Nạn phá rừng, hoạt động khai thác của con người, ô nhiễm và biến đổi khí hậu là những nguyên nhân lớn nhất gây nên tình trạng trên. Tuy nhiên, hy vọng vẫn chưa bị dập tắt. Tại hội nghị đa dạng sinh học COP15 diễn ra vào tháng rồi, các nước đã cùng bắt tay nhau chống lại những mối đe dọa nói trên.
Để chứng minh khả năng phục hồi đáng kinh ngạc của những sinh vật trên Trái Đất và nhấn mạnh sự thành công của các dự án bảo tồn, dưới đây là câu chuyện hồi sinh của một số loài động vật mà con người tưởng đã tuyệt chủng.
Chuột chù voi Somalia
Loài động vật có kích thước nhỏ bé này được cho là đã tuyệt chủng từ những năm 1960 do thiếu dữ liệu. Tổ chức Bảo tồn Động vật Hoang dã Toàn cầu (GWC) thậm chí còn đưa chuột chù voi Somalia vào danh sách 25 loài "được tìm kiếm gắt gao nhất" sau khi chúng biến mất khỏi tầm mắt của con người.
Các nhà nghiên cứu đã quyết định điều tra thêm gần 50 năm sau khi có báo cáo cho biết chuột chù voi xuất hiện ở Djibouti, một quốc gia ở khu vực Sừng châu Phi. Họ rất bối rối trước phát hiện này do Somalia được cho là nước duy nhất chuột chù voi từng sinh sống trước khi được cho là đã tuyệt chủng.
Chuột chù voi Somalia. Ảnh: Joey Makalintal
Sau khi sử dụng bơ đậu phộng làm mồi nhử, các nhà khoa học đã tìm thấy 12 con chuột chù voi sinh sống khỏe mạnh mà không phải đối mặt với mối đe dọa nào. Nhờ vậy, chuột chù voi đã được xóa tên khỏi danh sách tuyệt chủng và những đôi chân nhỏ bé của chúng thậm chí còn chu du từ Sừng châu Phi đến Ethiopia.
Bồ câu gà lôi gáy đen
Lần cuối cùng các nhà khoa học ghi nhận sự hiện diện của bồ câu gà lôi gáy đen là vào năm 1882. Đến năm 2022, chúng bất ngờ xuất hiện trong 1 đoạn video được quay ở Papua New Guinea.
Ông John Mittermeier, đồng trưởng đoàn thám hiểm, chia sẻ phát hiện mới này giống như việc "tìm thấy một con kỳ lân". Loài động vật này chỉ sống ở đảo Fergusson ngoài khơi phía Đông Papua New Guinea, một nơi có địa hình đồi núi và rừng rậm khiến việc tìm kiếm loài chim trở nên vô cùng khó khăn.
Bồ câu gà lôi gáy đen xuất hiện trong 1 đoạn video vào năm 2022. Ảnh: YouTube
Sau khi một thợ săn địa phương nghe thấy tiếng kêu đặc biệt của bồ câu gà lôi gáy đen, các nhà nghiên cứu đã đặt bẫy ảnh và "choáng váng" khi ghi lại được hình ảnh của loài chim tưởng như đã tuyệt chủng.
Rùa khổng lồ Fernandina
Con người đã phải chờ đợi hơn 1 thế kỷ để chứng kiến sự hồi sinh của rùa khổng lồ Fernandina.
Vào năm 2019, các nhà bảo tồn rùa đã vô cùng phấn khích khi tìm thấy chất thải của loài bò sát này ở Vườn Quốc gia Galápagos (Ecuador) sau khi chúng tuyệt tích từ năm 1906. Chất thải trên thuộc về 1 cá thể rùa cái được cho là đã lang thang trên đảo suốt thời gian qua.
Rùa khổng lồ Fernandina. Ảnh: GALAPAGOS NATIONAL PARK DIRECTORATE
Đây là một điều đáng ngạc nhiên khi đảo Galápagos có rất nhiều dòng chảy dung nham khổng lồ. Ngoài ra, tuổi của cá thể rùa này cũng không ảnh hưởng đến triển vọng sinh sản vì rùa có thể sống đến 200 năm.
Ông Washington Tapia, giám đốc tổ chức Sáng kiến Phục hồi Rùa khổng lồ của Khu bảo tồn Galápagos (GTRI) gọi đây là "thành tựu quan trọng nhất" trong đời ông.
Đến năm 2022, cuối cùng các nhà khoa học cũng chứng minh được rằng cá thể rùa cái trên thật sự là 1 thành viên của loài chelonoidis phantasticus được cho là đã tuyệt chủng hơn một thế kỷ trước.
Bọ que Lord Howe
Loài bọ que Lord Howe, được mệnh danh là "tôm hùm trên cây", được cho là bị ảnh hưởng nặng nề bởi 1 vụ đắm tàu trên đảo Lord Howe - Úc hơn 100 năm trước. Sau vụ việc, chuột đã tràn lên đảo một cách mất kiểm soát và gần như xóa sổ quần thể côn trùng này.
Số lượng bọ que Lord Howe giảm dần cho đến khi cuối cùng chúng được xếp vào loại tuyệt chủng vào những năm 1980. Vài thập kỷ sau, chúng được tìm thấy đang phát triển mạnh trên những ngọn cây ở Balls Pyramid, một hòn đảo cách đảo Lord Howe 20 km về phía Đông Nam.
Bọ que Lord Howe. Ảnh: Zoos Victoria
Trên thực tế, việc tái phân loại loài côn trùng đặc biệt này không phải là không có thách thức. Các nhà khoa học cho rằng rất khó để phân biệt những sinh vật giống cây gậy này với các loài tương tự.
Cuối cùng, câu chuyện này cũng tìm được một kết thúc có hậu nhờ chương trình nhân giống nuôi nhốt và giải trình tự bộ gien của Sở thú Melbourne. Chính phủ Úc đang tìm cách đưa bọ que Lord Howe trở lại hòn đảo cùng tên này.
Cá "hóa thạch sống" Coelacanth
Sự tái xuất của cá Coelacanth là một trong những màn hồi sinh quan trọng nhất trong thế giới động vật của thế kỷ XX. Nguyên nhân là chúng tồn tại trước cả khủng long. Trước đây, con người chỉ biết đến sự tồn tại của cá Coelacanth thông qua những hóa thạch hơn 65 triệu năm tuổi.
Sự tái xuất của cá Coelacanth được phát hiện nhờ chuyên gia động vật học Marjorie Courtenay-Latimer (làm việc tại một bảo tàng ở Nam Phi) và sự giúp đỡ của giáo sư James Leonard Brierley Smith.
Cá Coelacanth. Ảnh: Laurent Ballesta
Tuy nhiên, phần lớn hành tung của loài cá này vẫn là một bí ẩn đối với các nhà bảo tồn.
Điều chúng ta biết được là chúng đang sinh sống 1 cách bình lặng dưới đáy đại dương ở Indonesia và cuộc khảo sát gần đây nhất ước tính số lượng cá Coelacanth là 230-650 con.
Ngựa Caspian
Đã có lúc người Mỹ cho rằng ngựa Caspian, một giống ngựa rất được những người mới tập cưỡi ngựa yêu thích, chỉ còn là quá khứ. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Louise Firouz đã tìm thấy giống ngựa này một lần nữa ở những vùng núi của Iran.
Ngựa Caspian. Ảnh: Horse and People
Bà nhận ra rằng chúng chọn vùng núi này làm nơi ẩn náu để không phải trở thành ngựa kéo xe của người Ba Tư và Ai Cập. Từ đó, bà Firouz đã đặt ra sứ mệnh của mình là nhân giống loài ngựa này để chúng có thể tiếp tục sinh sản. Ngựa Caspian thậm chí còn sống sót sau 1 thời gian bị giam cầm trong cuộc cách mạng Iran. May mắn thay, sứ mệnh của bà Firouz đã thành công và hơn 1 ngàn cá thể ngựa Caspian đang tồn tại trên thế giới.
Chim hải âu petrel Bermuda
Vào thế kỷ XV, có tới hơn 1 triệu con chim hải âu petrel thống trị hòn đảo Bermuda, áp đảo hoàn toàn so với 60.000 người dân.
Sau một thời gian dài bị tiêu diệt bởi các loài động vật có vú trên cạn, sự tuyệt chủng của loài chim này dường như chắc chắn.
Chim hải âu petrel Bermuda. Ảnh: Peter Flood
Dù vậy m, chim hải âu petrel Bermuda bắt đầu hồi sinh vào những năm 1950 và một dự án đang được tiến hành để giúp loài chim này sinh sống trên đảo Nonsuch ở Bermuda.
Khướu mày đen
Trong khi đang khám phá những cánh rừng nhiệt đới ở Borneo – Indonesia, hai người quan sát chim hồi tháng 10-2021 không thể tin vào mắt mình khi bắt gặp khướu mày đen đã tuyệt chủng từ lâu
Khướu mày đen. Ảnh: Panji Gusti Akbar
Trước khi có phát hiện trên, loại chim này đã biến mất đến 170 năm. Các nhà nghiên cứu giờ đây cho rằng khướu mày đen có thể đã ẩn nấp trong tầm mắt của những người không biết cách phát hiện ra chúng.
