Cả về thể tích và chiều dài, sông Amazon là một trong những con sông lớn nhất và dài nhất thế giới. Với chiều dài hơn 4.000 dặm (6.400 km) và lưu lượng trung bình 219,00 mét khối nước mỗi giây, đối thủ cạnh tranh duy nhất của nó là sông Nile ở châu Phi.
Tuy nhiên, nó khác với đối tác châu Phi ở một điểm rất khác biệt: không có cây cầu nào trên sông Amazon! Trong khi hoạt động của con người đã tồn tại nhiều năm trên bờ sông và người dân thường xuyên đi qua vùng nước này, tại sao chính phủ vẫn chưa khởi xướng dự án xây cầu?
Sông Amazon được Francisco de Orellana phát hiện năm 1542, ban đầu nó được đặt tên là Riomar. Theo kết quả nghiên cứu những mẫu trầm tích lấy từ hai lỗ khoan ở cửa sông Amazon của những nhà khoa học tại Đại học Liverpool (Anh), Đại học Amsterdam (Hà Lan) và Công ty dầu mỏ Petrobras của Brazil, nó được xác định đã 11 triệu năm tuổi và có hình dạng như hiện nay từ 2,4 triệu năm trước. Trước nghiên cứu này, độ tuổi chính xác của sông Amazon vẫn là một bí ẩn.
Sông Amazon khổng lồ, mạnh mẽ và liên tục thay đổi
Amazon được xem là con sông dài nhất thế giới, nó cũng là sông có lưu vực rộng nhất và lưu lượng nước nhiều nhất thế giới. Như vậy, bất kỳ dự án xây dựng nào cũng là một nhiệm vụ nặng nề, ngay cả trên giấy tờ, nhưng cũng có một số rào cản tự nhiên có thể cản trở nỗ lực đó. Thử thách đầu tiên và rõ ràng nhất chính là nước. Amazon luôn trong tình trạng thay đổi liên tục về tốc độ và thể tích nước chảy xuống.
Trong mùa khô, từ tháng 6 đến tháng 11, chiều rộng trung bình của Amazon từ 2 đến 6 dặm (3,2 đến 9,6 km), tùy thuộc vào vị trí. Tuy nhiên, trong mùa mưa, từ tháng 12 đến tháng 4, dòng sông có thể mở rộng tới 30 dặm (48 km) chiều rộng! Vào cao điểm của mùa mưa này, dòng nước chảy rất mạnh, chảy với tốc độ 4 mph (6,4 km/h). Tính không thể đoán trước của dòng chảy và khối lượng nước gây khó khăn cho việc soạn thảo các kế hoạch an toàn và bền vững trong khu vực.
Các kỹ sư sẽ cần phải xem xét các yếu tố này đồng thời lưu ý đến sự xuống cấp cấu trúc có thể xảy ra do lực nước liên tục tác động vào các trụ đỡ của một cây cầu tiềm năng.
Sông Amazon chiếm khoảng 20% tổng lưu lượng nước ngọt cung cấp cho các đại dương. Lưu vực sông bao phủ phần lớn rừng Amazon, khu rừng nhiệt đới lớn nhất trên thế giới, chiếm diện tích 5.500.000 km² (phần lớn ở Brazil).
Môi trường nhạy cảm và địa chất phức tạp tạo thêm những rào cản mới cho mọi công trình xây dựng
Một dòng sông chảy xiết với những khu rừng nhiệt đới ở hai bên kéo dài hàng dặm là điều kiện hoàn hảo cho môi trường đầm lầy. Việc tạo ra bất kỳ nền móng vững chắc nào trong những điều kiện như vậy sẽ đòi hỏi phải sử dụng các cầu cạn dẫn vào rất dài và nền móng rất sâu.
Walter Kauffmann, chủ tịch Kỹ thuật kết cấu (Kết cấu bê tông và Thiết kế cầu) tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (ETH) Zurich, cho biết: "Tình trạng luôn thay đổi của dòng sông cùng với sự xói mòn liên tục của trầm tích sẽ khiến bất kỳ công trình xây dựng nào trở nên cực kỳ khó khăn".
Amazon có lưu vực rộng nhất thế giới với hơn 1.000 sông nhánh đan chéo nhau dệt thành một mạng sông dày đặc, trong đó có hơn 17 nhánh có chiều dài 1.500 km. Lưu vực Amazon chiếm khoảng 40% tổng diện tích đại lục Nam Mỹ, lớn gấp đôi diện tích lưu vực sông Congo ở châu Phi.
Ngoài địa chất của khu vực, việc xây dựng có thể tổn hại đến sự cân bằng mong manh của hệ sinh thái Amazon. Con sông đóng vai trò như huyết mạch cho ba triệu loài động vật và 2.500 loài cây sống ở vùng nước và các khu rừng xung quanh. Các dự án xây dựng cầu quy mô lớn có khả năng gây tổn hại đến đa dạng sinh học của khu vực.
“Báo cáo đánh giá Amazon năm 2021” cũng nêu rõ rằng nạn phá rừng và sự tham gia liên tục của con người trong khu vực đã khiến hơn 10.000 loài có nguy cơ bị tuyệt chủng. Bất kỳ công trình xây dựng nào trong khu vực này đều sẽ làm gián đoạn cuộc sống của hàng triệu sinh vật, bao gồm cả con người.
Thực chất trong hầu hết chiều dài sông Amazon, không phải chỗ nào mặt sông cũng rộng đến mức không thể xây cầu, nhưng đó là mùa khô. Vào mùa mưa, sông dâng cao hơn 9m và mặt sông mở rộng khoảng 40 km chỉ trong vòng vài tuần. Lớp phù sa mềm bồi đắp hai bên bờ không ngừng sạt lở, lòng sông thường đầy đất đá vụn - gồm cả những mảng rừng trôi nổi có khi rộng tới 4 hecta. Amazon mùa mưa thực sự đem đến ác mộng cho những kỹ sư xây dựng.
Dự án sẽ không chỉ ảnh hưởng đến động vật và thực vật trong khu vực
Theo Kauffmann, nhu cầu xây cầu trên sông Amazon chưa thực sự cấp thiết. Phần lớn Amazon chảy qua các khu vực dân cư thưa thớt với rất ít đường nối qua cầu.
Ngoài ra, các thị trấn, thành phố ven sông đã có mạng lưới tàu thuyền và phà vững chắc để vận chuyển hàng hóa và người dân từ bên này sang bên kia. Đầu tư vào một dự án có quy mô lớn như vậy sẽ mang lại lợi ích tối thiểu cho người dân địa phương và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến họ.
Quyết định xây dựng đường cao tốc dài 94 dặm xuyên qua Amazon đã bị các nhà hoạt động chỉ trích rất nhiều do có khả năng ảnh hưởng đến cuộc sống của các bộ lạc bản địa sống trong khu vực. Việc xây cầu qua sông cũng gây ra những mối đe dọa tương tự do việc vận chuyển vật liệu và nhà ở liên tục của công nhân.
Cho rằng dự án không cần thiết cho phúc lợi của người dân cũng như lợi ích của nền kinh tế, nên việc không có cây cầu nào trên sông Amazon là điều hợp lý. Quyết định đó có thể thay đổi trong tương lai, nhưng bất kỳ dự án nào cũng cần rất nhiều kế hoạch và nỗ lực để thực hiện.
Nguồn: Unbelievable-facts; Livescience; Nationalgeographic