Con người chúng ta có có một cấu tạo khuôn mặt rất đặc biệt. Rất ít động vật có khuôn mặt riêng biệt như chúng ta - ngay cả những loài khác như quạ, chim bồ câu, chó và ong. Chúng ta đều có thể nhận biết được khuôn mặt của người này với khuôn mặt của người khác.
Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học California, Berkeley, sự đa dạng trên khuôn mặt của chúng ta là kết quả của áp lực tiến hóa để đảm bảo rằng mọi người có thể dễ dàng nhận ra nhau.
Nhóm nghiên cứu cho biết: "Con người có khả năng nhận dạng khuôn mặt tuyệt vời; có một phần não của chúng ta chuyên làm việc này. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng con người đã phát triển trở nên độc nhất và có thể nhận dạng được. Nếu không, tất cả chúng ta sẽ giống nhau".
Để xem liệu khuôn mặt của chúng ta có thay đổi do tình cờ hay do chọn lọc tự nhiên hay không, các nhà nghiên cứu tại Đại học California, Berkeley đã phân tích số liệu thống kê giải phẫu trong cơ sở dữ liệu của Quân đội Hoa Kỳ.
Họ đã nghiên cứu dữ liệu của 1.000 bộ gen, đã giải mã trình tự cho hơn 1.000 bộ gen người kể từ năm 2008 và phân loại gần 40 triệu biến thể gen người trên toàn thế giới.
Sau khi phân tích, các chuyên gia phát hiện khuôn mặt chính là bộ phận đặc biệt nhất. Điều này có nghĩa là gen di truyền có một số ảnh hưởng đến các đặc điểm thể chất như chiều cao và cân nặng. Tuy nhiên, hoạt động tạo hình khuôn mặt không tuân theo quy luật cụ thể nào. Đây là bộ phận hoàn toàn khác biệt và duy nhất của mỗi người, không ai giống ai và có thể coi là chứng minh nhân dân tự nhiên của mỗi cá nhân.
Để làm rõ quan điểm này, các chuyên gia tiếp tục nghiên cứu và phân tích trình tự gen của nhiều người ở các châu lục khác nhau, tập trung vào 59 đoạn DNA nhỏ quy định các đặc điểm trên khuôn mặt.
Kết quả là họ phát hiện ra rằng sự biến đổi của các đoạn ADN nhỏ này phức tạp hơn nhiều so với các đoạn ADN quy định chiều cao, cân nặng và các đặc điểm hình thái khác.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các đặc điểm như khoảng cách trán-cằm, chiều cao tai, chiều rộng mũi và khoảng cách giữa hai mắt thay đổi nhiều hơn so với các đặc điểm không phải trên khuôn mặt. Các đặc điểm thay đổi nhất được tìm thấy trong "hình tam giác" bao gồm mắt, mũi và miệng.
 |
Giống như hầu hết các loài động vật, chim cánh cụt vua có ít sự khác biệt trên khuôn mặt, thay vào đó chúng sử dụng giọng nói để nhận ra nhau (Ảnh: Treehugger) |
Vì sao loài người lại có thể tiến hóa như vậy ? Đáp án thực sự nằm ở quá trình tiến hóa mà con người đã trải qua. Cụ thể, những đặc điểm giúp con người tồn tại tốt hơn sẽ được bảo tồn và phát triển.
Các nhà nghiên cứu thậm chí còn so sánh DNA của người Neanderthal và Denisovan (hai loài người tinh khôn đã bị tuyệt chủng) với DNA của con người ngày nay. Kết quả là họ phát hiện ra rằng sự đa dạng của khuôn mặt người là đặc điểm tiến hóa từ rất lâu.
Trong môi trường hoang dã, nhiều loài động vật dựa vào mùi hoặc âm thanh để nhận ra nhau mà không cần các đặc điểm trên khuôn mặt. Nhưng con người là một loài có tính xã hội cao và có khả năng quan sát tốt.
Do đó, việc chúng ta tập trung vào sự tiến hóa trên khuôn mặt là điều hợp lý. Có thể dễ dàng nhận thấy rằng có rất nhiều lợi ích khác nhau. Ví dụ: nó có thể ngăn ai đó nhầm lẫn bạn với kẻ thù của anh ta hoặc đảm bảo rằng ai đó trông giống bạn không thể chiếm đoạt tài sản của bạn.
Hầu hết con người hiện đại có thể nhận ra các đối tượng khác nhau với độ chính xác 97,53%, ngoại trừ một số ít người mắc hội chứng "mù khuôn mặt" khiến họ không thể nhận ra người khác và khuôn mặt của chính mình. Những chi tiết về khoảng cách, độ lớn, độ dày của mắt, mũi, miệng là những đặc điểm giúp ta nhận biết rõ nhất người này với người khác.
Ngược lại, hầu hết các khuôn mặt của động vật (không phải con người) tương đối đồng đều vì chúng sử dụng các dấu hiệu khác (như mùi hoặc âm thanh) để phân biệt nhau. Tuy nhiên, vẫn có một số loài động vật có khả năng tương tự như con người.
Một nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Michigan vào năm 2011 cho thấy ong bắp cày giấy có khả năng phân biệt từng đồng loại do đặc điểm khuôn mặt và màu sắc riêng biệt của mỗi con.
Theo Treehugger