thực hiện từng nhiệm vụ của mình một cách điềm tĩnh và tự tin.
Mặc dù, tất nhiên, đã có những khoảnh khắc căng thẳng, khi sau phiên liên lạc, chúng tôi nhận chỉ thị mục tiêu và tàu ngầm đã sẵn sàng thực hiện các thao tác cơ động và nói chung là các nhiệm vụ chiến đấu bất ngờ nhất, khi mà nói một cách hình ảnh, bàn tay đã đặt lên các nút phóng..."
Để tìm kiếm "Kursk" đã huy động các lực lượng chống tàu ngầm của tất cả các nước thành viên NATO vùng Địa Trung Hải. Cả thế giới tìm kiếm. Và cả thế giới bỏ lỡ... Sau khi hoàn thành thắng lợi rực rỡ nhiệm vụ của mình, "Kursk" đột nhiên biến mất như khi nó xuất hiện ...
Ngôn ngữ của văn bản chính thức khô khan và ngắn gọn, nhưng đồng thời thông tin tối đa nhất và toàn diện: "Quá trình thực hiện các nhiệm vụ của chiến dịch quân sự ở Địa Trung Hải, tàu ngầm nguyên tử mang tên lửa hành trình (APRK) "Kursk" đã hoạt động trong điều kiện các lực lượng chống tàu ngầm của kẻ thù tiềm năng có ưu thế áp đảo.
Thực hiện nhiệm vụ giám sát các nhóm tàu sân bay xung kích đa chức năng của kẻ thù. Thực hiện theo dõi chúng và tiến hành các tìm kiếm liên quan các tàu ngầm nguyên tử (APL) nước ngoài, trong khi vẫn duy trì bí mật và sự ổn định tác chiến.
Theo kết quả chiến dịch quân sự, 72 thuyền viên được đề cử nhận các giải thưởng của chính phủ. Đại tá hải quân G.Lyatchin được đề nghị nhận danh hiệu Anh hùng nước Nga. APRK "Kursk" được công nhận là tàu ngầm ưu tú nhất của Hạm đội Biển Bắc".
Vào ngày Chủ Nhật cuối cùng của tháng 7 năm 2000, "Kursk" tham gia cuộc diễu hành hải quân kỷ niệm Ngày Hải quân Nga. Sự hiện diện tại cuộc diễu hành luôn luôn được coi là sự thừa nhận cống hiến của con tàu, của thuyền trưởng và kíp thủy thủ.
Lúc đó ai mà có thể nghĩ được rằng vào ngày hôm đó, cả hạm đội, cả Severomorsk đang nói lời tạm biệt với "Kursk"? Sau khi cử hành lễ mừng Ngày Hạm đội, "Kursk" phải tham gia vào các cuộc tập trận của hạm đội, trong đó thao luyện sự tương tác với nhóm cơ động-tàu sân bay.
APRK phải trực tiếp thực hiện: 11/08/2000 – bắn tên lửa tập, 12 tháng 8 – bắn ngư lôi tập. Sau đó, con tàu phải trở về căn cứ và chuẩn bị trực tiếp cho chiến dịch quân sự sắp tới.
Ngày 15/10 từ Severomorsk nhóm cơ động-tàu sân bay của Hạm đội Biển Bắc phải đi làm nhiệm vụ 3 tháng ở Địa Trung Hải với thành phần tàu sân bay "Đô đốc Kuznetsov", tuần dương hạm tên lửa hạng nặng chạy bằng năng lượng nguyên tử "Piotr Veliky", khu trục hạm chống ngầm cỡ lớn "Đô đốc Chabanenko", tàu tuần tra "Zadornyi", tàu chở dầu "Osipov" và tàu cứu hộ "Altai".
Bảo vệ từ dưới mặt nước nhóm xung kích này là các APL "Pskov" (tàu ngầm nguyên tử đa mục đích B-336 đề án 945A "Kondor" mang danh hiệu "Pskov") và APRK "Kursk". Từ Hạm đội Baltic di chuyển sang phối hợp với các tàu của Hạm đội Biển Bắc có khu trục hạm "Bespokoinyi" và tàu chở dầu "Lena".
Đồng thời một biên đội tàu Hạm đội Biển Đen, gồm tàu tuần tra "Pytlivyi", tàu chở dầu trên biển cỡ lớn "Bubnov", tàu kéo cứu hộ "Shakhtyor" và tàu vận tải "Manych", xuất phát từ Sevastopol đi đón các tàu tới từ Đại Tây Dương. Sau khi hợp nhất, nhóm này phải triển khai thao luyện trên các khoảng không gian rộng lớn của Địa Trung Hải tất cả các bài tập chiến đấu toàn năng.
Các biện pháp trả đũa lập tức đến ngay. Hạm đội 6 Mỹ khẩn trương chuyển trạng thái báo động chiến đấu cao và vội vàng bổ sung lực lượng.
Thủy thủ đoàn "Kursk" với tinh thần đặc biệt hăng say bắt tay chuẩn bị cho chiến dịch đi biển dài ngày mới. Các thủy thủ rất tự tin vào thành công. Bảo lãnh cho việc này là kết quả chiến dịch quân sự trước đó, dù khi ấy "Kursk" một mình chống lại cả hạm đội lực lượng NATO.
Bây giờ tàu ngầm lại đi vào Địa Trung Hải trong thành phần một nhóm xung kích hùng mạnh. Ai có thể cản đường của nó?
Ảnh: 949A độc hành trên biển.
Ngày hôm đó!
Ngày này mãi mãi đọng lại trong ký ức của người thân và bạn bè thủy thủ đoàn "Kursk". Chính vào ngày chủ nhật 13 tháng 8, phần lớn trong số họ nhận được "tin xấu" về chiếc tàu ngầm bị đắm. Từ thông báo đầu tiên người ta đã hiểu rằng "Kursk" đã chìm xuống đáy biển.
Đối với người không được thông báo, bản tin này hầu như không nói lên điều gì, đối với người được thông báo, ngược lại, là rất nhiều, bởi vì các tàu ngầm nguyên tử của nước nhà dù trong trường hợp nào cũng không thể chìm xuống nền đất đáy biển.
Sự việc nằm ở chỗ, khi thiết bị chạy hơi nước hoạt động để ngưng tụ hơi nước thải ra trong tuabin chính, đòi hỏi phải có một khối lượng lớn nước biển ngoài thân tàu làm mát. Để làm việc này, người ta bơm nó qua bình ngưng tuabin.
Các lỗ vào và ra của đường tuần hoàn được bố trí sao cho nếu tàu ngầm nằm trên nền đất đáy biển, thì cùng với nước là bùn và các viên đá từ nền đất sẽ được hút vào hệ thống. Và như thế nguy hiểm hơn, vì khi rơi vào hệ thống ống bình ngưng, chúng sẽ nhanh chóng làm nó hư hại.
Kết quả của việc này – dừng lò phản ứng và ngắt điện hoàn toàn con tàu nguyên tử. Dưới những điều kiện này, tàu ngầm có thể vẫn bằng cách nào đó có thể nổi lên, nhưng khả năng hành trình thì không còn tồn tại.
Nếu con tàu nguyên tử nằm trên nền đất – nghĩa là đã xảy ra một tai nạn nghiêm trọng. Nếu một thời gian dài nó vẫn không nổi lên – nghĩa là, tình hình trên tàu có thể là thảm họa.
Trong các bản tin truyền hình bắt đầu phát gần như hàng giờ, chẳng có gì đặc biệt, nhưng với tất cả những ai lúc đó trong sợ hãi và hy vọng đang ngồi xem tivi, nó rất rõ ràng – có một cái gì đó khác thường đã xảy ra.
Khi ấy tất cả chúng tôi vẫn có niềm tin vào điều gì đó có thể, rồi mọi chuyện sẽ qua. Trong khi đó, ở biển Barents, cuộc đấu tranh vì "Kursk" bắt đầu, không dừng lại, dù ngày hay đêm.
(Còn nữa)