Tàu ngầm hạt nhân lớp Borei của Nga. Ảnh: TASS.
Trong khi Hải quân Mỹ đang tìm cách thay thế các tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo lớp Ohio già cỗi bằng những tàu ngầm lớp Columbia hiện đại hơn, Nga cũng tính đến việc mở rộng lực lượng tàu ngầm của nước này và xem xét bổ sung thêm nhiều tàu tuần dương tiên tiến. Với kế hoạch này, Moscow có thể đóng thêm nhiều tàu ngầm lớp Borei trong tương lai gần.
Bộ Quốc phòng Nga thông báo, sẽ có thêm hai tàu ngầm hạt nhân chiến lược lớp Borei – A thuộc Dự án 995 được đóng vào năm 2021, phù hợp với chương trình mua sắm vũ khí hiện tại của bộ. Theo kế hoạch, hải quân Nga sẽ sở hữu một hạm đội bao gồm ít nhất 12 tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo lớp Borei trong những năm tới.
Được chế tạo để thay thế các tàu ngầm lớp Typhoon và Delta ra đời từ thời chiến tranh Lạnh, những tàu ngầm mới của Nga nhỏ hơn đáng kể so với các tàu ngầm tiền nhiệm về kích cỡ và quân số thủy thủ đoàn.
Tuy nhiên, kích thước không thể hiện toàn bộ sức mạnh. Mặc dù có lượng giãn nước bằng một nửa so với các tàu ngầm lớp Typhoon, nhưng tàu ngầm lớp Borei có thể mang được số lượng tên lửa tương đương.
Sự khác biệt tạo ra thế mạnh
Borei là lớp tàu ngầm đầu tiên do Nga chế tạo kể từ sau khi Liên Xô tan rã. Hải quân Nga trước đó đã điều động 3 tàu ngầm lớp Borei, gồm Yuri Dolgorukiy, Alexander Nevsky và Vladimir Monomakh để phục vụ Hạm đội Phương Bắc và Hạm đội Thái Bình Dương.
Yury Dolgoruky - tàu ngầm đầu tiên của lớp này được đóng vào tháng 11/1996, nhưng do các vấn đề ngân sách nên quá trình chế tạo bị trì hoãn. Mãi đến tháng 2/2008, con tàu mới được hạ thủy và đến tháng 1/2013, được biên chế chính thức cho hải quân Nga.
Tàu ngầm hạt nhân chiến lược Yuri Dolgoruki dài 170m, nặng 24.000 tấn khi lặn và 14.720 tấn khi nổi, có thể lặn sâu tới 450m.
Các tàu ngầm thuộc lớp Borei ngày càng được nâng cấp về sức mạnh và trang bị tối tân hơn. Tàu ngầm mang tên lửa chiến lược thuộc Dự án 995A được báo cáo tạo ra ít tiếng ồn khi hoạt động, có tính cơ động cao, cải tiến về hệ thống kiểm soát vũ khí và độ sâu khi lặn.
Những con tàu này cũng dễ dàng qua mắt hệ thống trinh sát thủy âm (được thiết kế để phát hiện tàu ngầm) hơn so với các tàu ngầm đời đầu. Còn các tàu thuộc dự án 995AS sử dụng hệ thống bơm đẩy phản lực thay vì dùng chân vịt.
Động cơ đẩy phản lực (pump-jet) cho hiệu suất sử dụng cao hơn, sức cản thấp, đặc biệt khi hoạt động ở tốc độ cao, giúp tàu gây ra ít tiếng ồn khi di chuyển, nhờ đó giảm nguy cơ bị máy dò âm của tàu đối phương phát hiện.
Knyaz Vladimir - tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân tiên tiến nhất của Nga đã được biên chế cho lực lượng hải quân vào tháng 6/2020, còn Knyaz Oleg - tàu ngầm hạt nhân chiến lược sản xuất theo dự án nâng cấp 955A lớp Borey-A đã được thả nổi 1 tháng sau đó.
Uy lực tàu ngầm lớp Borei
Được tích hợp các công nghệ hiện đại và vũ khí tối tân, hạm đội tàu ngầm hạt nhân chiến lược lớp Borei dự kiến sẽ là thành phần chủ đạo trong lực lượng răn đe hạt nhân chiến lược của Nga.
Tàu ngầm lớp Borei có một hoặc hai mảng định vị thủy âm (sonar) được bố trí bên trong các bánh lái đứng. Ngoài ra, còn có một khối gồ lên chạy dọc theo thân tàu, có khả năng là một mảng sonar “bên sườn”, cho phép Borei có thể quan sát biển từ nhiều hướng.
Vũ khí chính của các tàu ngầm là 16 tên lửa đạn đạo Bulava – phiên bản phóng trên biển của tên lửa đạn đạo liên lục địa Topol-M sử dụng nhiên liệu rắn 3 tầng đẩy, có tầm bắn hơn 8.300 km. Theo Diplomat, mỗi tên lửa có thể được trang bị từ 6 đến 10 đầu đạn hạt nhân có đương lượng nổ từ 100 đến 150 kiloton, hoặc được gắn từ 10 đến 40 đầu đạn “nhử mồi”. Riêng các tàu ngầm thuộc Dự án 995A được trang bị các ống phóng ngư lôi 533mm.
Uy lực của một tàu ngầm lớp Borei được đánh giá là vượt trội hơn cả một đội quân lớn. Chúng có thể hoạt động cách bờ hàng nghìn km trong bất cứ điều kiện thời tiết nào.
Bất chấp một số trì hoãn trong việc triển khai Dự án 995, Hải quân Nga được cho là sẽ vận hành tổng cộng 8 tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo lớp Borei-A vào năm 2022. Các tàu này sẽ hợp thành nòng cốt của bộ ba hạt nhân chiến lược của Nga cho đến năm 2040./.