Trung Quốc hiện đang tận dụng các căn cứ nước này xây dựng phi pháp tại các đảo nhân tạo ở Biển Đông để thúc đẩy yêu sách lãnh thổ và hàng hải của mình, tiến vào sâu hơn trong vùng biển của các nước Indonesia, Malaysia và Brunei, tổ chức Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á (AMTI), thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) cho biết.
Hành vi này thể hiện quy luật chung của các hoạt động gần đây của hải cảnh Trung Quốc. Các cơ sở do nước này cải tạo trái phép ở quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền Việt Nam) đã hỗ trợ cho các hoạt động trên biển triển khai trong nhiều tuần, thậm chí hàng tháng của Trung Quốc, đến những điểm xa nhất thuộc cái gọi là yêu sách Đường 9 đoạn mà Bắc Kinh ngang nhiên tuyên bố, AMTI nói.
Trong khi Malaysia và Brunei tiếp tục im lặng trước các hành động của tàu hải cảnh Trung Quốc trong EEZ của mình, Indonesia lại công khai thách thức hoạt động trên biển của Trung Quốc.
Trước đó, Trung Quốc cũng có hành vi tương tự khi hoạt động phi pháp trong vùng Đặc quyền kinh tế của Philippines và Việt Nam.
Cụ thể, trong một vài tuần bắt đầu từ cuối tháng 12 năm ngoái, các tàu hải cảnh Trung Quốc, xuất phát từ 3 cơ sở nhân tạo lớn mà nước này xây dựng trái phép tại đá Vành Khăn, Subi và Chữ Thập (đều thuộc quần đảo Trường Sa, chủ quyền Việt Nam) hộ tống một nhóm tàu đánh cá Trung Quốc ở trong vùng biển của quần đảo Natuna, Indonesia.
Các tàu đánh cá này được cho là thuộc lực lượng dân quân trên biển Trung Quốc triển khai ở Biển Đông, nhằm hỗ trợ lực lượng chấp pháp của nước này.
AMTI cũng ghi lại hải trình của 4 tàu hải cảnh, mặc dù các tàu này thường xuyên tắt tín hiệu định vị. Các tàu này tiến hành các cuộc tuần tra trong vùng biển của Malaysia và Brunei trước khi tiến vào EEZ của Indonesia.
Các tàu CCG này bao gồm các tàu tuần tra Zhaolai với các tàu có số hiệu 5403, 5202, 5302 và CMS 2169.
Một tàu hải cảnh khác, lớp Shucha II có số hiệu 5302 xuất phát từ đá Vành Khăn, đã gia nhập cùng các tàu hải cảnh khác khi ở trong EEZ của Malaysia vào đầu tháng 12 năm ngoái. Trong khi đó, CCG 5202 sau đó đã rời khỏi nhóm và đi về phía căn cứ trên đá Chữ Thập, có lẽ là để tiếp tế.
Sau đó, các tàu Trung Quốc số hiệu 5202, 5402, 5302 và 2169 bắt đầu rút về vào 11/1 và về đến Hải Nam ngày 16/1. Tàu CCG 46303, tham gia vào hoạt động một tuần trước đó, vẫn ở tại vị trí và có nhiệm vụ tuần tra ở bãi cạn Luconia ngoài khơi Malaysia, AMTI báo cáo.
AMTI cũng nói thêm rằng, sự hiện diện của nhóm tàu của Trung Quốc trong vùng biển của Indonesia, Malaysia và Brunei sẽ có tác động kéo dài và đặc biệt nâng cao nhận thức trong giới chức lãnh đạo quân đội và chính trị Indonesia về tranh chấp ở Biển Đông.
Các diễn biến gần đây nhấn mạnh hiện trạng không ổn định mới ở Biển Đông.
Các hoạt động của tàu hải cảnh Trung Quốc, một lần nữa, cho thấy rằng các căn cứ nhân tạo do Bắc Kinh xây dựng đã tạo điều kiện cho việc triển khai các hoạt động trên biển lớn hơn và dài ngày hơn của Trung Quốc.
So với việc các tàu hải cảnh Trung Quốc từng nhiều lần hộ tống các nhóm tàu đánh cá xung quanh khu vực quần đảo Trường Sa, thì hành động tương tự trong vùng Đặc quyền kinh tế của các quốc gia láng giềng là một mức độ gây hấn mới, AMTI nhận định.
AMTI cũng nói rằng diễn biến mới nhất này là bằng chứng cho thấy ngay cả các quốc gia có xu hướng hạ thấp các tranh chấp hàng hải trong khu vực để ưu tiên các mối quan hệ tích cực cũng phải chịu sự ép buộc và đe dọa từ Trung Quốc.