Sư tử và hươu cao cổ là hai loài động vật rất quan trọng trên những cánh đồng cỏ rộng lớn ở Phi châu. Là loài ăn thịt đầu bảng và có thể dễ dàng săn nhiều loài động vật khác, sư tử xưa nay vốn được xem là "vua đồng cỏ" nhờ kỹ năng săn mồi đỉnh cao.
Hươu cao cổ - giống như tê giác, voi và hà mã - có vị trí đặc biệt trong chuỗi thức ăn, tuy là động vật ăn chay nhưng do kích thước lớn nên ngay cả những loài ăn thịt như sư tử hay những "gã găng-tơ đồng cỏ châu Phi" linh cẩu cũng khó có thể săn được hươu cao cổ trưởng thành.
Lý do là gì?
Về phần "gã khổng lồ" hươu cao cổ
Nổi tiếng với chiếc cổ dài, những "gã khổng lồ" hươu cao cổ hiền lành này là loài động vật sống trên cạn cao nhất thế giới. Một con đực trưởng thành có thể cao tới khoảng 5,5 mét – cao gấp hơn 3 lần chiều cao của người trưởng thành.
Chiều cao khủng này của hươu cao cổ giúp chúng trông chừng những kẻ săn mồi như sư tử và linh cẩu từ xa. Cùng với thị lực tuyệt vời của chúng, hươu cao cổ có thể phát hiện ra những con thú đói từ xa và nhanh chóng cùng đàn tập hợp để phòng thủ.
Không chỉ cao to, hươu cao cổ còn có trọng lượng cơ thể đáng gờm. Cân nặng trung bình của chúng có thể đạt tới 700 - 1000 kg. Riêng con đực trưởng thành có thể nặng đến 1,4 tấn. Chúng dành phần lớn thời gian trong ngày để ăn và có thể tiêu thụ tới 45kg lá và cành cây mỗi ngày. Loài này ăn lá và cành cây từ hơn 100 loài cây và cây bụi khác nhau của châu Phi. Tuy nhiên, món khoái khẩu nhất của chúng là cây keo, cỏ và trái cây.
Theo các nhà khoa học, dù chỉ là động vật ăn chay nhưng hươu cao cổ rất khỏe và nhanh. Một cú đá chuẩn xác của chúng có thể làm vỡ hộp sọ của một con sư tử săn mồi; trong khi một con hươu cao cổ đang chạy có thể đạt tốc độ hơn 55km/giờ (15 mét/giây).
Như đã nói, hươu cao cổ sống theo bầy đàn. Một đàn hươu cao cổ có từ 3 đến 10 cá thể có thể bao gồm cả con đực và con cái ở mọi lứa tuổi.
Về phần "vua đồng cỏ" sư tử
Là "vua đồng cỏ", hẳn nhiên sư tử sở hữu những chỉ số về cơ thể và lợi thế bầy đàn để hạ gục nhiều loài động vật của châu Phi.
Một con sư tử châu Phi đực có thể nặng từ 150 kg đến 250 kg. Để phục vụ cho các hoạt động tiêu tốn nhiều calo như chạy nước rút để săn mồi, sư tử tiêu thụ một lượng thịt nặng 40 kg trong một bữa ăn.
Một đặc điểm đáng sợ của "gã thợ săn" này chính là tốc độ. Sư tử có thể chạy với tốc độ 81km/giờ (22 mét/giây) khi săn mồi. Tốc độ này giúp chúng dễ dàng đuổi kịp hoặc đón đầu con mồi, rồi dùng chi trước vả mạnh vào nạn nhân, kết hợp với bộ hàm có lực cắn từ 650-1000 PSI cắn ngập vào yết hầu con mồi. Tất cả màn trình diễn tốc độ này chỉ diễn ra trong vài phút.
Là loài săn mồi thông minh, sư tử cũng thường chọn thời điểm đi săn là lúc chạng vạng hoặc ban đêm (bên cạnh việc săn mồi ban ngày theo đàn) để nhờ bóng tối giúp chúng phục kích con mồi dễ dàng hơn.
Thường thì, món khoái khẩu của sư tử là động vật ăn cỏ - thay vì ăn động vật ăn thịt. Lý do là vì, thịt của động vật ăn cỏ mềm và tươi hơn thịt động vật ăn thịt. Trừ khi có những trường hợp cực đoan xảy ra, chẳng hạn như nguồn thức ăn rất khan hiếm và một số loài ăn thịt cạnh tranh thức ăn với sư tử, thì chúng sẽ hiếm khi ăn thịt động vật ăn thịt như linh cẩu.
Vì vậy, những động vật ăn cỏ như hươu cao cổ - nặng đến hàng tấn - sẽ là bữa đại tiệc của sư tử. Thế nhưng, sư tử hiếm khi săn được "gã khổng lồ" này. Vì sao?
Hươu cao cổ không ngồi yên chờ chết
Nhìn chung, động vật ăn cỏ có 4 cách để tồn tại một cách an toàn hơn, ở chúng dần tiến hóa những đặc điểm chiến lược sinh tồn hoàn toàn khác với động vật ăn thịt.
- Thứ nhất, phát triển theo hướng cao lớn và khỏe mạnh như voi, hà mã...
- Thứ hai, phát triển theo hướng khả năng sinh sản mạnh hơn như thỏ rừng, chuột nhắt… Dù không chiếm ưu thế về kích thước nhưng chúng có thể nhanh chóng thích ứng với những thay đổi của môi trường nhờ khả năng sinh sản mạnh mẽ; đồng thời có thể nhanh chóng bù đắp phần dân số bị mất do bị thiên địch bắt giữ.
- Thứ ba, hướng tới sự tỉnh táo, nhạy bén và sức bền cao, chẳng hạn như linh dương, linh dương đầu bò... Chúng có tầm nhìn rộng hơn, thính giác nhạy bén hơn và sức bền tốt hơn. Chúng không chỉ chạy rất nhanh mà còn có thể chạy liên tục.
- Thứ tư, vẻ ngoài của chúng hòa lẫn với tự nhiên, nghĩa là chúng có thể ngụy trạng để tránh khỏi những đôi mắt đầy tinh anh của loài săn mồi.
Ngạc nhiên thay, ở hươu cao cổ có cả 4 đặc điểm chiến lược này. Chúng cao lớn, khỏe mạnh, nhanh nhẹn, tầm nhìn rất tốt và có thể ngụy trang trong đám cây cao.
Đơn cử, khi hươu cao cổ bắt đầu chạy, khối lượng cơ thể hàng tấn của chúng có thể mang lại tác động động năng rất lớn. Nếu sư tử tiếp cận gần hươu cao cổ khi đang chạy, năng lượng khổng lồ có thể khiến sư tử ngã xuống đất trong thời gian ngắn. Kết hợp với cú đá từ đôi chân trước của hươu cao cổ, có thể gây gãy xương nghiêm trọng và tổn hại đến các cơ quan nội tạng của "vua đồng cỏ".
Tiếp đến, đôi chân của hươu cao cổ rất dài - lên đến 2 mét. Điều này sẽ khiến chiến thuật cắn ngập răng vào yết hầu con mồi của sư tử thất bại. Bởi một con sư tử đực trưởng thành chỉ cao đến 1,2 mét tính đến vai.
Một đặc điểm thú vi nữa ở loài hươu cao cổ là các vết đốm của hươu cao cổ hoàn toàn độc đáo đối với mỗi cá thể, giống như dấu vân tay của chúng ta. Các đốm loang lổ đặc trừng này được cho là điểm tiến hóa của ngụy trang, giúp chúng hòa nhập với ánh sáng lốm đốm dưới những tán cây trong môi trường sống thảo nguyên của chúng.
Sinh tồn trong tự nhiên chưa bao giờ là dễ dàng đối với bất cứ loài động vật nào trên Trái đất. Kể cả là sư tử hay hươu cao cổ, tất cả đều có yếu điểm.
Vẫn có những trường hợp sư tử ăn thịt được hươu cao cổ. Đó có thể là những con hươu cao cổ con, những con hươu cao cổ đi lạc đàn, ốm yếu... Và cũng có những trường hợp sư tử chết ngay dưới đôi chân lực lưỡng của hươu cao cổ. Điều này cho thấy bức tranh tự nhiên trên thế giới sinh động và thú vị ra sao.
Tham khảo: Natgeo Kids, Sohu, Bornfree (UK)