Da là một cơ quan tuyệt vời và kỳ lạ. Là cơ quan lớn nhất của cơ thể, nó có nhiệm vụ bảo vệ bạn khỏi ánh nắng Mặt Trời, hóa chất, vi trùng... Và nó thực hiện tất cả những điều này trong khi vẫn giữ nước bên trong cơ thể bạn và tạo ra cảm giác khi chạm vào.
Guy German, Phó Giáo sư Kỹ thuật Y sinh, Đại học Binghamton, Đại học Bang New York cùng nhóm của mình đang cố gắng hiểu rõ hơn về cơ chế và chức năng của các mô sinh học mềm.
Chúng ta biết da có nếp nhăn khi bạn già đi hoặc khi bạn véo nó. Tuy nhiên, vẫn có một điều bí ẩn là tại sao da lại nhăn nheo và thậm chí đôi khi đổi màu sau khi bạn tắm hoặc ở bể bơi quá lâu.
Mọi người thường cho rằng những nếp nhăn này hình thành do da hấp thụ nước, khiến da sưng lên và mất đi độ đàn hồi.
Nhưng các nhà nghiên cứu vào những năm 1930 đã phát hiện ra rằng đối với những người bị tổn thương dây thần kinh ở ngón tay, cơ thể họ sau khi tắm sẽ không hình thành những nếp nhăn.
Có thể bạn khá bất ngờ nhưng theo nghiên cứu của một tổ chức ở Idaho (Mỹ) đã chỉ ra rằng: Nguyên nhân khiến da bị nhăn khi tiếp xúc với nước là do dây thần kinh điều khiển. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra các bệnh nhân bị tổn thương thần kinh ở ngón tay đều không bị da tay nhăn nheo khi tiếp xúc với nước. Từ đó kết luận chính hệ thần kinh mới là tác nhân điều khiển hiện tượng này. Ảnh: ZME
Để giải thích điều gì đang xảy ra, trước tiên bạn cần biết một chút về hệ thống thần kinh tự trị. Các chức năng như thở, chớp mắt, tim đập hay co đồng tử dưới ánh nắng đều diễn ra mà bạn không cần phải kiểm soát chúng một cách có ý thức nhờ vào hệ thống thần kinh tự trị.
Nó cũng tự động kiểm soát sự giãn nở và co lại của các mạch máu của bạn. Thông thường, nhiệt độ, thuốc men hoặc những gì bạn ăn hoặc uống có thể khiến mạch máu giãn nở hoặc co lại.
Sự co lại của các mạch máu cũng là nguyên nhân khiến da nhăn nheo sau khi bơi dài.
Khi bàn tay và bàn chân của bạn tiếp xúc với nước trong một vài phút, các ống dẫn mồ hôi trên da sẽ mở ra, cho phép nước chảy vào mô da. Nước bổ sung này làm giảm tỷ lệ muối bên trong da. Các sợi thần kinh gửi thông điệp về mức muối thấp hơn tới não của bạn và hệ thống thần kinh tự trị sẽ phản ứng bằng cách co các mạch máu.
Sự thu hẹp của các mạch máu làm cho thể tích tổng thể của da giảm đi, khiến da nhăn lại thành những nếp nhăn rõ rệt này. Nó giống như việc một quả nho căng mọng bị biến thành một quả nho khô và vẻ ngoài của nó sẽ trở nên nhăn nheo - thể tích mất đi nhiều hơn so với diện tích bề mặt.
Sự co thắt mạch máu này cũng khiến da trở nên nhợt nhạt hơn - điều này trái ngược với những gì xảy ra khi da bạn đỏ hơn trong lúc bạn tắm nước quá nóng, do mạch máu giãn ra. Sự thay đổi màu sắc sẽ trở nên rõ ràng hơn một chút ở những người có nước da sáng hơn.
Tuy nhiên, với những người bị tổn thương thần kinh, sự co thắt này không xảy ra. Các mạch máu không bao giờ bị thu hẹp lại, vì vậy các nếp nhăn không bao giờ xảy ra ngay cả khi bạn ngâm mình trong bồn tắm trong một thời gian rất dài.
Các nhà khoa học nhận thấy da tay, da chân nhăn nheo sẽ gây biến đổi các đặc tính của da như độ đàn hồi và độ dính. Điều này cũng tương tự như các vệt hoa của lốp giúp bánh xe bám chắc vào mặt đường, như những khe rãnh của dãy núi để thoát nước. Vì thế, các đầu ngón tay, ngón chân nhăn nheo sẽ giúp cải thiện độ bám dính của tay, chân với bề mặt tiếp xúc trong điều kiện ẩm ướt, chống trơn trượt. Đồng thời giúp phần da các đầu ngón tay, ngón chân được thoát nước và không bị giữ nước lại nhiều. Ảnh: ZME
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng làn da nhăn nheo có khả năng bám dưới nước tốt hơn so với làn da không nhăn. Độ bám tốt hơn cho phép bạn nắm bắt đồ vật chắc chắn hơn. Nó làm cho việc đi dọc theo bề mặt dưới nước trở nên dễ dàng hơn và ít có khả năng bị trượt hơn. Các nhà khoa học cũng cho biết người có ngón tay nhăn nheo thì truyền vật nhanh hơn 12% so với người dùng ngón tay bình thường trong điều kiện ẩm ướt.
Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu của Guy German đã thực hiện các nghiên cứu để xem xét những thay đổi trong cấu trúc và chức năng của da khi ngâm mình trong nước trong thời gian dài chứ không phải nghiên cứu về nếp nhăn. Họ quan tâm đến các phân tích da có thể được thực hiện để hỗ trợ các nhà điều tra pháp y sau một vụ án hoặc thảm họa. Các nhà khoa học cũng muốn tìm hiểu thêm về hội chứng ngâm chân – tổn thương da do làm việc trong môi trường ẩm ướt trong thời gian dài. Chúng có xu hướng ảnh hưởng đến quân nhân hoặc nông dân trồng trọt trên các cánh đồng ngập nước, chẳng hạn như cánh đồng lúa.
Ngâm lâu trong nước khiến da dễ bị gãy hơn, nhưng sự suy yếu này có thể phải mất vài tuần mới xuất hiện.
